WZDĘCIA: gdy gazy gromadzą się w jelitach

Gromadzenie się gazów w jelitach to normalne zjawisko – najczęściej jest skutkiem jedzenia w pośpiechu lub błędów dietetycznych. Bywa jednak, że wzdęcia są objawem jakiegoś schorzenia, np. nietolerancji glutenu, mukowiscydozy albo przewlekłego zapalenia trzustki.

Spis treści

1. Przyczyny wzdęć: nadmiar białka w diecie
2. Przyczyny wzdęć: zespół jelita nadwrażliwego
3. Przyczyny wzdęć: brak enzymu laktazy
4. Przyczyny wzdęć: niedobór enzymów trzustkowych
5. Przyczyny wzdęć: nietolerancja glutenu
6. Przyczyny wzdęć: nadmiar bakterii

Przyczyny wzdęć mogą być różne - najczęstszą jest połykanie powietrza. To tzw. aerofagia, która wiąże się ze zbyt pospiesznym jedzeniem lub połykaniem powietrza w trakcie szybkiego mówienia. Spowodowane przez nią wzdęcia dotyczą w większości przypadków osób znerwicowanych. Charakterystyczne dla tej dolegliwości jest zwiększanie się obwodu brzucha w miarę upływu dnia.Nasza rada: Musisz znaleźć czas na spokojne zjedzenie każdego posiłku. W trakcie jedzenia nie oglądaj telewizji i nie prowadź ożywionych dyskusji. Każdy kęs starannie przeżuwaj, unikaj picia gazowanych napojów.

Przyczyny wzdęć: nadmiar białka w diecie

Wytwarzaniu zbyt dużej ilości dwutlenku węgla w jelitach towarzyszy częste odbijanie się tzw. czystego powietrza. Dzieje się tak wtedy, gdy wszystkie posiłki są bardzo bogate w białko i tłuszcz zwierzęcy. Wówczas kwas solny i kwasy tłuszczowe nie są w stanie zrównoważyć ilości wodorowęglanów zawartych w soku trzustkowym i żółci.Nasza rada: Ogranicz spożycie białka i tłuszczów. Jeśli już jesz posiłek bogaty w białko zwierzęce (np. mięso), zmniejsz ilość białka roślinnego (np. warzywa strączkowe) i odwrotnie. Pij dużo wody mineralnej niegazowanej, by rozrzedzić treść pokarmową. Jedz mniej, a częściej.

Przyczyny wzdęć: zespół jelita nadwrażliwego

Wzdęcia występują razem z bólem brzucha i naprzemiennie pojawiającą się biegunką lub zaparciem. Czasem po posiłkach występują nudności. Chory czuje się zmęczony, ospały, cierpi na bóle głowy, odczuwa niepokój, a niekiedy wpada w depresje. Przyczyna schorzenia nie jest znana. Wiadomo jednak, że rozwija się, gdy dochodzi do zaburzenia rytmu skurczów mięsni, które przesuwają jedzenie.Nasza rada: Idź do lekarza. Jeśli przypuszczenia się potwierdzą, zapisuj, co jesz, by ustalić, które produkty nasilają dolegliwości. Unikaj ich. Ogranicz jedzenie tłuszczów. Wprowadzaj do jadłospisu produkty z dużą ilością błonnika (surowe owoce i warzywa, pieczywo pełnoziarniste) i obserwuj organizm. Jedz częściej (5–6 razy dziennie), ale małe porcje, by ułatwić trawienie. Nie pal papierosów. Zacznij ćwiczyć i naucz się relaksować, by ograniczyć stres, który nasila objawy schorzenia.

Przyczyny wzdęć: brak enzymu laktazy

Jego niedobór można podejrzewać, gdy po wypiciu mleka lub zjedzeniu jego przetworów pojawia się ból brzucha, wzdęcia i nudności. Laktaza to jedyny enzym ułatwiający trawienie cukrów prostych czyli związków pochodzących z przemiany węglowodanów. Laktoza natomiast to tzw. Cukier obecny w krowim mleku. Gdy w organizmie brakuje laktazy, niestrawiona laktoza - pod wpływem bakterii obecnych w jelicie grubym - rozkłada się na wodór, metan i duże ilości dwutlenku węgla. Skutkiem są bardzo bolesne wzdęcia brzucha.Nasza rada: Unikaj mleka krowiego i jego przetworów, jeśli będziesz regularnie zażywać preparaty z laktazą, wtedy od czasu do czasu możesz sobie pozwolić na posiłek z mlekiem.

Przyczyny wzdęć: niedobór enzymów trzustkowych

Oprócz wzdęć pojawiają się wiatry i tzw. biegunki tłuszczowe. Do trawienia składników pokarmowych organizm zużywa enzymy wytwarzane przez trzustkę. W przewlekłym zapaleniu trzustki (i mukowiscydozie) produkcja enzymów maleje i nie wystarczają one do przerobienia pokarmu na składniki odżywcze. Niestrawione resztki fermentują i w jelicie gromadzą się gazy.Nasza rada: Poproś lekarza, by zlecił ci badania określające poziom enzymów trzustkowych. Gdy okaże się, że jest ich za mało, prócz leków zwalczających schorzenie podstawowe, przyjmuj enzymy trzustkowe. Stosuj lekkostrawną dietę.

Przyczyny wzdęć: nietolerancja glutenu

Choroba ta (celiakia lub zespół złego wchłaniania) jest skutkiem nietolerancji białka znajdującego się w ziarnach zbóż (glutenu). Zwykle objawia się u dzieci. Gdy rozwija się w utajnieniu może dać o sobie znać dopiero w wieku młodzieńczym lub dojrzałym. Wzdęciom towarzyszy tzw. przelewanie i kurczenie w brzuchu oraz nadmierne wiatry. Charakterystyczne są też biegunki tłuszczowe, szybki spadek wagi, niedokrwistość. Nasza rada: Bez pomocy specjalisty nic nie zrobisz. Po wykonaniu badań przepisze on leki i zaleci dietę. Polega ona na unikaniu glutenu. Nie ma go w ryżu, soi, kukurydzy, prosie. Ponieważ poziom nietolerancji glutenu jest inny u każdego chorego, czasem zalecana  jest dieta eliminacyjna, czyli metoda prób i błędów poznajesz pokarmy, które ci szkodzą. Diety musisz przestrzegać już stale.

Przyczyny wzdęć: nadmiar bakterii

Objawia się wzdęciem i wydalaniem gazów o nieprzyjemnym zapachu. Flora bakteryjna obecna w jelicie grubym pełni ważną rolę w procesie trawienia i oczyszczania organizmu z substancji toksycznych i chorobotwórczych. Jeżeli zachowujemy równowagę w jedzeniu mięsa, warzyw i owoców - bakterie pracują spokojnie. Gdy przeciążamy przewód pokarmowy, np. fasolą lub grochem, muszą one pracować ze zdwojoną siłą, by oczyszczać jelito. Przyśpieszają wtedy procesy fermentacyjne, a skutkiem jest nadmiar gazów.Nasza rada: Nie przejadaj się roślinami strączkowymi, a jeśli stanowią one podstawę twojej diety, nie dodawaj do nich zbyt wiele tłuszczu, np. masła do fasolki szparagowej, boczku do grochówki.

miesięcznik "Zdrowie"

Anna Jarosz

Konsultacja: lek. med. Grzegorz Borstern