OSA (owad) - czy jest pożyteczna? Co robić, gdy użądli?

Osa pospolita to niebezpieczny owad. Użądlenie osy jest niebezpieczne nie tylko dla ludzi uczulonych na ich jad, lecz także zdrowych. Nawet z pozoru niegroźne ukąszenie w rękę może zakończyć się silną reakcją alergiczną. Największe zagrożenie stanowi osa, która użądli w szyję. Wtedy nawet u osoby zdrowej może spuchnąć przełyk i dojść do uduszenia. Sprawdź, co robić, gdy użądli nas osa, czy można temu zapobiec i jak odróżnić pszczołę od osy.

Spis treści

1. Osa - jak wygląda?
2. Osa a pszczoła - różnice
3. Osa - gniazdo
4. Osa - co robić, gdy użądli? Jakie są objawy?
5. Osa - czy jest pożyteczna?

Osa pospolita należy do owadów błonkoskrzydłych z rodziny osowatych (Vespula vulgaris). Osa występuje niemal na wszystkich kontynentach, z wyjątkiem Antarktydy.

Na terenie Europy Środkowej występuje średnio od kwietnia do października. W Polsce jest gatunkiem występującym pospolicie. Można spotkać ją zarówno na wsi, jak i w mieście.

Osa - jak wygląda?

Długość ciała osy pospolitej jest różna. Robotnice mają od 10 do 14 mm, królowe od 16 do 18 mm, a samce od 13 do 15 mm. Osa jest koloru czarnego w żółte pasy.

Jej ciało pokryte jest mnóstwem małych, delikatnych włosków. Odwłok osy u nasady jest bardzo mocno przewężony. Charakterystyczne zwężenie tułowia osy to stylik. Odwłok osy zakończony jest żądłem.

Osy żywią się nektarem kwiatów, słodkimi owocami, a także pokarmem pochodzenia zwierzęcego.

Znajduje się ono w najbardziej ruchomej części odwłoka, dzięki czemu osa może nim poruszać w dowolnym kierunku. W przeciwieństwie do pszczół, osy mogą żądlić wielokrotnie.

Osy posiadają dość duże żuwaczki, pozwalające na pocięcie twardego pokarmu. Wykorzystują je również do cięcia małych fragmentów drewna, z których później budują swoje gniazdo.

Osa a pszczoła - różnice

Pszczoła i osa, choć z pozoru są do siebie bardzo podobne, w rzeczywistości bardzo różnią się od siebie. Pszczoły mają ciało bardziej owłosione i krępe niż osy.

Mają także mniej widoczne zwężenie między tułowiem a odwłokiem. Osy są większe – mogą osiągać nawet długość 25 mm.

Poza tym osy nie są wyposażone w specjalny koszyczek, jak pszczoły miodne, gdyż nie zbierają nektaru z kwiatów i nie produkują miodu.

Pszczoły z natury są spokojne. Jedynie drażnienie pszczół prowokuje je do ataku. Osy natomiast są bardzo agresywne i mogą zaatakować nieprowokowane.

Osa nie traci żądła po użądleniu, a pszczoła po ataku na człowieka umiera. Pszczoła, zostawiając żądło w naszym ciele, niszczy niektóre narządy wewnętrzne przyczepione do niego i dlatego umiera.

Pszczoły swoje gniazda budują nad powierzchnią ziemi, najczęściej na drzewach, a osy na ziemi lub w ziemi.

Pszczoły żywią się jedynie pokarmem roślinnym, a osy mogą również jeść pokarm zwierzęcy, dlatego tak często można je spotkać w pobliżu ludzkiego jedzenia (np. mięso, słodycze itp.).

Osa - gniazdo

Budowa gniazda zaczyna się tak naprawdę od królowej. To ona, budząc się na wiosnę, wylatuje na poszukiwanie dogodnego miejsca na budowę gniazda. Osy najczęściej budują gniazda w różnego rodzaju zakamarkach. Najczęściej są to nory w ziemi, dziuple drzew rzadziej szczeliny i otwory w domu lub dachu.

Gniazdo os przypomina papierową bryłę o bliżej nieokreślonym kształcie. Gniazdo os składa się z kilku plastrów, w których znajdują się komory lęgowe. To właśnie w nich rozwijają się larwy. Osy budują swoje gniazda samodzielnie z papieru, które same wytwarzają za pomocą kawałków drewna i śliny.

Osa - co robić, gdy użądli? Jakie są objawy?

Użądlenie osy jest bolesne. Po użądleniu często pojawia się obrzęk i zaczerwienienie skóry. Użądlenie osy może mieć poważne konsekwencje zarówno w przypadku osób uczulone na ich jad, jak i zdrowych.

Teoretycznie ludzie zdrowi, bez uczuleń, znoszą nawet 15 użądleń jednocześnie. Ciężkie zatrucie powoduje dopiero ok. 300 użądleń. 500 to już śmierć.

Po użądleniu może dojść do wstrząsu anafilaktycznego. Osa nie zostawia żądła w ciele ofiary, wstrzykuje jedynie jad. Z tego względu może żądlić kilkukrotnie.

Według szacunków, u około 20 procent populacji występują reakcje alergiczne po użądleniu przez osy. Jad służy on do walki z przeciwnikami, którymi są inne owady, większe zwierzęta i oczywiście ludzie.

Osy z reguły nie atakują bez powodu, ale bywają agresywne. Mogą zaatakować w sytuacji zagrożenia, dlatego też nie należy drażnić tych owadów, aby ich nie prowokować.

Sama obecność i wykonywanie gwałtownych ruchów w pobliżu tych owadów może zostać odebrana jako zagrożenie. W ramach bezpieczeństwa lepiej unikać bliższego kontaktu z nimi.

Jak uchronić się osami? Najlepszym sposobem jest unikanie jedzenia słodkich rzeczy na powietrzu, bo wtedy łatwo owada połknąć.

Poza tym osy bardzo ciągną do grillowanego mięsa. Przyciąga je zapach krwi. Na osy drażniąco mogą działać także inne czynniki, takie jak upał lub ostre zapachy.

Zobacz galerię 9 zdjęć

Osa - czy jest pożyteczna?

Osy w większości przypadków kojarzą się z natrętnymi owadami, stanowiącymi zagrożenie. Jednak niewiele osób wie, że są także pożyteczne.

Osy żywią się mszycami, mączlikami i gąsienicami. Dzięki temu zjadają szkodniki, które niszczą plony. Osy przyczyniają się także do usuwania padliny poprzez przenoszenie kawałeczków mięsa zwierząt do gniazda.

Weronika Rumińska