OLSZÓWKA (krowiak podwinięty) to grzyb TRUJĄCY. Objawy zatrucia olszówką

Olszówka (krowiak podwinięty) to grzyb, który może doprowadzić do śmiertelnego zatrucia. Mimo to wielu zbieraczy wciąż uważa olszówkę za grzyb jadalny. Pokutuje bowiem przekonanie, że obgotowywanie olszówki zmniejsza jej trujące właściwości, co niestety, nie jest prawdą. Sprawdź, jakie są objawy zatrucia olszówką (krowiakiem podwiniętym) i co jeszcze należy wiedzieć o tym grzybie.

Zobacz galerię 5 zdjęć

Spis treści

1. Olszówka (krowiak podwinięty) - gdzie i kiedy rośnie? Jak wygląda?
2. Olszówka to grzyb trujący nawet po obgotowaniu!
3. Olszówka (krowiak podwinięty) - objawy zatrucia
4. Olszówkę można pomylić z rydzem jadalnym!

Olszówka (Paxillus involutus) to potoczne określenia krowiaka podwiniętego - grzyba, który może doprowadzić do śmiertelnego zatrucia. Jednak do końca lat 80. XX w. olszówka była uznawana za grzyb jadalny, po kilkakrotnym gotowaniu z odlaniem wody (informacja o jadalności gotowanych krowiaków podawana jest jeszcze w Encyklopedii PWN wydanej w 1984 roku).

Jednak najnowsze badania jednoznacznie wykazują, że olszówka to grzyb trujący. Długotrwałe jedzenie tych grzybów (przez wiele lat) może doprowadzić do rozpadu czerwonych ciałek krwi, a nawet do śmierci. Grzyb jest tym groźniejszy, że u wielu osób nie wywołuje objawów zatrucia, co umacnia przekonanie grzybiarzy, że jest nieszkodliwy.

Olszówka (krowiak podwinięty) - gdzie i kiedy rośnie? Jak wygląda?

Olszówka owocnikuje od lipca do przełomu października i listopada w wilgotnych lasach liściastych lub iglastych oraz na torfowiskach i w zaroślach. Czasami można ją spotkać w starych parkach, najczęściej pod olchami (stąd potoczna nazwa grzyba) lub brzozami.

Kapelusz olszówki, którego średnica waha się od 5 do 10 cm, jest okrągły, początkowo wypukły, a później wklęsły. Cechą rozpoznawczą młodych owocników są silnie podwinięte brzegi kapelusza, które mogą być pokryte jasnym, delikatnym kutnerkiem (są to gęste, poplątane włoski).

U starszych egzemplarzy brzegi kapelusza również są podwinięte, ale już nieco mniej. Kapelusz krowiaka podwiniętego może przybierać różne barwy: żółto-, beżowo- lub czerwonobrązową, a niekiedy szarobrunatną lub oliwkową.

Pod kapeluszem znajdują się oliwkowobrązowe lub beżowobrązowe blaszki. Zbiegają one w dół trzonu, który jest krótki (3-5 cm), cylindryczny, krępy i zwężony u nasady.

Zwykle przybiera on kolor kapelusza lub nieco jaśniejszy. Z kolei miąższ olszówki przybiera kolor żółty, żółtawobiały lub bladoochrowy, natomiast po uszkodzeniu zmienia barwę na czerwonobrązową. Charakterystyczne jest także to, że początkowo jest twardy, a później staje się miękki.

Czytaj też: Okratek australijski (palce diabła) - czy to jadalny grzyb?

Olszówka (krowiak podwinięty) - objawy zatrucia

Olszówka, dzięki zawartości toksycznej muskaryny, może zaburzać pracę układu nerwowego i powodować tzw. objawy muskarynowe: poty, ślinotok, łzawienie, zwężenie źrenic, zwolnienie akcji serca i zaburzenia oddychania. Objawy zatrucia muskaryną pojawiają się niedługo po spożyciu grzyba (do 2-3 godzin). Występują jednak niezwykle rzadko.

Znacznie częściej pojawiają się objawy chorobowe wywołane przez inwolutynę - inną toksyczną substancję zawartą w olszówce. W pierwszej kolejności prowadzi ona do krótkotrwałych dolegliwości żołądkowych, takich jak ból brzucha, nudności, wymioty, biegunka.

Następnie przyczynia się do rozwoju zespołu hemolitycznego, czyli rozpadu czerwonych ciałek krwi, który daje objawy anemii podobnej do zespołu białaczkowego, w tym także hemoglobinurię (w moczu pojawiają się duże ilości hemoglobiny uwolnionej z rozpadających się erytrocytów), i ostrej niewydolności nerek. Ponadto toksyna atakuje także wątrobę.

Proces ten jest wynikiem reakcji alergicznej organizmu - inwolutyna jest bowiem białkiem antygenowym. Oznacza to, że nie od razu jest się na nie uczulonym. Do zapoczątkowania tej specyficznej alergii dochodzi po pierwszym zjedzeniu olszówki.

Wówczas inwolutyna powoduje wytwarzanie przeciwciał przeciwko własnym krwinkom. Następnie przy którymś z kolei spożyciu tego grzyba dochodzi do gwałtownej reakcji układu odpornościowego (ponieważ organizm jest już na niego uczulony).

Przeciwciała zaczynają atakować krwinki czerwone, doprowadzając do ich rozpadu. W związku z tym objawy zatrucia olszówką mogą się pojawić po kilku, kilkunastu (nawet 10-15!) latach, gdyż trucizna kumuluje się w organizmie i zatruwa organizm powoli. To, kiedy dojdzie do wystąpienia objawów zatrucia, zależy od progu wrażliwości organizmu na inwolutynę.

U niektórych osób do zatrucia może dojść po drugim, trzecim spożyciu grzyba, u innych dopiero przy dziesiątym z kolei.

To grzyby jadalne czy trujące? [QUIZ]

Pytanie 1 z 10

Ten grzyb to smardz. Czy jest jadalny?

Nie, od razu widać, że jest trujący

Wygląda dziwnie, ale jest jadalny

Następne pytanie

Monika Majewska