Zatrucie ołowiem (ołowica) - objawy, leczenie i skutki zatrucia ołowiem

Na zatrucie ołowiem (ołowica) narażone są nie tylko osoby, które mają zawodowy kontakt z tym metalem, lecz także dzieci. Ołów może się bowiem znajdować w niektórych zabawkach, a także w farbkach, plastelinie czy kredkach świecowych. To właśnie dla najmłodszych ołów stanowi największe zagrożenie, gdyż są oni szczególnie podatni na wszelkiego rodzaju trucizny. Jakie są przyczyny i objawy zatrucia ołowiem? Na czym polega leczenie?

Spis treści

1. Zatrucie ołowiem (ołowica) - przyczyny. Kto jest najbardziej narażony na zatrucie ołowiem?
2. Zatrucie ołowiem (ołowica) - objawy
3. Zatrucie ołowiem (ołowica) - pierwsza pomoc
4. Zatrucie ołowiem (ołowica) - leczenie
5. Zatrucie ołowiem (ołowica) - skutki

Zatrucie ołowiem (ołowica) to stan chorobowy wywołany działaniem ołowiu - metalu ciężkiego uznawanego za jedną z najgroźniejszych trucizn. Ołów jest szeroko rozpowszechniony w przyrodzie - występuje w powietrzu, wodach powierzchniowych i wodach do picia, glebie, a także roślinach i żywności. Największe stężenie ołowiu w roślinach (warzywa, zboża, owoce) występuje w rejonach znacznie uprzemysłowionych (w Polsce będzie to zwłaszcza Śląsk). Cechą ołowiu jest to, że nie ulega rozpadowi i kumuluje się w organizmie człowieka. Dawniej, gdy ołów miał szerokie zastosowanie, zatrucie tym pierwiastkiem występowało dość często. Obecnie należy do rzadkości.

Zatrucie ołowiem (ołowica) - przyczyny. Kto jest najbardziej narażony na zatrucie ołowiem?

Na zatrucie ołowiem najbardziej są narażone osoby, które mają zawodowy kontakt z tym metalem, czyli głównie te, które pracują w zakładach wytwarzających szkło kryształowe, akumulatory, kable, czcionki drukarskie, panewki czy łożyska. W grupie ryzyka znajdują się także pracownicy hut miedzi i cynku.

Przyjmuje się, że dawka toksyczna ołowiu wynosi ok. 0,5 g, dawka śmiertelna 20–50 g.

Do zatrucia ołowiem może dojść przez układ oddechowy, przewód pokarmowy lub skórę, np. poprzez kontakt z farbami ołowiowymi, zanieczyszczoną glebą, wodą pitną (nadal nie wszystkie rury wykonane ze stopów ołowiowych, które doprowadzają wodę do domów, zostały wyłączone z użytku). Ołów można znaleźć także w żywności przechowywanej w pojemnikach malowanych farbami zawierającymi ten metal, jak również w niektórych zabawkach.

Czytaj też: Zatrważające dane! Co trzecie dziecko jest zatrute ołowiem

Zatrucie ołowiem (ołowica) - objawy

Wyróżnia się dwa rodzaje zatrucia ołowiem - ostre i przewlekłe. To pierwsze jest wynikiem narażenia na wysokie dawki jonów ołowiu i zwykle dotyczy osób, które mają zawodowy kontakt z tym metalem. Przewlekłe zatrucie niskimi dawkami ołowiu może występować na skutek zarówno narażenia zawodowego, jak i środowiskowego.

Początkowo ostre zatrucie może objawiać się słodka wym smakiem w ustach, bólami głowy, zaparciem czy utratą łaknienia. Po pewnym czasie objawy te ustępują miejsca wymiotom, dodatkowo pojawiają się spadki ciśnienia krwi oraz obniżenie temperatury ciała.

Zatrucie przewlekłe, kiedy do nagromadzenia się ołowiu w organizmie dochodzi przez dłuższy czas, cechuje się głównie uszkodzeniem układu nerwowego, skóry, mięśni gładkich, nerek oraz szpiku kostnego.

Zatrucie ołowiem (ołowica) - pierwsza pomoc

W przypadku zatrucia ołowiem konieczna jest natychmiastowa pomoc lekarska. Do czasu jej uzyskania można zastosować węgiel leczniczy.

Zatrucie ołowiem (ołowica) - leczenie

W przypadku zatrucia ołowiem stosuje się doustną lub dożylną chelację przy użyciu EDTA. EDTA to związek, który “wychwytuje” i usuwa z organizmu szkodliwe metale.

Jeśli jest takie wskazanie, można wykonać płukanie żołądka 3% siarczanem sodowym z dużą  ilością węgla aktywowanego. Jeśli doszło do encefalopatii oraz ostrej lub przewlekłej niewydolności nerek, wskazana jest hemodializa. Jeśli występują kolki jelitowe o znacznym nasileniu stosuje się opioidy (np. kodeinę).

Zatrucie ołowiem (ołowica) - skutki

Ołów może powodować zaburzenie funkcji nerek oraz rozwinięcie się tzn. nadciśnienia nerkopochodnego. Istnieje  duże ryzyko wystąpienia niewydolności nerek, jeśli dana osoba była narażona na wysokie dawki ołowiu lub ekspozycja  na wysokie dawki trwała dłuższy czas. Podobnie może się stać z wątrobą.

W przypadku ekspozycji na ołów może dojść do niewydolności nerek i wątroby i uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego i w konsekwencji śmierci.

Zatrucie ołowiem może skutkować także arytmiami lub zawałem mięśnia sercowego.

Z kolei zaburzenia ze strony układu nerwowego po długiej ekspozycji na ołów przebiegają zwykle pod postacią neuropatii ołowiczej (czyli uszkodzenia układu nerwowego), której objawy to otępienie, drażliwość, ból głowy, drżenie mięśni, halucynacje, zaburzenia pamięci i brak koncentracji, drgawki, paraliż, śpiączka. Istnieją przesłanki, aby podejrzewać, że ołów ma związek z powstawaniem i rozwojem choroby Alzheimera i Parkinsona.

Bibliografia:

1. Krzywy I., Krzywy E., Pastuszak-Gabinowska M., Brodkiewicz A., Ołów - czy jest się czego obawiać, "Annales Academiae Medicae Stetinensis - Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie" 20102. Dobrakowski M., Kiełtucki J., Wyparło-Wszelaki M., Kasperczyk S., Wpływ przewlekłego zatrucia ołowiem na zmiany patofizjologiczne w układzie pokarmowym oraz interakcje ołowiu z wybranymi mikroelementami, „Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine” 2013, vol. 16, nr 3

Monika Majewska