Martwicze zapalenie trzustki (martwica trzustki) - przyczyny, objawy i leczenie

Martwicze zapalenie trzustki (martwica trzustki) to agresywna postać ostrego zapalenia trzustki. Martwica trzustki może doprowadzić do rozwoju sepsy, krwawienia z przewodu pokarmowego czy wystąpienia objawów zespołu ostrej niewydolności oddechowej, a w konsekwencji do śmierci. Jakie są przyczyny i objawy martwicy trzustki? Jak przebiega jej leczenie?

Spis treści

1. Martwicze zapalenie trzustki (martwica trzustki) - przyczyny
2. Martwicze zapalenie trzustki (martwica trzustki) - objawy
3. Martwicze zapalenie trzustki (martwica trzustki) - diagnoza
4. Martwicze zapalenie trzustki (martwica trzustki) - leczenie

Martwicze zapalenie trzustki (martwica trzustki) to agresywna postać ostrego zapalenia trzustki. W przebiegu tej choroby dochodzi do samotrawienia trzustki i okolicznych tkanek przez enzymy trzustkowe. Wówczas dochodzi do stanu zapalnego tego narządu. Jeśli w ciągu pierwszych godzin mechanizmy ograniczające szerzenie się procesu zapalnego zawiodą, może dojść do martwicy tkanek trzustki - miąższu lub/i tkanek okołotrzustkowych.

Do martwicy trzustki dochodzi w około 20 proc. przypadków ostrego zapalenia tego narządu. Śmiertelność w tej grupie chorych jest wysoka i wynosi nawet 50 proc. W pozostałych 80 proc. przypadków ostrego zapalenie trzustki rozwija się postać łagodna - obrzękowa.

Martwicze zapalenie trzustki (martwica trzustki) - przyczyny

Najczęstszymi pośrednimi (80 proc. przypadków) przyczynami martwiczego ostrego zapalenia trzustki są choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych (głównie kamica żółciowa) oraz nadużywanie alkoholu. W 10 proc. przypadków przyczyny stanu zapalnego nie są znane. W pozostałych 10 proc. do rozwoju stanu zapalnego mogą doprowadzić m.in.:

• uraz jamy brzusznej
• nadczynność przytarczyc
• nieprawidłowości anatomiczne (trzustka dwudzielna) i leki (np. azatiopryna, kortykosteroidy, tiazydy)

Martwicze ostre zapalenie trzustki może być również powikłaniem po badaniach, np. po ECPW (endoskopowej cholangiopankreatografii wstecznej) lub po zabiegach, np. po operacji pęcherzyka żółciowego.

Martwicze zapalenie trzustki (martwica trzustki) - objawy

Objawy martwicy trzustki są różne i zależą od wielu czynników, m.in. od tego czy proces chorobowy dotyczy także innych narządów czy tylko trzustki, czy zajęta jest tylko sama trzustka czy również tkanka ją otaczająca, czy wystąpiły powikłania miejscowe (np. torbiele trzustki) i czy martwica uległa zakażeniu (dochodzi do niego u ok. 1/3 chorych, najczęściej po 10 dniach trwania choroby). Wówczas, poza symptomami ostrego zapalenia trzustki, mogą pojawić się również objawy:

• ciężkiej sepsy;
• krwawienia z przewodu pokarmowego;
• zespołu ostrej niewydolności oddechowej;
• zespołu uogólnionej reakcji zapalnej;
• zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego;

Martwicze zapalenie trzustki (martwica trzustki) - diagnoza

W pierwszej kolejności wykonuje się badania krwi i moczu. Charakterystyczne jest zwiększenie aktywności enzymów trzustkowych - przede wszystkim lipazy we krwi oraz amylazy we krwi i moczu. Kolejnym badaniem jest USG jamy brzusznej (w czasie badania widać powiększanie, obrzęk trzustki, zatarcie jej granic). Ostateczne rozpoznanie stawia się na podstawie wyników tomografii jamy brzusznej z podaniem środka cieniującego. Podczas badania stwierdzana jest obecność martwicy tkanek, miąższu trzustki lub tkanek okołotrzustkowych.

Martwicze zapalenie trzustki (martwica trzustki) - leczenie

W pierwszej kolejności wyrównuje się niedobory elektrolitowe. Ponadto pacjent jest odżywiany dojelitowo za pomocą sondy dojelitowej.

Podaje się również antybiotyki, które mają zapobiec zakażeniom. W przypadku istniejącego już zakażenia antybiotykoterapia jest, obok operacji, niezbędnym leczeniem pomocniczym.

Wskazaniem do leczenia chirurgicznego w martwicy trzustki jest pogarszający się stan chorego, a nie sam fakt stwierdzenia martwicy. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy zostało zdiagnozowane zakażenie martwicy trzustki. Operację należy rozważyć także wtedy, gdy niezakażona martwica obejmuje więcej niż 50 proc. miąższu trzustki, a ciężki stan pacjenta utrzymuje się pomimo stosowania leczenia. Podczas operacji usuwa się zmiany martwiczo-ropne trzustki, martwicę tkanek okołotrzustkowych i płyn z jamy otrzewnowej.

Monika Majewska