Ból trzustki - co może oznaczać? Przyczyny bólu trzustki

Co może oznaczać ból trzustki? To pytanie zadaje sobie każdy, kto kiedykolwiek cierpiał na tę przypadłość. Odpowiedź nie jest jednak oczywista: ból trzustki może mieć różne przyczyny - w tym zarówno banalne podrażnienie, jak i niepokojący stan zapalny, a nawet nowotwór. Może mieć również różny charakter - ból trzustki może być bowiem ostry lub przewlekły. Nie należy go jednak lekceważyć, gdyż niedomaganie trzustki - organu bardzo ważnego w układzie trawiennym i hormonalnym - zawsze powinno budzić niepokój i skłaniać do pogłębionej diagnozy.

Spis treści

1. Ból trzustki - jak odróżnić od bólu żołądka?
2. Ból trzustki - ostre zapalenie trzustki (OZT)
3. Ból trzustki - przewlekłe zapalenie trzustki
4. Ból trzustki - torbiel trzustki
5. Ból trzustki - kiedy świadczy o raku trzustki?
6. Ból trzustki: jak lekarz stawia diagnozę?

Ból trzustki jest dosyć charakterystyczny. Trzustka położona jest pod lewym żebrem, dlatego ból trzustki usytuowany jest właśnie tam, chociaż często promieniuje do kręgosłupa, przeszywając część pleców. Ból trzustki zazwyczaj jest dotkliwy, z typowym uczuciem "opasywania" ciasną obręczą całego nadbrzusza.

Ból trzustki może pojawić się znienacka, na przykład po przejedzeniu lub wypiciu zbyt dużej ilości alkoholu (i po pewnym czasie ustąpić), ale może również co pewien czas nawracać, sygnalizując poważniejsze problemy ze zdrowiem.

Dlaczego boli trzustka? Jak odróżnić ból trzustki od bólu żołądka? Jak rozpoznać, czy przyczyną dolegliwości jest stan zapalny, czy rak trzustki? W jaki sposób łagodzić ból trzustki i czy w takim przypadku można przyjmować na własną rękę jakieś leki?  

Ból trzustki - jak odróżnić od bólu żołądka?

Ból trzustki nie zawsze łatwo można odróżnić od bólu żołądka. Oba rodzaje bólu potrafią być bowiem tak samo dotkliwe: przeszywające, promieniujące do kręgosłupa. Ból żołądka zazwyczaj jest jednak piekący, tymczasem ból trzustki zazwyczaj określany jest jako ostry lub tępy, ale bez towarzyszącego mu uczucia pieczenia.

W rozpoznaniu, czy boli trzustka, czy żołądek, kluczowa jest lokalizacja: ból trzustki pojawia się po lewej stronie pod żebrami, ból żołądka natomiast zlokalizowany jest w centralnej części nadbrzusza, tuż pod mostkiem.

Ból trzustki - ostre zapalenie trzustki (OZT)

Ostry ból po lewej stronie brzucha, który promieniuje do kręgosłupa i nie u stępuje przez kilka dni - lub napadowo powraca - może sygnalizować ostre zapalenie trzustki. Do ostrego zapalenia trzustki często dochodzi na skutek obecności złogów w przewodach żółciowych, które łączą się z trzustkowymi w wejściu do dwunastnicy (brodawka Vatera).

Wśród innych przyczyn OZT znajdują się również choroby dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego, nadużywanie alkoholu, nadczynność przytarczyc, choroby autoimmunologiczne, niektóre leki, a nawet zakażenie glistą ludzką. Do ostrego zapalenia trzustki może dojść również na skutek infekcji wirusowej.

Bólowi trzustki wywołanemu jej ostrym zapaleniem zwykle towarzyszą inne dolegliwości, takie jak nudności i wymioty, a także gorączka. Ponieważ OZT może prowadzić do niedrożności jelit, mogą także występować problemy z wypróżnieniem.  

Ostre zapalenie trzustki wymaga pilnej konsultacji z lekarzem nie tylko z powodu nasilenia bólu trzustki, jaki mu towarzyszy: jest to dolegliwość, która stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia, a jej leczenie prowadzone jest w szpitalu. Sposób leczenia zależy zarówno od przyczyny, jak i stopnia zaawansowania OZT, a także ocenionego przez lekarza ryzyka powikłań.

Zobacz galerię 4 zdjęcia

Ból trzustki - przewlekłe zapalenie trzustki

Przyczyną bólu trzustki może być również przewlekłe zapalenie trzustki. Choroba ta może przebiegać w bardzo różny sposób, a związany z nią ból może pojawiać się i stopniowo narastać w ciągu kilku dni, albo nawracać przez dłuższy czas (np. kilka tygodni) i występować z bardzo różnym natężeniem.

Ból towarzyszący przewlekłemu zapaleniu trzustki jest dokuczliwy i najczęściej występuje po posiłkach albo po alkoholu, towarzyszą mu inne nieprzyjemne objawy: cuchnące, tłuste biegunki (upośledzenie pracy trzustki prowadzi do niedostatecznego trawienia tłuszczów), wymioty, może pojawić się nieznaczne zażółcenie skóry i błon śluzowych, a nawet cukrzyca. Wraz z postępującym niszczeniem narządu dochodzi do upośledzenia produkcji insuliny, co w efekcie może prowadzić nawet do cukrzycy.

Chory chudnie, bo niedostateczne trawienie sprawia, że nie przyswaja wystarczającej ilości składników odżywczych, poza tym zaostrzenie objawów po posiłkach prowadzi do ograniczenia ich spożycia. Leczenie przewlekłego zapalenia trzustki polega z reguły na przestrzeganiu diety, wyeliminowaniu przyczyn choroby (np. alkohol), a także na podawaniu środków przeciwbólowych i enzymów trzustkowych, a w razie potrzeby również glukozy. W niektórych przypadkach konieczna jest operacja.

Ból trzustki - torbiel trzustki

Zdarza się, że ból trzustki wywołany jest torbielą trzustki, która w miarę powiększania się wywołuje coraz większy dyskomfort, a następnie silny ból w obrębie jamy brzusznej, przede wszystkim w okolicy lewego podżebrza.

Torbieli trzustki mogą towarzyszyć również nudności, wymioty, a także gorączka. Torbiel trzustki najczęściej  jest następstwem zapalenia zapaleń tego narządu, niekiedy jednak może mieć podłoże pasożytnicze, czy nowotworowe. Ból trzustki towarzyszący torbieli trzustki nie zniknie sam: w przypadku silnych objawów wymagany jest drenaż torbieli, a jeśli jest ona duża, usuwa się ją operacyjnie.

Ból trzustki - kiedy świadczy o raku trzustki?

Ból trzustki może być również objawem rozwijającego się raka trzustki. Jednak warto pamiętać, że rak trzustki bardzo długo nie daje żadnych objawów, zwłaszcza, jeśli umiejscowiony jest w ogonie lub trzonie trzustki - a jeśli już się one pojawią to zazwyczaj choroba jest w bardzo zaawansowanym stadium.

Dyskomfort lub ból w nadbrzuszu po lewej stronie, którym towarzyszą wzdęcia, nudności, zaparcia lub biegunka, a także niewytłumaczalna utrata masy ciała czy brak łaknienia, ogólne osłabienie, nie muszą świadczyć o raku trzustki, ale zawsze wymagają pogłębionej diagnostyki, dlatego  jeśli się pojawią, powinny być sygnałem do pilnego kontaktu z lekarzem.  

Ból trzustki: jak lekarz stawia diagnozę?

Bólu trzustki nie wolno lekceważyć, ale by znaleźć jego przyczynę, często niezbędne jest wykonanie szeregu badań. Podczas wizyty lekarz bada trzustkę palpacyjnie, powinien również zlecić badania biochemiczne określające aktywność enzymów trzustkowych, a także badania obrazowe, oceniające m.in. wygląd i stan trzustki oraz przewodów trzustkowych - takie jak USG jamy brzusznej, tomografię komputerową czy rezonans magnetyczny.  

Katarzyna Hubicz