Botulizm: zatrucie jadem kiełbasianym

Jad kiełbasiany (toksyna botulinowa) jest jedną z najsilniejszych trucizn. Dlatego zatrucie toksyną botulinową (botulizm, zatrucie jadem kiełbasianym) to potencjalnie śmiertelna choroba. Poraża mięśnie, wywołuje wymioty, ból brzucha, utrudnia połykanie, zaburza widzenie. Niebezpieczne są źle przygotowane konserwy i przetwory z mięsa, ryb lub jarzyn. Na szczęście laseczki jadu (botuliny) giną w temperaturze powyżej 60oC.

Spis treści

1. Zatrucie jadem kiełbasianym - występowanie jadu kiełbasianego
2. Zatrucie jadem kiełbasianym: objawy
3. Zatrucie jadem kiełbasianym: diagnostyka
4. Zatrucie jadem kiełbasianym: leczenie
5. Zatrucie jadem kiełbasianym: profilaktyka. Jak uniknąć zatrucia?
6. Jak zabiec zatruciu jadem kiełbasianym u dziecka?

Zatrucie jadem kiełbasianym to rzadko występująca, ale potencjalnie śmiertelna choroba. Wywołują ją neurotoksyny (zwane jadem kiełbasianym) produkowane przez beztlenowe Gram-dodatnie bakterie Clostridium botulinum. Jad kiełbasiany to jedna z najsilniejszych trucizn. Toksyna  wytwarzana jest przede wszystkim w glebie, osadzie dna morskiego.

Źródło: x-news.pl/Dzień Dobry TVN

Zatrucie jadem kiełbasianym - występowanie jadu kiełbasianego

Poznano kilka mechanizmów zatrucia neurotoksynami botulinowymi. Najpowszechniejszy jest botulizm pokarmowy, zwany klasycznym. Zazwyczaj dochodzi do niego wskutek przypadkowego spożycia spor – form przetrwalnikowych bakterii. Gdzie występuje jad kiełbasiany? Najczęściej w pokarmach pakowanych bez dostępu powietrza. Zatrucia jadem kiełbasianym występują po spożyciu zakażonych i niewłaściwie przechowywanych potraw konserwowanych (najczęściej konserwy mięsne, rybne i warzywne). Jad kiełbasiany może też występować w kiełbasie, wędlinach i wyrobach garmażeryjnych - jeśli są niewłaściwie przechowywane (zwłaszcza latem).

Zatrucia jadem kiełbasianym zdarzają się też w wyniku spożycia zakażonych wędlin, konserw lub jarzyn, które zwykle nie budzą zastrzeżeń pod względem wyglądu, zapachu lub smaku. W konserwach z jadem kiełbasianym może wytwarzać się gaz, który powoduje tzw. bombaż, czyli widoczne wzdęcie górnej i dolnej części puszki, i objawiające się sykiem gazu przy próbie otwierania puszki. Bombaż jest wynikiem fermentacji składników węglowodanowych z wytwarzaniem gazu, spowodowanym przez laseczki jadu kiełbasianego.

Do wywołania objawów zatrucia wystarczy zaledwie 0,001 μg/kg botuliny. Dawka śmiertelna dla mężczyzny ważącego 70 kg wynosi – w przeliczeniu na czystą toksynę botulinową typu A przyjętą drogą doustną – 70 μg.

Zatrucie jadem kiełbasianym: objawy

Objawy kliniczne pojawiają się najczęściej po 12–36 godzinach od spożycia zainfekowanego pokarmu, ale czas ten może wynosić od 2 godzin do 14 dni.

Dla choroby charakterystyczna jest w pełni zachowana świadomość i brak zaburzeń czucia przy narastających zaburzeniach ruchowych.

Jak zabiec zatruciu jadem kiełbasianym u dziecka?

• nudności, wymioty i biegunka
• zaburzenia widzenia - nieostre i (lub) podwójne widzenie
• symetryczne niedowłady lub porażenia nerwów czaszkowych (opadanie powiek, osłabienie zaciskania szczęk - opadanie żuchwy, trudności w połykaniu i w mowie)
• zstępujący wiotki niedowład czterokończynowy z porażeniem mięśni klatki piersiowej i przepony, co prowadzi do niewydolności oddechowej
• suchość błon śluzowych jamy ustnej i gardła
• przekrwienie spojówek
• ortostatyczne spadki ciśnienia tętniczego
• zaburzenia oddawania moczu

Zatrucie jadem kiełbasianym: diagnostyka

Diagnostyka zatrucia opiera się na stwierdzeniu neurotoksyny w surowicy krwi i/lub w stolcu.

Zatrucie jadem kiełbasianym: leczenie

Należy jak najszybciej zgłoś się do lekarza. U osób w dobrym stanie ogólnym wykonuje się płukanie żołądka oraz podaje środki przeczyszczające. Podaje się też antybotulinową surowicę. Przy pogorszeniu funkcji mięśni oddechowych oddychanie odbywa się z pomocą respiratora. Jeśli pomoc nie nadejdzie na czas, może nastąpić zgon.

Zatrucie jadem kiełbasianym: profilaktyka. Jak uniknąć zatrucia?

• sprawdzaj termin przydatności konserw do spożycia i przechowuj je zgodnie z zaleceniami producenta
• wyrzucaj konserwy z wybrzuszonymi wieczkami i te, które syczą w trakcie otwierania
• właściwie przechowuj mięso, wędliny i wyroby garmażeryjne - surowe mięso przechowujemy w lodówce nie dłużej niż 3 dni. Można je skropić sokiem z cytryny i zawinąć w folię (domowy sposób), aby zahamować rozwój drobnoustrojów. Pasztety, salcesony, kaszanki zjadajmy najszybciej, bo mogą poleżeć dwa dni. Najdłużej zachowują świeżość wędliny suszone i podsuszane oraz pakowane w osłonki naturalne (w jelita)
• wąchaj potrawy - skażone jadem często pachną zjełczałym tłuszczem
• przygotowując przetwory, zachowaj idealną czystość i wszystko pasteryzuj (laseczki jadu kiełbasianego giną w temperaturze powyżej 60^oC)

Monika Majewska