Rzekomobłoniaste zapalenie jelit - przyczyny, objawy i leczenie

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit to szczególna postać biegunki poantybiotykowej, czyli takiej, która pojawia się w trakcie lub po zakończeniu antybiotykoterapii. Rzekomobłoniaste zapalenie jelit jest poważną chorobą, która może doprowadzić do groźnych powikłań, m.in. potencjalnie śmiertelnej perforacji jelita grubego, czyli jego przedziurawienia. Jakie są przyczyny i objawy rzekomobłoniastego zapalenia jelit. Jak przebiega leczenie tej choroby?

Spis treści

1. Rzekomobłoniaste zapalenie jelit: przyczyny
2. Rzekomobłoniaste zapalenie jelit: objawy
3. Rzekomobłoniaste zapalenie jelit: diagnoza
4. Rzekomobłoniaste zapalenie jelit: leczenie

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit to postać biegunki poantybiotykowej, czyli takiej, która występuje podczas lub po zakończenia stosowania antybiotyku. Antybiotyki doprowadzają do zaburzenia równowagi flory bakteryjnej jelita grubego. Pod wpływem ich działania dochodzi do selekcji gatunków bakterii opornych na dany antybiotyk, ich wybiórczego namnażania i wytwarzania przez nie toksyn, które powodują stan zapalny jelit.

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit: przyczyny

W tym przypadku przyczyną stanu zapalnego jelita grubego są toksyny wytwarzane przez Clostridium difficile. Jest to bakteria, która u niektórych osób - zwłaszcza u niemowląt i małych dzieci - jest częścią flory bakteryjnej jelit, w której "dobre" bakterie blokują rozwój tego mikroorganizmu. Jednak po zażyciu antybiotyków o szerokim zakresie działania przeciwbakteryjnego, dochodzi do zaburzenia równowagi flory bakteryjnej jelita grubego. Bakteria Clostridium difficile, która jest oporna na działanie większości antybiotyków, zaczyna się nadmiernie namnażać kosztem "dobrych" bakterii i wytwarzać w dużych ilościach toksyny A i B, które uszkadzają jelita. Proces ten ma miejsce od kilku dni do dwóch miesięcy od przyjęcia antybiotyków.

W bardzo rzadkich przypadkach do zakażenia może dojść także drogą pokarmową w szpitalach czy domach opieki medycznej, jeśli nie są przestrzegane zasady higieny. Wystarczy, że osoba, która jest nosicielem bakterii lub chora na rzekomobłoniaste zapalenie jelit, nie umyje rąk po wyjściu z toalety, by patogen przeniósł się na drugą osobę po dotknięciu przez nią klamki, której wcześniej dotykał chory.

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit: objawy

• wodniste stolce, rzadko z domieszką śluzu, ropy lub krwi - chory może oddawać nieliczne, luźne stolce, jednak w niektórych przypadkach ich ilość może dojść nawet do 30 na dobę
• gorączka
• kurczowe bóle brzucha, zlokalizowane zwykle poniżej pępka

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit: diagnoza

W diagnostyce rzekomobłoniastego zapalenia jelit wykonuje się:

• badanie krwi (leukocytoza, wzrost OB i CRP wskazują na toczący się w organizmie stan zapalny);
• badanie mikrobiologiczne kału - posiew stolca na obecność C. difficile;
• kolonoskopię, czyli badanie endoskopowe jelita grubego - w przebiegu badania na powierzchni błony śluzowej jelita grubego widoczne są szaro-żółte tarczki o średnicy od kilku milimetrów - tzw. "błony rzekome" (stąd nazwa choroby). W czasie badania lekarz pobiera wycinki błony śluzowej do oceny histologicznej;
• badanie histologiczne wycinka błony śluzowej jelita grubego. - fragment tkanki pobiera się za pomocą grubej igły (biopsja) lub w trakcie kolonoskopii;

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit: leczenie

Jeśli przebieg choroby jest łagodny, należy odstawić antybiotyk, który prawdopodobnie jest przyczyną choroby. Jeśli przerwanie antybiotykoterapii nie jest możliwe, lekarz powinien przepisać antybiotyk, który rzadko bywa przyczyną zapalenia rzekomobłoniastego. Lekiem pierwszego wyboru stosowanym w leczeniu zakażenia Clostridium difficile jest metronidazol. Stosuje się go przez 10 dni. Jeśli nie pomaga, pacjentowi podaje się wankomycynę. Są to antybiotyki, na której działanie bakteria jest wrażliwa.

W przypadku postaci ciężkiej (gdy doszło do odwodnienia i hipoalbuminemii - zmniejszenia ilości albumin w osoczu) konieczna jest hospitalizacja w celu wyrównania zaburzeń wodnych, elektrolitowych i hipoalbuminemii.

Monika Majewska