Ciało obce w drogach oddechowych

Ciało obce w drogach oddechowych to jedno z najczęstszych zdarzeń zagrażających zdrowiu i życiu. Wystarczy kęs jabłka połknięty w pośpiechu, czy łyk wody wypity w ruchu, aby doszło do zadławienia lub zachłyśnięcia, których tragicznymi rezultatami mogą być niedotlenienie mózgu, śpiączka, a nawet śmierć. Bacznie trzeba obserwować zwłaszcza dzieci, które tak chętnie podczas zabawy połykają drobne przedmioty. Jak szybko udzielić pierwszej pomocy osobom z zablokowanymi drogami oddechowymi i uratować im życie?

Spis treści

1. Ciało obce w drogach oddechowych - objawy
2. Ciało obce w drogach oddechowych - jak pomóc dorosłemu?
3. Ciało obce w drogach oddechowych - jak pomóc dziecku?
4. Ciało obce w drogach oddechowych - jak pomóc sobie samemu?

Ciało obce o konsystencji stałej (jedzenie, przedmioty) dostaje się do dróg oddechowych w efekcie zadławienia, nazywanego zamiennie zakrztuszeniem, a ciało płynne w rezultacie zachłyśnięcia, podobnego w konsekwencjach do podtopienia. Bez względu na to czy ciało obce dostało się do dróg oddechowych osoby dorosłej czy dziecka zawsze mamy do czynienia z sytuacją bezpośredniego zagrożenia życia. A w takim wypadku, to czy poszkodowany przeżyje to zdarzenie zależy od szybkiej reakcji osób, które mu towarzyszą.

Ciało obce w drogach oddechowych - objawy

Zadławienia przytrafiają się nagle. Do zablokowania dróg oddechowych wystarczy jeden niedokładnie pogryziony i szybko połknięty kęs jedzenia, albo w przypadku dzieci - np. mała bateryjka, którą malec wkłada do ust, aby poznać jej smak. Niedrożność dróg oddechowych wskutek zadławienia dzieli się na dwa rodzaje: częściową (łagodną) i całkowitą (ciężką).

W przypadku zadławienia łagodnego drogi oddechowe są częściowo drożne i ofiara może samodzielnie oddychać. Jej naturalnym odruchem obronnym jest wtedy kaszel, który pomaga odblokować przełyk i umożliwić przepływ powietrza do płuc. Im poszkodowany bardziej kaszle, tym większe są szanse na wyrzucenie z dróg oddechowych ciała obcego. Nie zawsze jest to jednak skuteczna metoda.

Przy niedrożności ciężkiej drogi oddechowe są całkowicie zablokowane. Powietrze nie może przez nie przepływać. Objawem takiego stanu jest świszczący oddech, który szybko cichnie, po czym pojawia się zasinienie (sinica) wokół ust, na płatkach uszu, a nawet opuszkach palców i pacjent traci przytomność.

W obu epizodach zadławienia jak najszybciej trzeba udzielić pomocy, aby ograniczyć skutki niedotlenienia organizmu. Co robić?

Ciało obce w drogach oddechowych - jak pomóc dorosłemu?

1. Wyjmij z ust poszkodowanego większe kawałki ciała obcego. Nie wycieraj wnętrza jamy ustnej poszkodowanego papierem czy serwetką, ponieważ można jeszcze bardziej zablokować drogi oddechowe! 

2. Gdy objawem zadławienia jest kaszel, zachęcaj go aby dalej kasłał. Nie rób nic więcej.

3. Jeżeli doszło do całkowitego zablokowania dróg oddechowych bez kaszlu, ale poszkodowany jest przytomny, stań za nim, jedną dłoń połóż pod jego mostkiem i nieco pochyl go do przodu. Następnie 5 razy energicznie uderz go między łopatkami dłonią złożoną w łódeczkę. Po każdym uderzeniu sprawdź, czy ciało obce nie zostało usunięte. Gdy to nie pomoże, zastosuj zabieg zwany rękoczynem Heimlicha. Stań za poszkodowanym i obejmij go ramionami na wysokości nadbrzusza, a następnie pochyl go do przodu. Teraz zaciśnij pięść i przyłóż ją między pępkiem i dolnym końcem mostka. Wolną ręką obejmij zaciśniętą pięść i silnie pociągnij obie ręce do wewnątrz i ku górze. Czynność tę powtórz 5 razy. Gwałtowny ucisk spowoduje, że z płuc zostanie gwałtownie wypchnięte powietrze, a z nim zalegający kęs. Uwaga! Każda osoba, u której zastosowano rękoczyn Heimlicha powinna udać się potem do lekarza. Trzeba powiedzieć o zdarzeniu i poprosić o sprawdzenie, czy podczas ratowania życia nie doszło do uszkodzenia żeber np. złamania żebra lub jego pęknięcia.

Jeżeli zadławieniu ulegnie kobieta w ciąży lub osoba chora na otyłość pierwszą pomoc ogranicz do uderzeń między łopatkami oraz uciskania klatki piersiowej w tej okolicy, którą uciska się podczas reanimacji.

Ciało obce w drogach oddechowych - jak pomóc dziecku?

1. Dzieci poniżej pierwszego roku życia, na zadławienie zwykle reagują odruchowo kaszlem. Jeżeli dziecko nie kaszle lub kaszel nie przywraca spokojnego oddechu, czyli jest nieefektywny, dziecko nie wykrztusi zalegające w drogach oddechowych przedmiotu. W takiej sytuacji połóż dziecko na przedramieniu z głową skierowaną w dół. Chwyć kciukiem i palcem wskazującym za żuchwę dziecka i drugą ręką (najlepiej nadgarstkiem) energicznie uderz 5 razy między łopatkami. Po każdym uderzeniu sprawdzaj czy ciało obce zostało usunięte. Jeżeli to nie pomogło, połóż dziecko na wznak na przedramieniu. Głowę skieruj w dół, ale podtrzymuj ją dłonią. Drugą ręką wyczuj koniec mostka, przesuń palce (wskazujący i środkowy) na szerokość jednego palca do góry. Uciskaj 5 razy dolną część mostka – z większą energią, ale w większych odstępach czasu (np. licz do pięciu między uciśnięciami). Po wykonaniu 5. uciśnięć klatki przełóż dziecko i uderz 5 razy między łopatkami.

2. Starsze dzieci przy zadławieniu starają się odkrztusić zalegający w drogach oddechowych pokarm lub małą zabawkę. Jeśli dziecko kaszle zachęcaj je, aby nadal to robiło. Przy zamknięciu dróg oddechowych postępuj tak, jak w przypadku osób dorosłych – dłoń podłuż pod mostek, pochyl dziecko do przodu i energicznie uderz 5 razy między łopatkami. Gdy nie ma oczekiwanego efektu – stań za dzieckiem, pochyl je do przodu, zwinięta pięść przyłóż między pępkiem i końcem mostka (wyrostek mieczykowaty), na pięści połóż drugą dłoń i energicznie 5 razy szarpnij do wewnątrz i do góry. Następnie powróć do uderzeń między łopatkami.

Ciało obce w drogach oddechowych - jak pomóc sobie samemu?

Zdarza się, że do zakrztuszenia dochodzi, gdy jesteśmy sami w domu. Wtedy musimy sami się ratować. Nasza determinacja będzie decydowała o życiu. Na szczęście jest technika samopomocy w takich sytuacjach. Co robić? Stan na czworaka, dłonie zwiń w pięści i oprzyj je o podłogę. To ważne dla kolejnego manewru, który musisz wykonać. Teraz policz do trzech. Na „trzy” gwałtownie unieś ręce do boków lub przed siebie. Dzięki temu całym ciężarem ciała opadniesz na brzuch. Gwałtownie wypchnięte z płuc powietrze powinno wypchnąć ciało obce z dróg oddechowych lub przynajmniej przesunąć je w kierunku jamy ustnej. Wtedy łatwiej będzie je odkrztusić.

Pierwsza pomoc - czy wiesz, jak jej udzielić?

Pytanie 1 z 10

Wypadek samochodowy

Robię zdjęcie telefonem i umieszczam na stronie społecznościowej.

Dzwonię na numer alarmowy 999 lub 112, podaję dokładne miejsce, rodzaj i opis wypadku, kto został poszkodowany i ile osób potrzebuje pomocy medycznej.

Następne pytanie

O autorze

Anna Jarosz

Dziennikarka od ponad 40 lat zaangażowana w popularyzację edukacji zdrowotnej. Laureatka wielu konkursów dla dziennikarzy zajmujących się medycyną i zdrowiem. Otrzymała m. in. Nagrodę Zaufania „Złoty OTIS” w kategorii „Media i Zdrowie”, Wyróżnienie Św. Kamila przyznawane z okazji Światowego Dnia Chorego, dwukrotnie „Kryształowe Pióro” w ogólnopolskim konkursie dla dziennikarzy promujących zdrowie oraz wiele nagród i wyróżnień w konkursach na „Dziennikarza Medycznego Roku” organizowanego przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.

Czytaj więcej artykułów tej autorki

2,00 zł

Kup teraz

ABS, dieta na płaski brzuch - e-poradnik

Z poradnika dowiesz się:

• co jeść, by osiągnąć wymarzony rezultat
• które produkty są zakazane
• dlaczego wystarczy ćwiczyć co drugi dzień

Anna Jarosz