ZAPARCIA: porady na kłopoty z wypróżnianiem

Kłopoty z wypróżnianiem ma co czwarta osoba. Najczęściej zaparciom winne są złe nawyki żywieniowe i brak ruchu. By poradzić sobie z problemem zaparć, wystarczy ćwiczyć codziennie rano 10 minut i stosować odpowiednią dietę.

Trawienie rozpoczyna się już na talerzu. Gdy patrzysz na smaczne danie – „ślinka ci cieknie”. Owa ślinka miesza się z jedzeniem, dzięki czemu łatwiej przesuwa się ono w przewodzie pokarmowym przez żołądek i jelita do odbytu. W czasie tej wędrówki produkty są trawione i pożyteczne składniki są wchłaniane, a niepotrzebne – wydalane.

Trawienie

Kolejne odcinki przewodu pokarmowego – jak segmenty dżdżownicy – kurczą się i rozkurczają, powodując przesuwanie pokarmu przez przełyk do żołądka i dalej do jelita cienkiego i grubego.

• Żołądek jest odpowiedzialny za trawienie. Dzięki jego rytmicznym kurczom miesza się w nim pokarm z sokiem trawiennym, a potem przesuwa w postaci papki pokarmowej do dwunastnicy. Szybkość opróżniania żołądka zależy m.in. od tego, co zjesz i ile wypijesz płynów. Najkrócej gości w nim białko, najdłużej – tłuszcz zwierzęcy.
• Jelito cienkie ma prawie 3 m długości (jego początkiem jest dwunastnica). Za sprawą enzymów trzustkowych, żółci i soków jelitowych odbywa się w nim trawienie (rozkładanie na prostsze składniki) białek, węglowodanów i tłuszczów.
• Jelito grube rozpoczyna się zastawką krętniczo-kątniczą, a kończy odbytem. Ma do wykonania dość prostą pracę: wchłaniać wodę i elektrolity oraz formować, magazynować i wydalać masy kałowe.

Kiedy zaparcia powinny niepokoić?

Jedzenie trawisz stopniowo przez 12–24 godziny, dlatego zwykle oddajesz stolec raz na dobę. Jednak częstotliwość wypróżnień to sprawa indywidualna. Jeśli więc następuje co 3 dni, nie trzeba się martwić, ale gdy wypróżniasz się rzadziej niż co 72 godziny, stolce są bardzo twarde, zaparciom towarzyszą wzdęcia, bóle brzucha, a czasem wymioty i bóle głowy – musisz zareagować. Inaczej zaczną sprawiać kłopoty hemoroidy (żylaki odbytu) albo dojdzie do stanów zapalnych jelit.

Jak zapobiegać zaparciom?

Aż w 90 proc. przypadków przyczyną zaparć są błędy dietetyczne - przede wszystkim menu zawierające za mało błonnika oraz płynów, a za dużo mięsa, słodyczy i białego pieczywa. Powodem bywa nieprawidłowa praca wątroby. Jeśli produkuje za mało żółci, która reguluje proces trawienia, w jelitach zalegają stwardniałe masy kałowe. Zaparcia to skutek braku ruchu (słabsza perystaltyka) i dużego stężenia wapnia we krwi (zatwardzanie stolca). Utrudnione oddawanie stolca dokucza też osobom biorącym leki, np. obniżające ciśnienie czy antydepresyjne. Przewlekłe zaparcia bywają sygnałem chorób, np. cukrzycy, depresji, niedoczynności tarczycy, uchyłkowatości jelit. Aktywność jelit zwykle zmniejsza nadużywanie środków przeczyszczających. Część lekarzy przyczynę obstrukcji upatruje w genetyce. Okazuje się, że po rodzicach można odziedziczyć skłonność do słabszej perystaltyki jelit.

Zaparcia - jak się ich pozbyć

Najlepiej zacznij od rozmowy z lekarzem. Gdy okaże się, że powodem zaparć nie są choroby czy zażywane leki, ale złe nawyki, to uje zmień:

• Jedz produkty zawierające błonnik częściowo rozpuszczalny w wodzie (dziennie 25–40 g). Dużo jest go w warzywach, owocach, razowym pieczywie, kaszach. Do posiłków jedz np. suszone owoce, niełuskany ryż, brokuły, kukurydzę.
• Jedz co najmniej 1 pomarańczę dziennie, bo zawiera kwas cytrynowy – naturalny środek rozwalniający.
• Ranek rozpoczynaj od wypicia napoju przygotowanego wieczorem z 6–8 suszonych fig lub śliwek zalanych ciepłą wodą (namoczone owoce zjedz).
• W ciągu dnia wypijaj ok. 2 litrów niegazowanej wody mineralnej i soków owocowych lub warzywnych (soki należy łączyć z wodą w proporcji 1:1).
• Unikaj napojów gazowanych, mocnej kawy i herbaty oraz mocnych trunków i ostrych przypraw.
• Nie stosuj długo żadnych środków przeczyszczających. Od czasu do czasu możesz sięgnąć np. po Duphalac czy Lactulosum. Możesz posypać potrawy mielonym siemieniem lnianym.
• Ćwicz regularnie (co najmniej 10 minut rano), spaceruj (pół godziny dziennie) i uprawiaj jakiś sport (chociaż 2 razy w tygodniu).
• Idź do toalety, gdy tylko poczujesz parcie (powstrzymywanie się prowadzi do zaparć nawykowych).

miesięcznik "Zdrowie"