Modliszka w Polsce: czy jest niebezpieczna? Jak wygląda?

Modliszka w Polsce nie występuje powszechnie. Z ponad 2300 znanych gatunków tego owada w naszym kraju zaobserwowano jedynie modliszkę zwyczajną. Czy jest niebezpieczna dla człowieka i jak wygląda? Czy samica modliszki zjada samca?

Spis treści

1. Modliszka: charakterystyka gatunku
2. Modliszka w Polsce
3. Modliszka w Polsce: jak wygląda?
4. Czy samica modliszki zjada samca?
5. Modliszka w Polsce: czy jest niebezpieczna?

Modliszka w Polsce jest gatunkiem chronionym. Występująca u nas modliszka zwyczajna (Mantis religiosa) została wpisana do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt, w której znajdują się wszystkie zagrożone w kraju nad Wisłą gatunki. Wpisanie modliszki na taką listę oznacza, że nie tylko nie można tych owadów zabijać, ale i hodować czy nawet przetrzymywać.

Modliszka: charakterystyka gatunku

Opisując modliszkę warto zacząć od samej nazwy – polska jest bardzo trafna, ponieważ opisuje charakterystyczną dla tego owada pozę, przypominającą ręce złożone do modlitwy. Co więcej, modliszka to owad drapieżny, który przed atakiem potrafi zastygnąć w bezruchu, czekając na odpowiedni moment na zaatakowanie swojej ofiary. Pogłębia to wrażenie jej niemal mistycznego skupienia.

Do tej pory naukowcy opisali 2300 różnych gatunków modliszek, zazwyczaj występują one w klimacie tropikalnym i subtropikalnym – uwielbiają ciepło. Pojawiającą się w Polsce modliszkę zwyczajną do niedawna zaobserwować było można głównie w Kotlinie Sandomierskiej, jednak przez ocieplający się klimat i coraz częstsze gorące lata modliszki można spotkać w coraz większej liczbie miejsc: m. in. w okolicach Warszawy, Olsztyna, Białegostoku, w Puszczy Białowieskiej, w Górach Świętokrzyskich, Karpatach.

Modliszka jest gatunkiem, wśród którego występuje kanibalizm. Dave Goulson, autor książki "Łąka", jak wspomina, badał kiedyś zachowania modliszek. Najpierw umieścił niedojrzałe jeszcze owady wszystkie razem w słoiku, niestety po jakimś czasie okazywało się, że z tych kilkudziesięciu małych pozostał tylko jeden duży. Postanowił więc zmienić taktykę i poumieszczał owady w osobnych słoikach – dzięki temu wszystkie dotrwały do dorosłości.Modliszki żywią się jednak przede wszystkim innymi owadami, m. in. muchami czy pasikonikami.

Czytaj też:

• Mrówki - czy są groźne dla człowieka? Które mrówki gryzą?
• Mucha domowa - czy jest groźna dla człowieka? Jak się jej pozbyć?
• Kątnik domowy - czy gryzie? Jak się go pozbyć?

Modliszka w Polsce

Jak wspomniano, występującym w Polsce gatunkiem modliszki jest modliszka zwyczajna. Po raz pierwszy ten rodzaj owada opisano w 1758 roku. To największy gatunek modliszki występujący w Europie. Samce modliszki zwyczajnej latają, samice nie. Samica może mieć do 7 cm, a samiec – do 6 cm.Podczas kopulacji samica modliszki zwyczajnej jest bierna, a samiec, zanim zbliży się do swojej wybranki może, jak opisuje Dave Goulson, zastosować dwie metody. Albo odstawić przed samicą taniec godowy i następnie zbliżyć się do niej od przodu, albo zaatakować od tyłu – wskoczyć na jej grzbiet.Warto jednak pamiętać, że samica nie godzi się na te zaloty ot tak – jeśli będzie chciała, aby doszło do zbliżenia, pozwoli na nie, jeśli nie – będzie z samcem walczyć i najczęściej, ze względu na swoje rozmiary, zwycięży.Samica modliszki zwyczajnej składa około 200 jaj – w Polsce do wylęgu larw dochodzi w maju, a zanim larwa przeobrazi się całkowicie minie kilka miesięcy. Po wylęgu ani samica, ani samiec nie zajmują się larwami – te muszą sobie radzić same.

A oto i występująca w Polsce modliszka zwyczajna:

Modliszka w Polsce: jak wygląda?

Modliszka zwyczajna kojarzy się z kolorem zielonym i taką barwę przybiera. Może też mieć kolor brązowy – i jeden, i drugi upodobniają ją do liści, gałęzi. Dzięki temu może skutecznie wtopić się w otoczenie i polować.

Modliszka zwyczajna posiada dwie pary skrzydeł – pierwsza przylega do ciała i jest sztywna, druga – błoniasta. Dzięki tej drugiej parze skrzydeł samiec może latać, samica jest na to za ciężka. Modliszka posiada również małą trójkątną głowę, którą może poruszać i parę ogromnych, szeroko rozstawionych oczu, których zasięg widzenia to około 20 m. Tułów modliszki zwyczajnej jest wydłużony.

Odnóża modliszki są na całej długości wyposażone w kolce, dzięki którym jej ofierze trudno się wydostać z potrzasku. Pierwsza para odnóży modliszki stanowi narząd chwytny, a chwyt owada jest tak mocny, że nawet żabie trudno byłoby się z niego wydostać.

A oto i zdjęcia modliszek zwyczajnych, zrobione przez Polaków, którzy się na nie natknęli w naturze lub... swoim domu:

Najbardziej znane gatunki modliszki występujące na świecie to:

• Modliszka storczykowa (Hymenopus coronatus) – o imponującym wyglądzie przypominającym kwiaty storczyka. Modliszka storczykowa ma różowawy, różowo-biały bądź biały kolor, a jej odnóża przypominają płatki kwiatów. Ten piękny wygląd może być jednak mylący – to drapieżny owad, który poluje głównie na świerszcze, muchy domowe, motyle i muszki owocowe. Samiec osiąga wielkość do 3 cm, a samica – do 6 cm. Spójrzcie sami:

• Modliszka gwinejska (Sphodromantis gastrica) – jak i inne gatunki modliszki, to owad drapieżny, polujący na owady biegające i latające. Modliszka gwinejska może przybierać różną barwę – od zielonej do brązowej. Samiec tego gatunku osiąga 6 cm długości, a samica – 7 cm. zobaczcie modliszkę gwinejską:

• Modliszka diabelska (Idolomantis diabolica) – wbrew swojej nazwie, to dość płochliwy owad, wybierający na swoje pożywienie owady mniejsze od siebie. Modliszka diabelska słynie jednak ze swojego efektownego wyglądu – jest różnokolorowa i dość duża. Samice osiągają nawet 10 cm, a samce – 9 cm.

Modliszka w Polsce: czy jest niebezpieczna?

Modliszka może być niebezpieczna dla swojego partnera, innych owadów, a nawet małych płazów, ale nie dla człowieka. Niestety, modliszka, która poczuje się zaatakowana, ugryzie. Może to być bolesne, jednak np. śpiący człowiek ugryziony przez tego owada raczej się nie obudzi. Ugryzienie przez modliszkę, choć bolesne, nie jest niebezpieczne.

Co zrobić, gdy na swojej drodze napotkamy modliszkę? Jeśli stanie się tak na zewnątrz, wśród jej naturalnego środowiska, nie powinniśmy robić nic – co najwyżej zdjęcie.

Jeśli owad trafi do naszego domu, można delikatnie, np. na kartce papieru lub w słoiczku, spróbować przenieść go na zewnątrz.

Anna Sierant