10 najbardziej trujących grzybów. Sprawdź, których grzybów nie zbierać [Zdjęcia]

2020-09-07 9:35

Najbardziej trujące grzyby bywają łudząco podobne do grzybów jadalnych. Konsekwencje niewiedzy grzybiarzy-amatorów mogą być bardzo poważne, ponieważ grzyby trujące prowadzą do nieodwracalnych uszkodzeń wątroby oraz zaburzenia akcji serca i oddychania, co w konsekwencji może doprowadzić do śmierci. Sprawdź w GALERII ZDJĘĆ, które grzyby są najbardziej trujące, gdzie można je spotkać oraz jak je odróżnić od podobnych do nich grzybów jadalnych.

Zobacz galerię 17 zdjęć

Spis treści

Grzyby trujące i podobne do nich grzyby jadalne
Inne trujące grzyby

Według danych z publikacji przygotowanej przez specjalistów z Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Poznaniu (Oddział Grzyboznawczy) i Centrum Informacji Lasów Państwowych, grzyby najbardziej trujące, ze względu na zawartość substancji trujących o różnym sposobie i sile działania toksycznego na ludzki organizm, dzielimy na:

grzyby śmiertelnie trujące, które uszkadzają głównie wątrobę i nerki oraz w dalszej kolejności inne narządy miąższowe (np. śledzionę, serce). Zawierają one swoiste jady, takie jak: amanityna, falloidyna, giromitryna, orelanina. Do tej grupy grzybów należą: muchomor sromotnikowy, muchomor jadowity, muchomor zielonawy, muchomor wiosenny, piestrznica kasztanowata, zasłonak rudy i zasłonak brodaty;

grzyby trujące, które działają na system nerwowy. Dzięki zawartości toksycznej muskaryny powodują podrażnienie ośrodkowego układu nerwowego i układu przywspółczulnego, co prowadzi do wystąpienia tzw. objawów muskarynowych (poty, ślinotok, łzawienie, zwężenie źrenic, zwolnienie akcji serca i zaburzenia oddychania). Do tej grupy grzybów należą: strzępiaki (np. strzępiak ceglasty), lejkówka jadowita (odbielona) i strumykowa, muchomor czerwony i plamisty, wieruszka zatokowata, krowiak podwinięty (olszówka), maślanka wiązkowa, czubajka czerwieniejąca (odmiana ogrodowa), czernidłak pospolity.

Muchomora czerwonego, ze względu na charakterystyczny wygląd, nie można pomylić z żadnym grzybem jadalnym, w związku z tym do zatruć dochodzi bardzo rzadko. Jednak podczas grzybobrania szczególną ostrożność powinni zachować rodzice, ponieważ muchomor czerwony jest szczególnie niebezpieczny dla małych dzieci - zjedzony na surowo, daje silne muskarynowe objawy zatrucia. Warto wiedzieć, że muchomor czerwony posiada bezwonny miąższ o łagodnym smaku.

Czytaj także:

Grzyby trujące i podobne do nich grzyby jadalne

1. Muchomor sromotnikowy

Muchomor sromotnikowy, inaczej zielonawy, bedłka cebulasta, podsadka zielona, ma kapelusz zielonkawy, ciemniejszy pośrodku. Blaszki za młodu pokryte białą osłoną, z wiekiem kremowo-zielonkawe. Trzon biały z zielonkawym odcieniem, tkwiący w odstającej białej pochwie, w górnej części ma biały pierścień, a poniżej niego zygzakowaty wzór. Miąższ biały, nie zmienia barwy po uszkodzeniu. Najbardziej trujący. Nie wolno go zrywać! Zawiera amatoksynę trwale uszkadzającą wątrobę i inne narządy. Objawy występują po 8-12 godzinach.

Gdzie rośnie? Muchomor sromotnikowy rośnie od lipca do października, zarówno w okolicach dębów i buków, jak i sosen.

Można pomylić z: gąską zielonką, gołąbkiem zielonawym.

Jak je odróżnić? Cały owocnik gąski zielonki jest w kolorze żółtozielonym. Trzon jest cylindryczny i bardziej masywny niż długi trzon sromotnika. Jego blaszki są żółtozielone. Ponadto gąska zielonka najczęściej rośnie w piaskach.

Z kolei gołąbek zielonawy nie ma pierścienia pod kapeluszem. Ponadto jego cechą charakterystyczną jest popękana i podzielona na poletka powierzchnia (występuje to tylko na starszych owocnikach). Jego trzon jest prosty i cylindryczny; nie posiada pierścienia, bulwy i pochwy.

2. Muchomor jadowity

Muchomor jadowity, inaczej: muchomor cętkowany lub panterowy, bedłka pstrokata, muchar plamisty, ma biały, z wiekiem żółknący kapelusz, początkowo jajowaty, potem dzwonkowato-stożkowaty, o średnicy do 10 cm. Biało-kremowe blaszki na początku zakrywa błoniasta osłona. Osadzonyw pochwie, pełny biały trzon (wysokość do 15 cm) z pierścieniem (pozostałość osłonki), pokryty włóknistymi łuseczkami, na starość pusty. Biały miąższ po przekrojeniu nie zmienia barwy. Ma nieprzyjemny zapach, przypominający chlor. Śmiertelnie trujący, nie wolno go kosztować, by sprawdzić smak.

Gdzie rośnie? Muchomor jadowity owocnikuje od czerwca do września, najczęściej w lasach iglastych.

Można pomylić z: pieczarką polną i gęśnicą wiosenną (zwaną gąską majówką, majówką wiosenną).

Jak je odróżnić? W odróżnieniu od muchomora, pieczarki nie mają bulwy i ruchomej pochwy u nasady trzonu oraz białawych blaszek (u pieczarke blaszki są szare z wiekiem ciemniejące).

Z kolei gąska majówka ma stosunkowo gruby, krótki i kremowobiały trzon, bez pierścienia.

3. Muchomor plamisty

Kapelusz z prążkowanym brzegiem, brązowożółty lub brązowoszary, pokryty białawymi łatkami, o białych blaszkach (u dojrzałych osobników osiąga on średnicę 12 cm) osadzony na białym trzonie (o wysokości 6-15 cm i grubości 1-2 cm), za młodu pełnym, z wiekiem pustym, z wydłużoną bulwką u podstawy i pozostałościami osłony blaszek w postaci pierścieni. Biały, kruchy miąższ ma zapach surowych ziemniaków i rzodkwi oraz słodkawy smak. Jest śmiertelnie trujący, zawiera te same toksyny, co muchomor czerwony. Objawy zatrucia to nudności, wymioty, biegunka, halucynacje, drgawki.

Gdzie rośnie? W lasach liściastych (rzadziej w iglastych), od czerwca do października. Występuje pojedynczo lub w małych grupach.

Można pomylić z: czubajką kanią.

Jak je odróżnić? Czubajka kania ma jasnobeżowy kapelusz z ciemniejszymi (zazwyczaj brązowymi) łatkami. Cechą charakterystyczną grzyba jest garbek na środku kapelusza. Ponadto u górze trzonu, który jest brązowy w zygzakowaty deseń, znajduje się ruchomy pierścień.

4. Hełmówka obrzeżona

Kapelusz początkowo jest wypukły, a u starszych egzemplarzy robi się płaski i osiąga średnicę do 5 cm. Kolor grzyba oscyluje pomiędzy bladobeżowym, miodowym a żółtobrunatnym. Warto wiedzieć, że kapelusz grzyba wysychając, jaśnieje od wierzchołka. Ciemnobrunatny, walcowaty trzon osiąga wysokość 2-8 cm i posiada pierścień, pod którym znajdują się podłużne włókienka bez łusek. Miąższ pachnie mąką i jest żółtawy.

Gdzie rośnie? Grzyb jest saprotrofem, w związku z tym porasta pnie drzew liściastych i iglastych. Można go spotkać także na ściółce leśnej. Owocnikuje od sierpnia do końca jesieni.

Można pomylić z: łuszczakiem zmiennym.

Jak je odróżnić? Łuszczak zmienny jest ciemniejszy (brązowy lub cynamonowobrązowawy), ma ostające łuski (które znajdują się na skórzastym pierścieniu, w górnej części trzonu) i nie pachnie mąką.

5. Strzępiak ceglasty

Strzępiak ceglasty ma biały, następnie słomkowo-kremowy kapelusz (o średnicy 3-7 cm) zmienia barwę z wiekiem lub po uszkodzeniu na ceglastą, na początku stożkowaty z podwiniętym brzegiem, z czasem rozpostarty z wywiniętym brzegiem, z wiekiem pęka promieniście. Blaszki białe, później oliwkowo-czerwonawe, czerwienieją po uszkodzeniu. Trzon (mierzy zazwyczaj 4-6 cm) biały, pełny, z wiekiem ciemnieje do cynobrowego, miąższ biały, po przekrojeniu plamiście czerwienieje, ma słodkawy, przyjemny, owocowy zapach. Śmiertelnie trujący, zawiera dużo muskaryny, obecnej również w niektórych muchomorach.

Gdzie rośnie? Grzyb owocnikuje od maja do lipca nie tylko w lasach liściastych i parkach (najczęściej pod bukami), lecz także w ogrodach, a nawet cmentarzach.

Można pomylić z: gęśnicą wiosenną i pieczarką polną.

Jak je odróżnić? Pieczarki posiadają gęsto rozmieszczone blaszki w kolorze do różowego aż po brązowoczarny.

Gęśnica wiosenna inny, mączny zapach, nie ma stożkowatego kapelusza i nie czerwienieje po uszkodzeniu.

6. Lejkówka jadowita (odbielona)

Lejkówka odbielona posiada płaski kapelusz o średnicy 2-5 cm i walcowaty trzon o wymiarach: wysokość 2-4 cm, grubość 4-6 mm (w kolorze od białego do cielistego). Blaszki są białe lub szarobiałe, gęste, ścieśnione. Cechą charakterystyczną lejkówki jadowitej są mięsiste plamy na kapeluszu. Warto wiedzieć, że młode egzemplarze są całe białe.

Gdzie rośnie? Grzyb rośnie od sierpnia do listopada na skraju lasów liściastych, łąkach uprawnych i obrzeżach dróg.

Można pomylić z: twardzioszkiem przydrożnym.

Jak je odróżnić? Trzon twardzioszka ma bladoochrowy kolor, a jego blaszki są bardzo rzadkie, białawe, a po deszczu ochrowe (żółtobrązowe lub pomarańczowobrązowe).

7. Piestrzenica kasztanowata

Piestrzenica kasztanowata posiada czerwonobrunatny lub brunatnoczerwony, nieregularnie pofałdowany kapelusz, który z wyglądu przypomina mózg. Jest on zrośnięty z krzywym, krótkim, prawie niewidocznym trzonem. Grzyb może osiągać do 12 cm wysokości i do 15 cm szerokości.

Gdzie rośnie? W lasach liściastych (zazwyczaj na korzeniach drzew i pniakach) oraz w miejscu wyrębu drzew, najczęściej od marca do maja.

Można pomylić ze: smardzem jadalnym.

Jak je odróżnić? Smardz ma kapelusz (główkę) nieregularnie kulisty (jajowaty lub stożkowaty) o charakterystycznej powierzchni (żeberka tworzące jamki); zazwyczaj w barwie beżowej lub ochrowej. Ponadto smardz ma jaśniejszy i dłuższy trzon niż piestrzenica.

8. Zasłonak brodaty

Początkowo zasłonak brodaty ma fioletowy kapelusz o kulistym kształcie, który z czasem staje się wypukły i zmienia kolor na jasną ochrę. Starsze egzemplarze stają się srebrzystobiałe. Trzon w kształcie maczugi, którego wysokość nie przekracza 10 cm, posiada fioletowawą, połyskliwą, pajęczynowatą zasnówkę. Cechą charakterystyczną zasłonaka jest nieprzyjemny zapach acetylenu.

Gdzie rośnie? Można go spotkać od początku lata do późnej jesieni w lasach iglastych i liściastych.

Można pomylić z: płachetką kołpakowatą, gąsówką nagą.

Jak je odróżnić? Zarówno płachetka kołpakowata, jak i gąsówka naga nie posiadają zasnówki i nieprzyjemnego zapachu.

9. Wieruszka zatokowata

Kapelusz wieruszki zatokowatej, który może osiągnąć do 18 cm średnicy, jest lśniący i wypukły. Ma kolor ochry, kości słoniowej lub szarobrunatny. Blaszki są zatokowato przyrośnięte (stąd nazwa grzyba). Trzon osiąga do 12 cm wysokości. Miąższ grzyba ma charakterystyczny zapach mąki.

Gdzie rośnie? w lasach liściastych (zazwyczaj pod bukami i dębami), od końca maja do początku jesieni.

Można pomylić z: majówką wiosenną, sadówką posadką i lejkówką mglistą.

Jak je odróżnić? miąższe ww. grzybów nie pachną mąką, a ich kapelusze nie są błyszczące, tylko matowe.

10. Maślanka wiązkowa

Maślanka wiązkowa, inaczej łysiczka trująca, ma siarkowożółty kapelusz z blaszkami o podobnej barwie, z ceglastym środkiem, najpierw dzwonkowaty, później rozpostarty z płaskim garbem i podwiniętym brzegiem, trzon siarkowżółty, u dołu brązowawy, pusty. Żółty miąższ nie zmienia barwy po uszkodzeniu. Powoduje silne zaburzenia jelitowe w 2-3 godziny od spożycia.

Gdzie rośnie? Na murszejących pniach drzew iglastych i liściastych (zazwyczaj od maja do grudnia).

Można pomylić z: maślanką łagodną

Jak je odróżnić? maślanka miodowa jest bardziej rdzawopomarańczowa. Maślanka wiązkowa różni się od niej także wybitnie gorzkim smakiem.

Czytaj też: Okratek australijski (palce diabła) - czy ten egzotyczny grzyb jest trujący?

Polecany artykuł:

Grzyby jadalne – jak je prawidłowo zbierać? Grzyby jadalne występujące w Polsce

Inne trujące grzyby

Wilgotnica stożkowa

Inaczej: wilgotnica czerniejąca lub wysmukła, bedłka koniczna, ma kapelusz jasnopomarańczowy, z wiekiem przebarwiający się na czarno, stożkowaty, często podzielony nieregularnie na płaty, o białych blaszkach przebarwiających się na szaropomarańczowe i czarne. Trzon cylindryczny, żółtawy, z wiekiem czerniejący. Miąższ blady, o łagodnym zapachu. Zjedzony w większych ilościach wywołuje zaburzenia trawienne.

Krowiak podwinięty

Krowiak podwiniety, inaczej olszówka, olchówka, krowia gęba, świnka, ma kapelusz rdzawobrązowy lub oliwkowbrązowy, z wiekiem rozpostarty, zapadnięty pośrodku, błyszczący i lepki, blaszki początkowo kremowe, później czerwonobrązowe, zbiegające na pełny trzon. Miąższ żółtawy lub rdzawobrązowy ma przyjemny owocowy zapach. Uciśnięte miejsca brązowieją. Bezpośrednio po zjedzeniu pojawiają się zaburzenia żołądkowo-jelitowe, a grzybowe toksyny kumulują się w organizmie, uszkadzając wątrobę. Kilkakrotne zjedzenie krowiaka podwiniętego może prowadzić do śmierci.

Można pomylić z: rydzem (mleczajem świerkowym), którego dojrzałe egzemplarze mają pusty trzon, a uciśnięte blaszki przebarwiają się na zielono.

Gołąbek wymiotny

Inaczej: bedłka, surojadka trująca, gorzkówka, czartopłoch, psi grzyb. Ma kapelusz jaskrawoczerwony, wiśniowy, z wiekiem różowawy, rozpostarty z białymi lub jasnokremowymi blaszkami, osadzony na białym, cylindrycznym trzonie, z wiekiem w środku watowatym lub pustym. Miąższ biały lub różowawy, nie zmienia barwy po przekrojeniu i ma owocowy, przyjemny zapach oraz mocno palący smak. Nie jest śmiertelnie trujący, ale wywołuje bóle brzucha, mdłości i wymioty.

Grzybówka czysta

Inaczej: grzybówka fioletowawa. Ma nieduży, do 4 cm, cielistoliliowy, fioletowawy lub szarobienieskawy kapelusz, płaski z niewielkim garbkiem pośrodku. Szarobiaławe blaszki są osadzone na białawym lub szarofioletowym, pustym w środku, wysmukłym trzonie. Wodnisty miąższ wydziela silną woń rzodkwi. Wywołuje zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Zawiera niebezpieczne substancje psychotropowe!

Gąska tygrysia

Ma ciemnoszary, popielaty lub szarobeżowy kapelusz o białawych, z wiekiem żółtawych blaszkach, w młodości z kroplami wodnistej wydzieliny, osadzony na cylindrycznym, masywnym, białym, pełnym trzonie. Miąższ kremowy, nie zmienia barwy po uszkodzeniu. Niezbyt wyrazisty smak i zapach. Wywołuje bóle brzucha, wymioty, biegunkę, zawroty głowy od 15 minut do 2 godzin po spożyciu; objawy trwają do kilku godzin, niekiedy konieczna jest hospitalizacja.

Borowik szatański

Borowik szatański, inaczej szatan, szataniak, smoczy łeb, truciciel, diabelnik, ma półkulisty, białawy kapelusz w jasno- lub srebrnoszarym odcieniu, z rurkami o pomarańczowożółtym lub karminowoczerwonym odcieniu, osadzony na beczułkowatym, czerwonawym trzonie. Białawy miąższ sinieje po przekrojeniu, nie ma wyrazistego smaku, dojrzałe egzemplarze mają nieprzyjemny zapach gnijącej cebuli. Silnie trujący na surowo.

Można pomylić z: borowikiem szlachetnym. Szatan różni się od niego jaśniejszym kapeluszem, czerwonawym kolorem trzonu oraz tym, że uszkodzony miąższ sinieje.

Tęgoskór pospolity

Inaczej: tęgoskór cytrynowy lub cuchnący, purchawka kartoflana, fałszywa trufla, kurzawka, bycze jaja. Tęgoskór pospolity ma kulisty owocnik koloru słomkowego lub brązowo-żółtego, ze szczątkowym trzonem, twardy i ciężki; powierzchnia spękana na duże poletka, z wiekiem pokrywa się łuskami. Z czasem osłona owocnika rozrywa się, uwalniając zarodniki. Wnętrze białe, z czasem różowieje, siwieje, staje się brudnoliliowe lub czarne z siwym odcieniem jak utarty mak, pod koniec zamienia się w sproszkowaną brązową masę zarodników. Młode grzyby mają silny korzenny zapach, stare – raczej nieprzyjemny, przypominający zapach gazu miejskiego. Najbardziej trujące są dojrzałe owocniki.

Można pomylić z: jadalnymi purchawkami, które są znacznie bardziej miękkie, i z truflami, które w całości rozwijają się pod ziemią.

Muchomor królewski

Kapelusz w odcieniach jasnego brązu, pokryty łatkami, początkowo bulwiasty, zamknięty, z czasem półkulisty i rozpostarty, u dojrzałych owocników z karbowanym brzegiem, blaszki białe lub kremowożółte, z początku częściowo zakryte żółtawą osłoną. Trzon białawy lub białożółtawy ma wyraźny biały lub żółtawy pierścień o żółtawym ząbkowaniu. Miąższ nie zmienia barwy po przekrojeniu, ma słabo wyczuwalny smak i zapach. Zawiera te same substancje toksyczne co muchomor czerwony i jest w podobnym stopniu trujący.

Można pomylić z: podobny do czubajki kani, która różni się od niego trzonem pokrytym łuskami i orzechowym zapachem. Umieszczony w czerwonej księdze grzybów polskich zagrożonych wyginięciem.

Muchomor czerwony

Muchomor czerwony, inaczej: muchomor prawdziwy, muchotrutka, muszorka, ma kapelusz o intensywnie czerwonej lub jasnopomarańczowej barwie z charakterystycznymi białymi łatkami, początkowo półkulisty, później rozpostarty, o białych blaszkach. Trzon biały lub żółtawy, cylindryczny na bulwiastej podstawie, ma wyraźny pierścień o podobnej barwie. Biały miąższ, bez zapachu, o łagodnym smaku, nie zmienia barwy po uszkodzeniu. Trujący, zawiera toksyny: muscimol, kwas ibutenowy i niewielkie ilości muskaryny. Zatrucie osoby dorosłej rzadko kończy się śmiertelnie, ale w przypadku dzieci skutki są tragiczne.

W tekście wykorzystano fragmenty artykułu Joanny Anczury z miesięcznika "Zdrowie".