Enzymy trawienne - miejsce wydzielania, działanie

Weryfikacja

Autor: Natalia Młyńska

Enzymy trawienne to substancje wydzielane w układzie pokarmowym przez gruczoły trawienne. W większości zaliczane są do enzymów hydrolitycznych katalizujących rozkład związków zawartych w pokarmie, od złożonych do prostszych.

Spis treści

1.  Enzymy trawienne - jak rozkładane są składniki pożywienia?
2. Enzymy trawienne w jamie ustnej
3. Enzymy trawienne w żołądku
4. Enzymy trawienne w jelitach
5. Enzymy trawienne - regulacja wydzielania

Enzymy trawienne to w większości enzymy hydrolityczne. Dzięki nim możliwe jest rozkładanie związków zawartych w pokarmie na te przyswajalne przez nas. 

 Enzymy trawienne - jak rozkładane są składniki pożywienia?

Węglowodany - są głównym źródłem energii. Dzielą się na proste i złożone. Glukoza, która powstaje z rozkładu węglowodanów złożonych, stanowi jedyne źródło energii dla mózgu, rdzenia nerwowego i erytrocytów.

Białka - substancje budulcowe organizmu. Mogą być pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego. Rozkład białek prowadzi do powstania aminokwasów.

Tłuszcze - stanowią źródło energii, która może być magazynowana w tkance tłuszczowej. Podczas trawienia rozkładane są do glicerolu i kwasów tłuszczowych. Tłuszcze dzielimy na nasycone i nienasycone ze względu na obecność wiązań podwójnych. Wyróżniamy też tłuszcze roślinne, zwierzęce, proste i złożone.

Enzymy trawienne w jamie ustnej

Podczas żucia wydziela się do jamy ustnej duża ilość śliny. Polisacharydy, inaczej wielocukry, na przykład skrobia i glikogen są składnikami pokarmów spożywanych przez człowieka. Duże cząsteczki wielocukrów zbudowane z glukozy, połączone są wiązaniami glikozydowymi. Do hydrolizy połączeń dochodzi dzięki amylazom, które rozkładają wielocukry do maltozy, dwucukru. Amylaza ślinowa jest enzymem, który przyspiesza zmianę skrobi na dekstryny i maltozę.

Polecamy: Uważaj na niezdrowe cukry proste ukryte w napojach!

Rozkład skrobi pod wpływem amylazy ślinowej zachodzi najlepiej w temperaturze ciała, optymalne pH wynosi 6,0-7,0. Może ona rozkładać wiązania alfa-glikozylowe, jednak nie jest w stanie rozłożyć wiązań beta-glikozylowych, które muszą zostać hydrolizowane na dalszym etapie trawienia.

Enzymy trawienne w żołądku

W żołądku dochodzi do trawienia białek dzięki enzymom proteolitycznym. Każdy z nich rozrywa wiązania peptydowe. Trypsyna, produkowana przez trzustkę w postaci nieczynnej jest aktywowana przez inny enzym – enterokinazę. Trypsyna aktywuje chymotrypsynę i karboksypeptydazę. Pepsyna, trypsyna oraz chymotrypsyna rozrywają niektóre wewnętrzne wiązania białek i polipeptydów. Karboksypeptydaza odczepia od końca łańcucha polipeptydowego aminokwasy. Dipeptydazy są to enzymy uwalniane przez pierwszą część jelita cienkiego- dwunastnicę, rozkładają małe peptydy na aminokwasy.

Warto wiedzieć: ENZYMY TRZUSTKOWE - normy. Jak interpretować wyniki badań?

Enzymy trawienne w jelitach

Do wnętrza dwunastnicy dostaje się około 1 litra soku trzustkowego dziennie. Jest on bogaty w enzymy trawiące węglowodany, białka oraz tłuszcze. W tym samym czasie wątroba wydziela około 1,5 litra żółci na dobę. Sole żółciowe działają jak detergent, czyli zmniejszają napięcie powierzchniowe tłuszczów. Emulgowanie polega na rozbiciu większych mas tłuszczu na mniejsze kropelki. Proces ten zwiększa powierzchnię tłuszczu, eksponowaną na działanie lipazy trzustkowej, a co za tym idzie, zostaje zwiększone tempo trawienia.

Tłuszcze trawione są głównie w dwunastnicy przez lipazę trzustkową, która wytwarzana przez trzustkę trafia do jelita cienkiego. Wśród produktów trawienia tłuszczów oprócz glicerolu i kwasów tłuszczowych są także monoacyloglicerole i diacyloglicerole. Część triglicerydów pozostaje niestrawiona.

Enzymy trawienne - regulacja wydzielania

Większość enzymów trawiennych jest wydzielana dopiero wtedy, gdy pokarm znajduje się w przewodzie pokarmowym. Wydzielanie śliny przez gruczoły regulowane jest za pomocą układu nerwowego. Na inne gruczoły wpływa takie układ hormonalny.

Jelitowy układ nerwowy reguluje wiele czynności ruchowych i wydzielniczych układu pokarmowego. Neuropeptydy, takie jak substancja P czy enkefalina, wpływają na pracę mięśni.

Hormony: gastryna, sekretyna, cholecystokinina pomagają regulować wydzielanie enzymów trawiennych i wpływają na pracę całego układu pokarmowego. Wszystkie te hormony są polipeptydami wydzielanymi przez komórki wydzielnicze błony śluzowej przewodu pokarmowego. Oglądanie, wąchanie, czy próbowanie pokarmu pobudza ośrodki w mózgu, które następnie wysyłają impulsy nerwowe do gruczołów, pobudzając je do wydzielania.

Gdy pokarm zostaje połknięty, trafia do żołądka i rozciąga jego ściany, zostają drażnione receptory. Wysyłają one sygnał do rdzenia przedłużonego. Dalej - ośrodki w rdzeniu przedłużonym wysyłają informację do komórek wydzielniczych w ścianie narządu, które wydzielają hormon, w żołądku jest to gastryna. Gastryna przedostaje się do krwi, dzięki czemu pobudza żołądek do produkcji soku żołądkowego, dodatkowo wpływa na wzrost opróżniania i ruchy jelit.

Natalia Młyńska