Kadm. Zatrucie kadmem

Kadm jest pierwiastkiem, który z powodu dużej koncentracji w powietrzu, glebie i żywności, łatwości wchłaniania przez żywe organizmy oraz silnej toksyczności stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia człowieka. Zatrucie kadmem może prowadzić do uszkodzenia nerek, wątroby, płuc, trzustki czy jąder. Jakie są objawy zatrucia kadmem?

Spis treści

1. Kadm - ostre zatrucie kadmem
2. Kadm - przewlekłe zatrucie kadmem
3. Kadm - szkodliwość
4. Kadm - drogi przenikania
5. Kadm w żywności

Kadm należy do pierwiastków chemicznych z grupy metali przejściowych. Jest dość słabo rozpowszechniony w przyrodzie, ale z powodu działalności człowieka stał się jednym z największych źródeł zanieczyszczenia środowiska.

Stosuje się go w różnych gałęziach przemysłu. Kadm jest wykorzystywany do wytwarzania barwników i stabilizatorów tworzyw sztucznych, w produkcji fajerwerków, baterii alkalicznych czy farb fluorescencyjnych.

Kadm znajduje się również w nawozach sztucznych, przez co duże stężenie kadmu stwierdza się w powietrzu, wodzie, glebie, w roślinach i tkankach zwierząt. Raz wprowadzony do środowiska, nie podlega degradacji i pozostaje w ciągłym obiegu, co zwiększa zagrożenie wchłaniania tego toksycznego pierwiastka przez człowieka.

Kadm - ostre zatrucie kadmem

U osób dorosłych bezpieczna granica przyjęcia kadmu wynosi 51-71 mikrogramów dziennie. Z uwagi na jego koncentrację w powietrzu, wodzie, glebie i żywności, a także łatwe wchłanianie i bioakumulację w organizmie może dojść do zatrucia kadmem.

W ludzkim organizmie kadm gromadzi się przede wszystkim w wątrobie i nerkach, ale uszkadza również kości oraz jądra.

Dość rzadko zdarza się ostre zatrucie kadmem, które ma związek z jednorazowym przyswojeniem wysokiej dawki toksycznego pierwiastka. Ale, niestety, zdarza się to osobom wykonującym prace obciążone ryzykiem wchłaniania kadmu drogą oddechową.

Objawem ostrego zatrucia kadmem jest pojawiająca się, po upływie doby, wysoka gorączka i ogólne osłabienie. Oddech osoby zatrutej staje się płytki, niekiedy występuje też obrzęk płuc lub zapalenie płuc.

W ciężkich przypadkach dochodzi do niewydolności oddechowej i zgonu.

Kadm - przewlekłe zatrucie kadmem

Długotrwałe oddziaływanie kadmu na ludzki organizm prowadzi do przewlekłego zatrucia. Przez wiele miesięcy zatrucie nie daje żadnych zauważalnych objawów. Po niemym okresie zatrucia pojawiają się charakterystyczne objawy, do których zalicza się:

• suchość jamy ustnej
• metaliczny posmak w ustach
• brak łaknienia
• żółty rąbek powstający u nasady zębów
• ogólne osłabienie

Kadm - szkodliwość

Kadm nawet przy bardzo niskich stężeniach w organizmie człowieka jest pierwiastkiem o silnej toksyczności.

Postępujące zatrucie, ze względu na toksyczność kadmu, skutkuje uszkodzeniami jelit, nerek, wątroby, odwapnieniem kości i zmianami w układzie kostnym (efekt zaburzenia metabolizmu wapnia, magnezu, żelaza, cynku i miedzi) i niedokrwistością.

Niekiedy może też wywoływać zmiany nowotworowe, zwłaszcza raka nerek i raka gruczołu krokowego, co prawdopodobnie wiąże się z wzbudzeniem w nich reakcji zapalnej.

Zatrucie kadmem drogą oddechową prowadzi do powstawania zespołu zaburzeń oddechowych (zapalenia gardła i zapalenie krtani, rozedmy, obrzęku i zapalenia płuc).

Kadm niekorzystnie wpływa również na funkcje męskiego układu rozrodczego, ponieważ upośledza funkcję jąder, zaburza czynności gruczołu krokowego, co prowadzi do zmian jego czynności hormonalnych i wydzielniczych.

Kadm upośledza też płodność.

Kadm - drogi przenikania

Pierwiastek dostaje się do organizmu człowieka różnymi drogami, przede wszystkim drogą oddechową.

Źródłem toksycznego pierwiastka mogą być:

• opary wdychane w miejscu pracy
• spaliny uliczne
• smog
• dym tytoniowy

Po wypaleniu jednego papierosa do organizmu przenika około 0,1-0,2 mikrograma kadmu. Mniej więcej 20 lat tkwienia w toksycznym nałogu powoduje, że człowiek pochłania około 15 miligramów niebezpiecznych związków.

Zaobserwowano też, że mleko palących matek może zawierać dwukrotnie więcej kadmu niż mleko matek niepalących.

Wnikanie kadmu drogą pokarmową jest mniejsze. Zależy nie tylko od dawki i czasu narażenia na kontakt z pierwiastkiem, ale również od formy chemicznej, składników diety, stanu odżywienia organizmu oraz wieku i płci.

Duży wpływ przenikanie kadmu do organizmu ma także skład naszej diety. Gdy spożywamy mało białka oraz związków cynku i miedzi, a także wapnia i żelaza, zwiększa się wchłanianie kadmu z przewodu pokarmowego i jego kumulacja w organizmie.

Kadm w żywności

Dużym problemem współczesnego świata jest wysoka zawartość kadmu w żywności.

Jego znaczącym źródłem są skażone produkty zbożowe, ryby oraz warzywa i owoce.

Kadm w glebie powoduje, że nośnikiem toksycznego pierwiastka staje się wiele popularnych roślin korzeniowych, zwłaszcza ziemniaki i marchewka.

Metal kumuluje się też w częściach naziemnych niektórych warzyw, np. na liściach szpinaku i sałaty.

Spore jego ilości stwierdza się w orzeszkach ziemnych, zbożach oraz ryżu.

Zdolność do kumulacji kadmu wykazują również grzyby, mięczaki, ostrygi czy skorupiaki.

Duże stężenie kadmu stwierdza się w podrobach zwierzęcych (wątroba, nerki), mniejsze w owocach, mleku i przetworach mlecznych.

Bezpieczna jest woda pitna, w której zawartość kadmu zwykle nie przekracza szkodliwych dawek. Ale wiele może się zmienić, gdy do wody będą trafiały odpady z gospodarstw rolnych czy zakładów produkcyjnych.

Czytaj też: Zatrucie metalami ciężkimi - objawy, przyczyny, leczenie

O autorze

Anna Jarosz

Dziennikarka od ponad 40 lat zaangażowana w popularyzację edukacji zdrowotnej. Laureatka wielu konkursów dla dziennikarzy zajmujących się medycyną i zdrowiem. Otrzymała m. in. Nagrodę Zaufania „Złoty OTIS” w kategorii „Media i Zdrowie”, Wyróżnienie Św. Kamila przyznawane z okazji Światowego Dnia Chorego, dwukrotnie „Kryształowe Pióro” w ogólnopolskim konkursie dla dziennikarzy promujących zdrowie oraz wiele nagród i wyróżnień w konkursach na „Dziennikarza Medycznego Roku” organizowanego przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.

Przeczytaj więcej tekstów tej autorki

Anna Jarosz