Pszczoła - czy pszczoły żądlą? Jak wygląda pszczoła?

Pszczoła to owad z rodziny pszczołowatych (Apidae). W naszym kraju najczęściej występuje pszczoła miodna, ale w przyrodzie można spotkać też inne pszczoły. Pszczoła często jest mylona z osą, przez co jest traktowana jako uciążliwy owad. Tymczasem pszczoły są bardzo pożyteczne - zapylają rośliny i dają miód. Jak wygląda pszczoła? Jak ją odróżnić od osy? Czy pszczoły żądlą?

Pszczoła (Apis) to owad z rodziny pszczołowatych (Apidae). Najbardziej pożyteczna jest pszczoła miodna, która żyje wraz z innymi w rojach. Liczba tych owadów w jednym roju wynosi od ok. 20 tysięcy do nawet 100 tysięcy pszczół. W każdym roju żyje jedna królowa, setki trutni i tysiące robotnic.

Wszystkie gatunki pszczół należące do plemienia Apini (i rodzaju Apis) wytwarzają miód. Gatunkiem najbardziej ekspansywnym jest pszczoła miodna żyjąca w Europie, gdzie została udomowiona, a także w Afryce, Ameryce, Australii i Nowej Zelandii, do których to miejsc została sprowadzona.

Inne rodzaje pszczół - pszczoła olbrzymia oraz pszczoła karłowata - obecnie żyją dziko w Azji, Afryce oraz Ameryce Południowej.

Spis treści

1. Pszczoła - jak wyglądają pszczoły?
2. Pszczoła a osa - różnice
3. Pszczoła - czy pszczoły żądlą?
4. Pszczoły dają miód i nie tylko
5. Zespół masowego ginięcia pszczoły miodnej

Pszczoła - jak wyglądają pszczoły?

Pszczoły mają ciało o długości od 7-8 mm do 16-18 mm. Ubarwienie pszczoły może być różne: czarne, ciemnobrązowe, czerwonopomarańczowe, a nawet żółte. Ich skrzydła są zbudowane z przezroczystej błony.

Pszczoła a osa - różnice

Pszczoła i osa, choć z pozoru są do siebie bardzo podobne, w rzeczywistości bardzo różnią się od siebie. Pszczoły mają ciało bardziej owłosione i krępe niż osy.

Mają także mniej widoczne zwężenie między tułowiem a odwłokiem. Osy są większe – mogą osiągać nawet długość 25 mm.

Poza tym osy nie są wyposażone w specjalny koszyczek, jak pszczoły miodne, gdyż nie zbierają nektaru z kwiatów i nie produkują miodu.

Pszczoły z natury są spokojne. Jedynie drażnienie pszczół prowokuje je do ataku. Osy natomiast są bardzo agresywne i mogą zaatakować nieprowokowane.

Osa nie traci żądła po użądleniu, a pszczoła po ataku na człowieka umiera. Pszczoła, zostawiając żądło w naszym ciele, niszczy niektóre narządy wewnętrzne przyczepione do niego i dlatego umiera.

Pszczoły swoje gniazda budują nad powierzchnią ziemi, najczęściej na drzewach, a osy na ziemi lub w ziemi.

Pszczoły żywią się jedynie pokarmem roślinnym, a osy mogą również jeść pokarm zwierzęcy, dlatego tak często można je spotkać w pobliżu ludzkiego jedzenia (np. mięso, słodycze itp.).

Matka pszczela żyje do ok. 5 lat, trutnie do roku, a robotnice 5-6 tygodni.

Pszczoła - czy pszczoły żądlą?

Samice pszczół na końcu odwłoku posiadają żądło. Używają go głównie do walk z innymi pszczołami, jednak z reguły nie żądlą.

Jedyną odmianą agresywnej pszczoły jest pszczoła miodna afrykańska, zwana „pszczołą zabójcą”. Już samo przebywanie w okolicy gniazda może sprowokować ją do ataku. Jad pszczeli nie jest niebezpieczny dla osób zdrowych – użądlenie przez pszczołę powoduje jedynie obrzęk. Użądlenie może zagrażać zdrowiu i życiu tylko w przypadku występowania uczulenia na jad pszczeli.

W takiej sytuacji może dojść nawet do zagrażającego życiu wstrząsu anafilaktycznego. Zagrożenie życia dla zdrowego dorosłego człowieka stanowi około sto użądleń.

• Jak chronić się przed UKĄSZENIAMI os i pszczół?

Czy na pewno ugryzła Cię pszczoła? Sprawdź:

Zobacz galerię 9 zdjęć

Szerszeń – wróg pszczół

Groźnymi wrogami pszczół są szerszenie, które całymi chmarami atakują gniazda pszczół, niszczą je i zjadają larwy. Pszczoły potrafią się jednak przed nimi bronić.

Zanim całe stado szerszeni zaatakuje pszczoły, najpierw pojawia się jeden zwiadowca.Pszczoły otaczają go, tworząc kulę, a ten umiera w ciągu ok. 10 min wskutek przegrzania.

Dzieje się tak, ponieważ maksymalna temperatura, jaką może znieść szerszeń wynosi 46 stopni Celsjusza, a pszczoła – 47.

Pszczoły dają miód i nie tylko

Pszczoły miodne żywią się nektarem i pyłkiem kwiatów, który zbierają. Pszczoły wyposażone są w specjalne koszyczki, które służą do przechowywania i przenoszenia pyłku. W ten sposób zapylają rośliny owadopylne (np. drzewa owocowe). Aby zebrać nektar na 1 kg miodu, pszczoły muszą odwiedzić około 4 milionów kwiatów.

Pszczoły miodne odgrywają bardzo dużą rolę w procesie zapylania, ze względu na to, że ich roje są bardzo liczne. Charakteryzują się także „wiernością kwiatową”, czyli skupianiem się na zapylaniu jednego obszaru, np. pola rzepakowe, gryka, maliny, sady owocowe.

Pszczoły miodne wytwarzają miód, wosk, pyłek kwiatowy, propolis i mleczko pszczele, które mają pozytywny wpływ na zdrowie człowieka.

• APITERAPIA - leczenie miodem i nie tylko. Na czym polega apiterapia?

Zespół masowego ginięcia pszczoły miodnej

Masowe ginięcie pszczół CCD (ang. Colony Collapse Disorder) dotyczy pszczół miodnych. Objawia się ich masowym wymieraniem poza ulem (pszczół lotnych), czego skutkiem jest ginięcie całych rodzin. Przyczynami CCD są

• duża ilość pestycydów podczas kwitnięcia roślin
• wzrost urbanizacji
• spadek odporności pszczół
• globalne ocieplenie
• wirus izraelskiego paraliżu pszczół
• pasożyty
• zwiększona rezygnacja pszczelarzy z prowadzenia uli

Eksperci obliczają, że przy utrzymaniu obecnych tendencji pszczoły mogą całkowicie zniknąć do 2035 roku.

W ostatnim czasie zwiększone wymieranie pszczół zaobserwowano na terenie USA oraz Europy Zachodniej. Zjawisko to jednak rejestrowane było już w latach 90. XX wieku. Początkowo jednak nie do końca znana była przyczyna CCD, a chorobę tę nazywano „tajemniczą chorobą” lub „chorobą powodującą znikanie”.

Do 2007 roku pszczelarze komercyjni informowali o ogromnych stratach w pszczołach: straty wynosiły 30-90% pszczelich populacji. Oprócz Ameryki, zjawisko to odnotowano także w Europie, gdzie w 2010 odnotowano spadek 50% populacji. Zespół masowego ginięcia pszczół niesie za sobą poważne konsekwencje. Przede wszystkim powoduje straty w produkcji roślin oleistych, warzyw i owoców.

Skutkiem wymierania pszczół jest także gwałtowny spadek liczby owadów wytwarzających miód. Masowe ginięcie pszczół nie pozwala także na reprodukcję gatunków roślin dziko rosnących.

Na szczęście coraz częściej dostrzegamy wagę tych owadów dla naszego życia. W ostatnim czasie pojawił się nawet nowy trend, polegający na stawianiu uli w miastach – tzw. miejskie pszczelarstwo.

Ule pojawiają się  na całym świecie np. na dachach różnych budynków – teatrów, hoteli czy instytucji rządowych.

W Polsce również możemy się pochwalić coraz większą ilością takich miejskich pasiek – mieszczą się one w przydomowych ogródkach, na skwerkach, a nawet na dachach kamienic i hoteli. 

Weronika Rumińska