Mikotoksykoza - objawy i leczenie zatrucia toksynami pleśni

Mikotoksykoza to ostre lub przewlekłe zatrucie, którego przyczyną są mikotoksyny - toksyny pleśni występujące m.in. w obitych owocach. Mikotoksyny są bardzo szkodliwe dla zdrowia człowieka, a w skrajnych przypadkach mogą doprowadzić nawet do śmierci. Sprawdź, w jakich produktach spożywczych można znaleźć mykotoksyny i jak uniknąć zatrucia.

Spis treści

1. Skąd się biorą mikotoksyny?
2. Jak może dojść do zatrucia mikotoksynami?
3. W jakich produktach spożywczych mogą znajdować się mikotoksyny?
4. Mikotoksykoza - objawy zakażenia
5. Mikotoksykoza - leczenie

Mikotoksykoza to ostre lub przewlekłe zatrucie organizmu, którego przyczyną są mikotoksyny - toksyczne metabolity niektórych gatunków pleśni. Wykazują one właściwości mutagenne (mogą powodować mutacje genetyczne), teratogenne (mogą powodować wady płodu) i prawdopodobnie rakotwórcze. Zatrucie mikotoksynami może doprowadzić do rozwoju wielu chorób, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci.

Naukowcy wyodrębnili już ponad 400 mytotoksyn. Najbardziej znaną jest patulina, która znajduje się w obitych owocach. Inne często występujące mykotoksyny to: aflatoksyny, ochratoksyna A, zearalenon, trichoteceny i fumonizyny.

Skąd się biorą mikotoksyny?

Grzyby, które potocznie nazywa się pleśnią, rozwijają się, gdy powietrze jest odpowiednio wilgotne. Wówczas w procesie wtórnego metabolizmu wytwarzają one trujące mikotoksyny. Wydzielając te szkodliwe substancje, bronią się przed "konkurencją" ze strony innych gatunków grzybów lub bakterii. To ich sposób na ochronę swojego terytorium.

Jak może dojść do zatrucia mikotoksynami?

Toksyny powodujące mikotoksykozę są wszechobecne w środowisku. Mogą one znajdować się w zawilgoconych budynkach mieszkalnych (należy ich szukać m.in. pod tapetami i wykładzinami), zwłaszcza tych na terenach popowodziowych. Mogą rozwijać się także w domach ocieplanych watą szklaną. Warto wiedzieć, że ich rozprzestrzenianiu sprzyjają klimatyzacja oraz systemy nawilżające. Wówczas kontakt z nimi następuje poprzez inhalację oraz skórę. Jednak do zatrucia mikotoksynami dochodzi zazwyczaj po zjedzeniu skażonej nimi żywności.

Pleśń często rozwijają się wewnątrz owocu, na pestkach, a sam owoc z zewnątrz wygląda na zdrowy. Niekiedy takie owoce przekazywane są z patuliną do przetworzenia na soki i konfitury.

W jakich produktach spożywczych mogą znajdować się mikotoksyny?

Mogą one występować w produktach, takich jak orzeszki arachidowe, ziarno kukurydzy i przetwory z tego ziarna, ziarna zbóż, przetwory zbożowe (mąka, pieczywo), wino i piwo. Do zatrucia może dojść także po zjedzeniu zakażonych warzyw, orzechów i innych nasion oleistych, nasion roślin strączkowych, owoców (i ich przetworów, np. dżemów), a także przypraw. Mięso, mleko (i produkty mleczne) oraz jaja pochodzące od zakażonych zwierząt również mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia człowieka.

Odkrojenie fragmentu obitego owocu (np. jabłka) nie pozwala pozbyć się pleśni. Mykotoksyny są bowiem obecne w całym owocu i najlepiej go wyrzucić.

Na przykład w roku 2004 w Kenii zmarły 123 osoby, a około 200 wymagało leczenia na skutek spożycia zanieczyszczonego aflatoksyną ziarna kukurydzy. Zanieczyszczenie kukurydzy spowodowane było zbyt długim przechowywaniem wilgotnego ziarna (na wilgotnym ziarnie rozwinął się grzyb toksynotwórczy, co doprowadziło do akumulacji mikotoksyny). Problem mikotoksyn dotyczy także mieszkańców Ameryki Południowej i Indii. Wszystko przez prymitywne warunki zbioru i przechowywania zbiorów, a także wysoka wilgotność, wysoka temperatura i niski poziomem edukacji rolniczej.

Mikotoksykoza - objawy zakażenia

Najczęstsze objawy mikotoksykozy to:

• zaburzenia ze strony układu pokarmowego: biegunka, ból brzucha
• apatia i zmęczenie
• zaburzenia krzepnięcia krwi
• zaburzenia odporności organizmu
• utrata przytomności

Mikotoksyny mogą doprowadzić nie tylko do zatrucia, lecz także do rozwoju alergii, chorób układy oddechowego, choroby wątroby, wrzodów i krwawień w jelitach. Mykotoksyny wywierają niekorzystny wpływ także na układ nerwowy.

Mikotoksykoza - leczenie

W przypadku zatrucia drogą pokarmową, można podać węgiel leczniczy (aktywowany), który wspomaga usuwanie wielu toksyn, a także zmniejsza podrażnienie błon śluzowych, a następnie należy udać się do lekarza.

Monika Majewska