Szczelina odbytu – co to jest? Przyczyny, objawy i leczenie szczeliny odbytu

Szczelina odbytu to druga (po hemoroidach) pod względem częstości występowania choroba końcowego odcinka przewodu pokarmowego. Obecnie szczelina odbytu jest najczęstszą przyczyną krwawienia z odbytu i jedną z najczęstszych przyczyn bólu okolicy odbytu. Jakie są przyczyny i objawy szczeliny odbytu? Na czym polega leczenie?

Szczelina odbytu to długie, wąskie i płytkie pękniecie błony śluzowej końcowego odcinka kanału odbytu (tzw. anoderma), do powstania którego dochodzi w wyniku przekroczenia możliwości rozciągania śluzówki odbytu.

Świeże pęknięcia, które powstają nagle, nazywa się ostrą szczeliną odbytu. Jeżeli nie zostanie ona wyleczona lub będzie dochodzić do częstych nawrotów choroby, może dojść do rozwoju przewlekłej szczeliny odbytu. Wówczas dochodzi do zgrubienia fałdu skóry (tzw. guzek wartowniczy) i pojawiają się brodawki okołodbytnicze (tzw. brodawki wartownicze).

Chorobę diagnozuje się zwykle u osób między 20. a 40. rokiem życia.

Spis treści

1. Szczelina odbytu – przyczyny i czynniki ryzyka
2. Szczelina odbytu - objawy
3. Szczelina odbytu – diagnoza
4. Szczelina odbytu – leczenie

Szczelina odbytu – przyczyny i czynniki ryzyka

• przedłużające się zaparcia;
• utrudnione wypróżnianie w wyniku zbyt twardego, zbitego stolca;
• uporczywe biegunki;
• zakażenie gruczołów odbytowych;
• częsty seks analny;
• duża liczba porodów;
• poród przedłużający się, duża masa urodzeniowa dziecka, poród z użyciem przyrządów pomocniczych (może to skutkować niedokrwieniem tkanek tej okolicy);
• choroby, takie jak przewlekłe wrzodziejące zapalenie jelita, choroba Leśniowskiego-Crohna;

Szczelina odbytu - objawy

• ból w okolicy odbytu, najczęściej ból pojawia się przy wypróżnieniu i utrzymuje się pół godziny po nim. Opisywany jest jako silny, ostry, piekący czy też kłujący;
• krwawienie z odbytu - zwykle przy wypróżnianiu, z reguły niewielkie, ale czasami bardzo obfite, świeżą krwią. Wówczas ślady krwi są na stolcu, papierze toaletowym, bieliźnie;
• silne parcie na stolec;
• świąd odbytu;
• pieczenie odbytu;

Szczelina odbytu – diagnoza

W celu zdiagnozowania szczeliny odbytu najlepiej udać się do proktologa (lekarza zajmującego się chorobami jelita grubego i odbytnicy). Lekarz w pierwszej kolejności ogląda odbyt - w niektórych przypadkach szczelina może być widoczna już po rozchyleniu pośladków (zwykle znajduje się przy tylnej ścianie odbytu, rzadziej - np. u kobiet w ciąży i po porodzie - przy przedniej ścianie odbytu).

Wykonuje także badanie per rectum. W przypadku ostrej szczeliny odbytu pacjent czuje przeszywający ból, a przy przewlekłej dodatkowo widoczne są guzek wartowniczy i brodawki.

Wówczas diagnostykę należy rozszerzyć o badania endoskopowe, np. rektoskopię czy sigmoidoskopię. W przebiegu diagnostyki należy wykluczyć inne choroby, które objawiają się bólem lub krwawieniem z odbytu, w tym te nowotworowe.

Szczelina odbytu – leczenie

Na terapię składają się :

• dieta bogatoresztkowa - powinno się ją wprowadzić na stałe, ponieważ powrót do dawnych zwyczajów żywieniowych w krótkim czasie doprowadza do nawrotu choroby;
• leki zmiękczające i rozluźniające stolec;
• leki przeciwzapalne;
• środki obniżające napięcie zwieraczy (np. wstrzyknięcia miejscowe botoksu, stosowanie maści z tlenkiem azotu, maści nitroglicerynowej);
• nasiadówki w ciepłej wodzie;

Gdy leczenie nie przynosi rezultatów (zdarza się to bardzo rzadko), konieczna może okazać się operacja, podczas której wykonuje się częściowe boczne przecięcie zwieracza wewnętrznego z lub bez wycięcia szczeliny lub - rzadziej - miejscowe wycięcie szczeliny.

Do głównych powikłań leczenia operacyjnego należy najczęściej przejściowe nietrzymanie stolca, a przede wszystkim nietrzymanie gazów.

Czytaj też:

• Domowy test na krew utajoną w kale, wykrywający raka jelita grubego
• Zespół dźwigaczy odbytu - przyczyny, objawy i leczenie
• Ból i świąd odbytu, hemoroidy, krwawienie z odbytu leczy proktolog
• Kolostomia. Kiedy trzeba zrobić sztuczny odbyt?

Monika Majewska