Agenezja (brak) nerki: przyczyny, objawy, leczenie

Gdy dziecko rodzi się bez jednej nerki (agenezja nerki) może funkcjonować jak zdrowi rówieśnicy. Problem pojawia się wtedy, gdy ta istniejąca jedyna nerka jest obarczona wadą rozwojową albo chorobą, a przez to znacznie mniej wydolna.

Spis treści

1. Dlaczego dziecko rodzi się bez jednej nerki?
2. Gdy jednej nerki brak, a druga choruje...
3. Jak dbać o nerkę

Agenezja nerki (brak nerki) jest problemem nie tak rzadkim, bo występuje u jednej osoby na 1100-1200. Problem ten częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn (stosunek 1.8:1).

Dlaczego dziecko rodzi się bez jednej nerki?

- Winne tu są wczesnopłodowe zaburzenia organogenezy, które mają miejsce w pierwszym trymestrze ciąży. Polegają one na braku uformowania  się zawiązka nerki lub częściej  pączka moczowodowego, którego dotarcie w okolicy blastemy nerkowej jest warunkiem jej dalszego rozwoju – tłumaczy dr Jerzy Czyż, urolog i chirurg dziecięcy z Centrum Diagnostyki Medycznej i Hematologii BIOS i Warszawskiego Szpitala dla Dzieci. Na obecnym etapie tego typu wady wykrywane są już w okresie płodowym, jednak nie zawsze tak się zdarza. - Kiedyś przed erą nieinwazyjnych badań obrazowych agenezję nerki najczęściej stwierdzano w czasie autopsji. Obecnie dowiadujemy się o niej przypadkowo w czasie USG jamy brzusznej, wykonywanego z różnych, najczęściej nie nerkowych powodów – mówi dr Jerzy Czyż. - Albo przy okazji diagnostyki wad budowy narządów rozrodczych, które dość często towarzyszą agenezji nerki, szczególnie u  kobiet (25-50 proc).

Gdy jednej nerki brak, a druga choruje...

Jeśli okazuje się, że dziecko ma jedną nerką i po badaniach (scyntygrafia nerek) mamy pewność, że funkcjonuje prawidłowo przejmując rolę drugiej – nie ma powodu do zmartwienia. Gorzej jeśli ta jedyna obarczona jest wadami. W przypadku agenezji obu nerek rokowania są złe - w większości przypadków dochodzi do obumarcia płodu lub zgon następuje wkrótce po porodzie.Do wad - anomalii, które można wykryć już w okresie prenatalnym należy agenezja jednej lub dwóch nerek, różne postacie torbielowatości nerek oraz poszerzenie układu kielichowo-miedniczkowego nerek i moczowodów. Objawem wrodzonych wad układu moczowego może być mniejsza ilość płynu owodniowego (małowodzie) lub jego brak (bezwodzie).Nerki torbielowate charakteryzują się obecnością w miąższu nerki różnej wielkości torbieli, a poszerzenie układu kielichowo-miedniczkowego może być związane obecnością wrodzonej przeszkody w obrębie dróg moczowych utrudniającej odpływ moczu np. na wysokości połączenia miedniczki z moczowodem lub moczowodu z  pęcherzem moczowym, albo na skutek odpływu pęcherzowo-moczowodowego, bądź wady cewki moczowej (np. zastawki cewki tylnej). Do wrodzonych wad nerek zaliczamy też hypoplazję (nerka ma prawidłową budowę, ale znacznie mniejsze rozmiary) i dysplazję (nieprawidłowa struktura miąższu nerkowego).Dzieci, u których wykryto agenezję nerki przeważnie są pod stałą kontrolą specjalistów: nefrologa bądź urologa. Aby potwierdzić rozpoznanie agenezji nerki konieczne jest wykonanie badań obrazowych – USG i scyntygrafii nerek.- Jeśli pojawi się jakikolwiek problem z drugą nerką przede wszystkim najpierw należy ustalić czy mamy do czynienia z wrodzonym zaburzeniem rozwoju, jak hypoplazja lub dysplazja, czy też wtórnym, spowodowanym procesami chorobowymi mającymi miejsce już po narodzinach dziecka – mówi dr Jerzy Czyż. -  Należy wykluczyć wady rozwojowe dróg moczowych, które mogą zagrozić drugiej nerce, a w przypadku ich stwierdzenia ustalić  wskazania do ewentualnego leczenia.

Jak dbać o nerkę

Rodzice dzieci funkcjonujących z jedną nerką często obawiają się o jej stan z racji tego, że jest jedna i musi pracować za dwie. Zwracają większą uwagę na dietę dziecka, pilnują, aby wypijało odpowiednie ilości płynów, każde przyjęcie leku czy witamin konsultują z pediatrą bądź nefrologiem.- Nie ma całkowitej pewności, że prawidłowo wykształcona nerka podlega większemu zagrożeniu procesami chorobowymi. Istnieją jednakże pewne obserwacje wskazujące na większą częstość występowania nadciśnienia tętniczego, białkomoczu i cech łagodnej niewydolności nerek u osobników z agenezją jednej nerki – mówi dr Jerzy Czyż. – Nie można też wykluczyć przeciążenia jedynej nerki prowadzącego do jej niewydolności. Ale obecnie brak jest przekonywujących i jednoznacznych dowodów określających przyczyny i częstość występowania cech niewydolności nerek u ludzi urodzonych z jedyną nerką. Jednak z powodu możliwego zagrożenia niektórzy lekarze odradzają takim ludziom uprawiania kontaktowych i ekstremalnych sportów z uwagi na ryzyko urazu i uszkodzenia jedynej nerki. - Moim zdaniem jednak nie ma to uzasadnienia, bo mamy przecież życiowo ważne, ale pojedyncze narządy jak mózg i wątroba. Je tak samo należy chronić – mówi dr Jerzy Czyż.