Wszystko o apetycie: zaburzenia APETYTU, smak, utrata apetytu

Organizm trzeba nakarmić, by mógł spełniać życiowe funkcje. Ale nie ma jednego pokarmu, który dałby wszystko, czego potrzebujemy. Należy więc dokonywać mądrego wyboru. W tym właśnie pomaga nam wierny sojusznik - apetyt.

Apetyt - zachwiane proporcje

Specjaliści twierdzą, że istnieje mechanizm zapobiegający objadaniu się. Ale nie u wszystkich on sprawnie funkcjonuje. Przede wszystkim dlatego, że go nie słuchamy. A przecież wyraźnie woła do nas - już dosyć! W miarę jedzenia bowiem przyjemność zmniejsza się, a wreszcie znika. Jednak my to lekceważymy i jemy więcej. Przyzwyczajamy w ten sposób żołądek do zbyt dużych porcji. Wiele osób nie wyobraża sobie życia bez słodyczy i pochłania je w nadmiarze. Tłumaczy się to  spadkiem poziomu cukru we krwi, a to nawykiem z dzieciństwa, kiedy czekolada była nagrodą od rodziców, lub tym, że słodycze podnoszą poziom serotoniny w mózgu, co poprawia nastrój. Niezależnie od przyczyn skutek jest wiadomy: tyjemy!

Nadmierny lub osłabiony apetyt

Zdarza się, że na krótko tracimy apetyt, np. w gorączce, ale zwykle nie ma to dla zdrowia większego znaczenia. Odbierają apetyt niektóre leki, np. preparaty z naparstnicą zażywane w chorobach serca, antybiotyki, niektóre leki na przeziębienie (nawet aspiryna), wiele przeciwbólowych. Silne stresy i choroby psychiczne (zwłaszcza depresje) też mogą znacznie obniżyć apetyt lub przeciwnie - zaostrzyć go i spowodować gwałtowny przyrost wagi.

Brak apetytu

Przewlekła utrata apetytu, połączona ze spadkiem wagi, może być sygnałem poważnej choroby przewodu pokarmowego, niewydolności krążenia, nawracającego zapalenia oskrzeli, zaburzeń hormonalnych (zwłaszcza czynności tarczycy), zapalenia stawów, cukrzycy, infekcji, a nawet nowotworu. Dzieci kapryszące przy jedzeniu są udręką rodziców. Przyczyna leży najczęściej w błędach wychowawczych. Czasem brak apetytu powoduje banalna infekcja, ale również choroba przewlekła, alergia, niedobór witamin, a także obecność pasożytów: owsików, glist, lamblii. Apetyt dziecka można próbować poprawić, dając mu do picia sok z kwaszonej kapusty (po ćwierć szklanki dziennie) i posypując potrawy zmielonym kminkiem.

Apetyt - skąd się bierze smak

Uczucie smaku zaczyna się już w ustach. Na brodawkach języka, podniebieniu miękkim i tylnej ścianie gardła znajdują się tzw. kubki smakowe. Z tych jajowatych tworów wystają „antenki” - pręciki smakowe. Stykają się z pokarmem i odbierają bodźce, które są przekazywane do ośrodków smakowych mózgu. Kubki smakowe odróżniają cztery podstawowe smaki: słony, słodki, gorzki i kwaśny, jednak znamy ich znacznie więcej, niekiedy wręcz wyrafinowanych. To efekt mieszania się podstawowych smaków z wrażeniami węchowymi, wzrokowymi, termicznymi. Zwłaszcza węch odgrywa ważną rolę. Człowiek pozbawiony powonienia, np. przez katar, z zawiązanymi oczami nie odróżni kęsu jabłka od cebuli. Jeśli długo będziemy atakować węch tym samym zapachem,  nastąpi przytępienie receptorów  i nie będziemy go czuć. Smak również płata nam figle. Spróbujmy np. na dwa tygodnie odstawić cukier. Nie dodawajmy go do herbaty ani kawy, nie jedzmy miodu i deserów. Po tym czasie wyda się nam słodki jak nigdy.

Apetyt - zmiana upodobań

Kobiety w ciąży i przed miesiączką miewają smakowe zachcianki. Powodem nie są kaprysy, lecz przemiany hormonalne, jakie zachodzą w organizmie kobiety. Mówi się, że apetyt szaleje bez nikotyny. Dlatego osoby rzucające  palenie tyją. Ale to nie apetyt jest winien, lecz niedobre nawyki żywieniowe. I to, że odstawienie papierosów spowalnia przemianę materii i w połączeniu z brakiem ruchu dodaje nam niechcianych kilogramów. Upodobania smakowe można zmienić, byle nie robić tego gwałtownie. Trzeba dawać organizmowi coś w zamian. Czekoladę można zastąpić morelami, figami, brzoskwiniami, bogatymi w magnez i mniej kalorycznymi. Na dłużej przywracają równowagę cukru we krwi. Na apetyt ma również wpływ widok jedzenia. Jeśli posiłek jest kaloryczny, a porcja mała, nie czujemy się nasyceni. Jesteśmy przyzwyczajeni do porcji o określonej objętości. Żywieniowcy radzą oszukiwać apetyt: zwiększać porcje, ale zachowywać skład i wartość kaloryczną.

Jabłko dla zdrowia i apetytu

Już nasze babcie wiedziały, że dobrze jest zjeść codziennie chociaż jedno jabłko.  Zawiera ono pektynę, która z przewodu pokarmowego, usuwa ołów i inne metale  ciężkie oraz cholesterol. Pobudza także trawienie i apetyt.