Zaparcia nawykowe u dzieci: przyczyny i objawy. Jak leczyć przewlekłe zaparcia u dzieci?

Zaparcia nawykowe u dzieci to częsta przypadłość. Dziecko tygodniami, a nawet miesiącami, potrafi unikać wizyty w toalecie, czego konsekwencją są poważne problemy zdrowotne. A utrwalony nawyk wstrzymywania kału często przechodzi w stan przewlekły. Dlatego bardzo ważne jest podjęcie odpowiedniego leczenia. Jakie są najczęstsze przyczyny i objawy zatwardzenia nawykowego u dzieci? Jak przebiega leczenie nawykowego zaparcia u dzieci?

Spis treści

1. Zaparcia nawykowe u dzieci - przyczyny
2. Zaparcia nawykowe u dzieci - objawy
3. Zaparcia nawykowe u dzieci - leczenie
4. Zaparcia nawykowe u dzieci - zapobieganie

Zaparcia nawykowe u dzieci to typowy przykład zaparcia psychogennego. Dziecko świadomie unika wypróżnienia, przez co dochodzi do rozluźnienia napięcia mięśniowego w jelicie grubym, co powoduje, że jest ono w stanie pomieścić większe ilości zalegającego kału. Efektem jest zmniejszenie czucia wypełnienia jelita. Dodatkowo jelito wchłania wodę, w związku z czym zalegający stolec zagęszcza się i z biegiem czasu tworzy coraz twardszą masę. Im dłużej taka sytuacja ma miejsce, tym bardziej bolesne staje się oddawanie kału przez dziecko.

Zaparcia nawykowe u dzieci - przyczyny

Zaparcia u dzieci to najczęściej schorzenie o podłożu psychicznym. Dzieci świadomie nie oddają stolca z różnych powodów:

• strach przed bólem, który towarzyszy wypróżnianiu
• wstyd lub obrzydzenie
• niechęć do załatwiać się poza domem (np. w szkolnych toaletach)

Jednak u dzieci zaparcia nawykowe najczęściej są spowodowane wzmożonym, w następstwie nadmiaru stresów i bodźców, stanem napięcia nerwowego. W związku z tym zatwardzenie u dziecka może pojawić się przed ważnymi dla niego wydarzeniami, np. przed rozpoczęciem nauki w nowej szkole, w której samo będzie korzystało z toalety, a u młodszych dzieci np. przed nauką korzystania z nocnika.

Przyczyną mogą być również problemy emocjonalne (np. konflikty w rodzinie). Wówczas oprócz leczenia zaparcia, może okazać się konieczna stała opieka psychologa, a nawet psychiatry dziecięcego.

Zaparcia nawykowe u dzieci - objawy

Objawem charakterystycznym są stolce suche, zbite, zazwyczaj silnie cuchnące, z domieszką śluzu, zwykle o wyglądzie kału bobkowego, ciemnobrązowe lub czarne.

Dzieci cierpiące na zaparcia nawykowe, mogą skarżyć się na:

• ociężałość,
• senność,
• bóle głowy
• uczucie rozlanego ucisku i pełności w jamie brzusznej.

Zaparcia nawykowe u dzieci - leczenie

Jak leczyć zaparcia nawykowe u dzieci? Należy udać się do lekarza pediatry, który zazwyczaj przepisuje środki zmiękczające stolec i ułatwiające wypróżnianie. Najpopularniejsze leki tego typu to te na bazie substancji czynnej laktulozy - która nie wchłania się z przewodu pokarmowego, tylko dopiero w okrężnicy jest rozkładana przez bakterie jelitowe. Warto też stosować czopki ułatwiające wypróżnianie, które nie przechodzą przez przewód pokarmowy. Problem zaparć jest rozwiązywany w dolnym odcinku przewodu pokarmowego, w odbytnicy, dzięki temu dochodzi do niego fizjologicznie.

Warto także skonsultować się z psychologiem, który pomoże ustalić przyczynę zaparć oraz zaproponuje odpowiednią psychoterapię.

Można rozważyć także konsultację z dietetykiem, który opracuje odpowiednią (przyśpieszającą przemianę materii) dietę dla dziecka.

W skrajnych przypadkach konieczna może być hospitalizacja, w celu oczyszczenia jelita grubego z zalegających mas kałowych oraz wdrożenie diety i leczenia farmakologicznego (trwającego nawet do 6 miesięcy).

Zaparcia nawykowe u dzieci - zapobieganie

1. Dziecko powinno unikać stresów i napięć, które wyzwalają nadmierną kurczliwość błony mięśniowej jelit.

2. Możesz zastosować u dziecka zabiegi wzmacniające w sposób naturalny jego układ nerwowy (np. letnie kąpiele, masaże jamy brzusznej).

3. Pilnuj, by dziecko przyjmowało posiłki o ściśle określonych (stale tych samych) porach dnia. W ten sposób wykształcą się odruchy warunkowe regularnej pracy przewodu pokarmowego, a co za tym idzie - pojawią się regularne wypróżnienia.

4. Delikatnie namów dziecko, by rano (wtedy jelita pracują najlepiej) usiadło na toalecie lub nocniku, nawet wtedy, gdy nie odczuwa żadnego parcia i potrzeby wypróżnienia.

5. Uwzględnij w sposobie odżywiania się dziecka duże ilości drażniącego jelita błonnika (np. jarzyn, owoców, chleba razowego, kaszy gryczanej, fasolki szparagowej).

7. Nigdy nie zwracaj dziecku uwagi i nie komentuj, że znów nie zrobiło kupki. W zamian możesz chwalić dziecko po każdej udanej wizycie w toalecie. Możesz także wprowadzić system motywacyjny, np. za każdą zrobioną kupę dziecko dostanie naklejkę z ulubioną postacią z bajki lub inną nagrodę.

8. Możesz także załatwiać swoje potrzeby razem z dzieckiem (mama siedzi na sedesie, a dziecko obok na nocniku). Wtedy wizyta w łazience nie kojarzy się dziecku źle.

Zobacz galerię 5 zdjęć

Monika Majewska