Toczeń rumieniowaty układowy. Leczenie tocznia rumieniowatego układowego

Toczeń rumieniowaty układowy (w skrócie TRU) to rzadko występująca przewlekła, wielonarządowa choroba reumatyczna o podłożu immunologicznym, która w przypadku zajęcia i uszkodzenia ważnych narządów (nerki, płuca, skóra, układ nerwowy, szpik, wątroba, serce) zagraża życiu. Jak leczy się toczeń rumieniowaty układowy i kto najczęściej na niego choruje?

Spis treści

1. Toczeń rumieniowaty układowy - objawy
2. Toczeń rumieniowaty układowy bywa późno rozpoznawany
3. Leczenie tocznia rumieniowatego układowego - dłuższe i lepsze życie

Toczeń rumieniowaty układowy (TRU) należy do rzadkich schorzeń (choruje 30-50 osób na 100 tys.), atakuje głównie ludzi młodych, pomiędzy 20. a 40. rokiem życia. Toczeń rumieniowaty układowy (TRU) jest chorobą reumatyczną o podłożu immunologicznym. Jej istotą jest przewlekły stan zapalny, który prowadzi do uszkodzenia wielu tkanek i narządów. Najczęściej zajęte są skóra, nerki i stawy. Do przewlekłego stanu zapalnego dochodzi w wyniku wytwarzania przez układ immunologiczny przeciwciał przeciwko zdrowym tkankom organizmu. Przyczyna takiego jego zachowania nie jest dokładnie znana. Wiemy natomiast, że pojawia się ono u osób podatnych genetycznie na zachorowanie na TRU przy współistnieniu innych czynników. Duże znaczenie ma czynnik hormonalny, bo chorują głównie kobiety w wieku rozrodczym. Nie bez znaczenia są czynniki środowiskowe, wśród nich największe znaczenie mają infekcje i palenie tytoniu. Indukować chorobę mogą niektóre leki i ekspozycja na światło słoneczne.

Toczeń rumieniowaty układowy - objawy

Proces zapalny może toczyć się w każdym narządzie, stąd duża różnorodność objawów. Część z nich ma charakter ogólny, ale są one niespecyficzne. Zmęczenie, stany podgorączkowe, chudnięcie bez powodu, rozdrażnienie, powiększenie węzłów chłonnych, trudności z koncentracją można przypisać wielu schorzeniom. Bardziej charakterystyczne są objawy dotyczące poszczególnych układów.

Dla choroby typowe są nadwrażliwość na światło słoneczne oraz rumień na twarzy w kształcie motyla (zaczerwienienie policzków i nosa). Zmiany skórne mogą przybrać postać pokrzywki, czerwonych krążków. Częstymi objawami są bóle i obrzęki stawów, bóle mięśni i nadżerki w jamie ustnej.

Jeśli choroba zaatakuje układ oddechowy pojawiają się także bóle w klatce piersiowej, suchy kaszel, czasami także wysiękowe zapalenie płuc.

Zajęcie układu sercowo-naczyniowego mogą sygnalizować objawy przypominające te obserwowane w chorobie niedokrwiennej serca czy niewydolności krążenia, jak duszność, obrzęki obwodowe. O zapaleniu drobnych naczyń może świadczyć objaw Raynauda, widoczna siateczka naczyń krwionośnych na rękach i nogach. Groźniejszymi symptomami są zakrzepica i zapalenie większych naczyń.

O zajęciu układu pokarmowego świadczą natomiast nudności, bóle brzucha.

Choroba może zaatakować układ nerwowy, o czym świadczyć może szeroka gama objawów od drętwienia kończyn, zaburzeń pamięci, pogorszenia nastroju po (występujące rzadko) drgawki, psychozę, porażenie mięśni.

Sygnałem choroby bywają również poronienia z nieznanej przyczyny.

U większości chorych proces zapalny toczy się także w nerkach, początkowo bezobjawowo.

Czytaj też: Selena Gomez choruje na toczeń rumieniowaty!

Toczeń rumieniowaty układowy bywa późno rozpoznawany

Uszkodzenia spowodowane przez TRU są nieodwracalne, dlatego istotną sprawą jest wczesne postawienie diagnozy. Kiedy początek tocznia jest gwałtowny, zaczyna się od zapalenia osierdzia, mięśnia sercowego czy płuc, na ogół szybko jest rozpoznawany, bo chory trafia do szpitala, gdzie zostaje dokładnie przebadany. Przy umiarkowanym nasileniu objawów zdarza się, że chory chodzi od lekarza do lekarza, zanim uzyska prawidłową diagnozę. Tymczasem tanie badania – morfologia krwi, OB i CRP (poziom we krwi białka fazy ostrej) mogą ukierunkować diagnostykę. Leukopenia (obniżona liczba białych krwinek), zmniejszona liczba płytek krwi, niedokrwistość, przyśpieszony OB przy prawidłowym CRP rodzą podejrzenia TRU. Czy tak jest w istocie, rozstrzyga test przesiewowy ANA 1 na obecność przeciwciał przeciwjądrowych. Jednak mogą one występować także u osób zdrowych lub cierpiących na inne schorzenia. Dlatego przy dodatnim wyniku testu przeprowadza się następne (ANA 2 i ANA 3), które określają typ przeciwciał przeciwjądrowych i ich miano. W połączeniu z objawami klinicznymi wyniki tych badań upoważniają do rozpoznania choroby.

Leczenie tocznia rumieniowatego układowego - dłuższe i lepsze życie

Rozwój choroby spowalniają leki antymalaryczne. W okresie zaostrzeń podaje się preparaty immunosupresyjne i sterydy. Te ostatnie ogranicza się do minimum ze względu na ich działania niepożądane, m.in. przyśpieszają rozwój miażdżycy, cukrzycy, osteoporozy. Nadzieją dla chorych są leki biologiczne, które zwiększają efektywność leczenia. Na razie jest tylko jeden (nad innymi trwają badania kliniczne). Został on zarejestrowany w Polsce dwa lata temu. Ze względu na koszt jest zarezerwowany dla najcięższych przypadków.

miesięcznik "Zdrowie"