Złamany palec u stopy i u ręki. Po czym poznać, że palec jest złamany?

Upadek z wysokości lub uderzenie dłonią albo stopą o twardą płaszczyznę to nic przyjemnego. Najczęściej skutki urazu to tylko stłuczenie i ból. Niestety, w przypadku kiedy siła uderzenia była duża dochodzi do złamania i należy niezwłocznie podjąć odpowiednie kroki. Na czym polega złamanie palca, jak je rozpoznać i jak leczyć?

Spis treści

1. Po czym poznać, że palec jest złamany?
2. Objawy złamanego palca u nogi
3. Jak odróżnić złamanie palca od stłuczenia?
4. Czy złamany palec musi być w gipsie?
5. Plastrowanie złamanego palca i inne doraźne metody leczenia
6. Złamany palec u nogi. Czas gojenia
7. Złamanie małego palca w stopie
8. Złamany palec u ręki. Czas gojenia
9. Nieleczone złamanie palca
10. Gęstość kości a złamanie palca

Po czym poznać, że palec jest złamany?

Poprzez złamanie rozumie się całkowite przerwanie ciągłości tkanki kostnej w wyniku urazu. Zwykle dochodzi do niego w toku wykonywania aktywności fizycznej, ale nie musi tak być. Niekiedy uraz zdarza się w domu lub na spacerze, gdzie teoretycznie nie występuje wiele czynników ryzyka. Najpopularniejsze przyczyny pęknięcia kości palca mogą obejmować:

• zahaczenie palcami o wystający próg lub twardy przedmiot;
• upuszczenie ciężkiego przedmiotu na stopę;
• przytrzaśnięcie dłoni drzwiami.
• Jeśli przerwanie jest niecałkowite u pacjenta diagnozuje się nadłamanie.

Złamania można dzielić na różne sposoby. Jednym z kryteriów jest mechanizm urazu, czyli sposób w jaki doszło do złamania. Wyróżnia się mechanizmy zgięcia, skręcenia, przesunięcia oraz tzw. awulsji, czyli oderwania.

Inny podział złamań dotyczy przebiegu linii pęknięcia tkanki. Można rozróżnić złamanie skośne, poprzeczne, spiralne oraz wieloodłamowe.

Objawy złamanego palca u nogi

Objawy złamania palca zwykle obejmują szybko pojawiający się obrzęk tkanek, dotkliwy ból w miejscu uderzenia, nadmierną ruchomość kości w miejscu urazu oraz zasinienie.

Niekiedy może dojść do przemieszczenia kości względem siebie. Podgięcie palca ku górze lub nienaturalnie do boku sygnalizuje, że złamanie może być skomplikowane. Jeśli dodatkowo przy próbie ruszania palcem słychać delikatny chrobot może to oznaczać, że doszło do oderwania się odłamków kostnych, które trą o siebie nawzajem.

Jak odróżnić złamanie palca od stłuczenia?

Złamanie palca może być mylone ze zwykłym stłuczeniem. Typowe objawy stłuczenia są niespecyficzne i obejmują:

• nadwrażliwość na dotyk;
• obrzęk oraz siniaki w miejscu uderzenia;
• ograniczenia ruchu uszkodzonej kończyny.

W przypadku stłuczenia warto posmarować urażone miejsce maścią chłodzącą, przyłożyć kostki lodu albo okład nasączony zimną wodą. Ograniczy to powstającą opuchliznę i zmniejszy dolegliwości bólowe. Pierwsze objawy stłuczenia, jak dotkliwa bolesność i ograniczona mobilność często zaczynają ustępować już kilka godzin po urazie. Jeżeli tak się nie dzieje może to oznaczać, że doszło do złamania kości.

Złamanie i stłuczenie można również pomylić ze zwichnięciem, które potocznie określa się jako wybicie. Wybicie polega na utracie kontaktu przylegających do siebie płaszczyzn stawowych. Lekkie zwichnięcia prowadzą do naciągnięcia torebki stawowej, poważniejsze mogą ją naderwać, a nawet rozerwać całkowicie. Objawem wybicia palca jest bardzo silny ból w stawie oraz szybko narastający obrzęk.

Stopy i dłonie są silnie unerwione, dlatego trudno samodzielnie od razu ocenić, czy doszło tylko do stłuczenia, czy złamania, konieczna może okazać się diagnostyka obrazowa (zwłaszcza RTG). W przypadku złamania na zdjęciu wyraźnie będzie widoczna przerwana ciągłość kości.

W przypadku stłuczenia lub zwichnięcia takiej przerwy nie powinno być. Stosunkowo rzadko potrzebna będzie inna diagnostyka niż RTG. Jedynie w przypadkach skomplikowanych złamań stopy lub dłoni zasadne może okazać się wykonanie tomografii.

Czy złamany palec musi być w gipsie?

Lekarze ortopedzi podkreślają, że zwykle nie ma potrzeby unieruchamiania kończyny przy złamaniu palca. Przede wszystkim stosuje się opatrunki gipsowe. Zalecany jest odpoczynek, a w przypadku urazu palca u stopy odciążanie i unoszenie nogi powyżej linii serca.

Aby nie dopuścić do podrażniania regenerującej się tkanki chory powinien zamienić obuwie na buty z szeroką cholewką, a w miarę możliwości chodzić w sandałach lub na boso. Doraźnie w celu zmniejszenia dolegliwości bólowych można stosować niesteroidowe leki przeciwzapalne.

W przypadku złamań wieloodłamowych można zastosować tzw. drut Kirschnera wykonany ze stali nierdzewnej, który służy do stabilizacji fragmentów kości. Wykorzystuje się go do przezskórnej stabilizacji kostnej m.in. przy złamaniach paliczków, kości śródręcza lub śródstopia, ale także pięty, podudzia lub obojczyka. Usunięcie drutów Kirschnera z okolic dłoni lub stopy następuje po zrośnięciu się złamania w znieczuleniu miejscowym.

Plastrowanie złamanego palca i inne doraźne metody leczenia

Część lekarzy zaleca plastrowanie złamanego palca, czyli przymocowanie go za pomocą opatrunku do palca sąsiedniego. To sprawdzony sposób na usztywnienie złamania i zapobiega niepotrzebnym ruchom mogącym pogorszyć stan zapalny. Jeśli do złamania doszło poza domem (np. na biwaku) i nie dysponujesz dostępem do środków pomocy medycznej możesz wykorzystać w tym celu dowolne przedmioty codziennego użytku, w tym prostą gałąź, a także fragment izolacji elastycznej lub szal.

Złamany palec u nogi. Czas gojenia

Złamany palec u stopy goi się około 4-5 tygodni w zależności od stopnia skomplikowania złamania, przestrzegania przez chorego zaleceń lekarskich oraz indywidualnych predyspozycji. Dodatkowo czas rekonwalescencji może być wydłużony jeśli przy okazji doszło do uszkodzenia struktur kostnych śródstopia.

Złamanie małego palca w stopie

Wyjątkowym przykładem złamania w obrębie stopy jest uraz małego palca. Ze względu na to, że nie pełni on szczególnie istotnej funkcji przy utrzymywaniu pionowej postawy, ani w trakcie ruchu, jego lekkie złamania niekiedy przebiegają niezauważone, a uraz leczy się bez wiedzy i żadnych działań ze strony poszkodowanego, który zauważa jedynie umiarkowanie dotkliwą bolesność w tym rejonie.

Złamanie małego palca w stopie goi się szybciej niż duży złamany palec u nogi. Zwykle już po trzech tygodniach pacjent może swobodnie chodzić, a uraz jest praktycznie nieodczuwalny.

Złamany palec u ręki. Czas gojenia

Złamanie palca u ręki zwykle jest bardziej uciążliwe niż uraz w obrębie stopy. Wynika to z faktu, że nasza sprawność na co dzień i możliwość radzenia sobie z różnego rodzaju zadaniami zależy w dużej mierze od mobilności dłoni.

Jeżeli nie doszło do przemieszczenia złamanej kości, a sam uraz występuje bez powikłań, leczenie złamanego palca u ręki trwa około 3-4 tygodni. W przypadku skomplikowanych złamań czas leczenia ulega odpowiedniemu wydłużeniu, a u pacjenta stosuje się stabilizację.

Zwykle będzie to prosta szyna gipsowa lub tzw. szyna Zimmera. To drugie rozwiązanie przypomina wyżłobioną w środku rynienkę, która jest układa wzdłuż wszystkich paliczków złamanego palca i biegnie wzdłuż całej wewnętrznej strony dłoni aż do nadgarstka, gdzie jest opasana przez klamrę mocująca szynę do nadgarstka lub przedramienia.

Czas gojenia złamanego palca u ręki nie musi pokrywać się z całkowitym czasem rehabilitacji. Zwłaszcza w przypadku skomplikowanych złamań, gdzie dochodzi do urazu kilku palców albo pęknięcia kości śródręcza, konieczne staje się przeprowadzenie rehabilitacji i fizjoterapii w celu powrotu kończyny do zdrowia.

Im szybciej zostaną wdrożone odpowiednie zabiegi tym lepiej, ponieważ zrastająca się dłoń lepiej reaguje na ruch, a nerwy łatwo odzyskują pamięć. Pacjenci, którzy zignorowali etap rehabilitacji mogą mieć problemy z wykonywaniem czynności precyzyjnych, np. chwytaniem, zaciskaniem palców, rotowaniem dłoni. To duży problem dla osób, które na co dzień wykonują zawody wymagające sprawnych palców, np. kierowców, artystów plastyków, muzyków, chirurgów.

Nieleczone złamanie palca

Nieleczone złamanie palca może być przyczyną wielu problemów w przyszłości. Jeżeli kości zrosną się ze sobą nieprawidłowo u poszkodowanego przez całe lata może występować:

• mrowienie w uszkodzonym palcu;
• podwijanie albo wykręcanie się palca w bucie (może być to źródłem regularnych otarć naskórka, pęcherzy i odcisków) lub wykrzywianie palca dłoni;
• nawracający ból nawet przy niewielkim zgięciu.

Jeżeli objawy są dla pacjenta uciążliwe nie można wykluczyć, że źle zrośnięty palec będzie musiał być złamany w warunkach szpitalnych, a następnie złożony na nowo. Wiąże się to z koniecznością ponownego zrastania kości oraz rehabilitacji.

Jeżeli po urazie podejrzewasz u siebie złamanie, najlepiej zgłosić się do lekarza jak najszybciej. Prześwietlenie RTG wykonuje wiele przychodni pierwszego kontaktu. W ostateczności można zabrać poszkodowanego na ostry dyżur szpitalny.

Postawienie diagnozy jest proste, nie trwa długo i praktycznie nie występuje tutaj ryzyko błędu, a działania zaradcze będzie można podjąć od razu.

Gęstość kości a złamanie palca

Złamanie palca może występować częściej u osób, które mają niską gęstość kości. Dotyczy to m.in.:

• pacjentów ze zdiagnozowaną osteoporozą;
• osób, które przez lata zaniedbywały spożywanie zbilansowanych posiłków (bogatych w wapń);
• osób, które latami unikają aktywności fizycznej;
• pacjentów hospitalizowanych po wypadkach lub zabiegach operacyjnych.

Dodatkowo niska gęstość kośćca może być warunkowana genetycznie przez wiek, płeć oraz obciążenia na poziomie molekularnym. Co ciekawe na skład kości bardzo negatywnie wpływa również brak grawitacji. Dlatego członkowie misji kosmicznych są poddawani sztucznej grawitacji i muszą regularnie ćwiczyć, aby zminimalizować utratę masy kostnej.

Jeżeli pęknięcia paliczków występują często warto rozważyć przeprowadzenie badania densytometrycznego. Jest ono tanie (w niektórych przypadkach w pełni refundowane przez NFZ) i pozwala ustalić gęstość gości w miligramach na centymetr kwadratowy.

Warto pamiętać, że do pewnego stopnia mamy wpływ na to, jak odporne będą nasze kości. Zgodnie z prawe Delpecha-Wolffa regularnie przykładanie obciążeń powoduje lokalną intensyfikację procesów osteogenetycznych. Prowadzi to do tworzenia się nowych beleczek kostnych w strukturze kostnej, a co za tym idzie zwiększenia odporności tkanki na uderzenia.

Oczywiście ćwiczenia takie jak bieganie wpłyną pozytywnie na gęstość kości stóp, ale już nie dłoni. W tym drugim przypadku przypadku konieczne będzie regularne korzystanie z takich przyrządów treningowych, jak ściskacze, piłki piankowe albo wykonywanie odpowiednio dobranych ćwiczeń. Pomóc mogą też treningi z ciężarami, które wymuszają pokonanie oporu zewnętrznego.

Złamany palec u nogi lub stopy to źródło bólu i dyskomfortu, ale rokowania niemal zawsze są bardzo dobre. Pacjenci, którzy zgłosili się do leczenia odpowiednio szybko mogą normalnie funkcjonować już po kilku tygodniach, a zrośnięta kość jest równie odporna, jak przed urazem.

Czytaj też: Badanie gęstości kości