Immunoglobuliny typu M (IgM)

Immunoglobuliny typu M (IgM), inaczej przeciwciała typu M, są jednym z kilku typów przeciwciał w naszym organizmie i pełnią ważną rolę w pierwszych etapach odpowiedzi odpornościowej. Ich charakterystyczna budowa przypomina płatek śniegu i pozwala na związanie z duża skutecznością kilku antygenów jednocześnie. Jaki jest prawidłowy wynik IgM? Jakie są normy? Co oznacza podwyższone IgM, a co niski poziom IgM?

Spis treści

1. Immunoglobuliny typu M (IgM) - rola w organizmie
2. Immunoglobuliny typu M (IgM) - swoiste i calkowite
3. Immunoglobuliny typu M (IgM) - wskazania do badania
4. Immunoglobuliny typu M (IgM) - borelioza
5. Immunoglobuliny typu M (IgM) - na czym polega badanie?
6. Immunoglobuliny typu M (IgM) - norma
7. Immunoglobuliny typu M (IgM) - wyniki. Co oznacza niski poziom?
8. Immunoglobuliny typu M (IgM) - wyniki. Co oznacza podwyzszony poziom?
9. Immunoglobuliny typu M (IgM) - choroba zimnych aglutynin

Immunoglobuliny typu M (IgM), inaczej przeciwciała typu M, są białkami odpornościowymi wytwarzanymi przez komórki układu odpornościowego – komórki plazmatyczne, które są rodzajem limfocytów B. Przeciwciała IgM są wytwarzane jako pierwsze z przeciwciał pod wpływem kontaktu z różnymi cząsteczkami chemicznymi (antygenami), które układ odpornościowy uznaje za obce. Antygenami mogą być fragmenty bakterii, wirusów, grzybów, pokarmów, pyłków roślin, a w niektórych sytuacjach nawet własne tkanki.

Immunoglobuliny typu M (IgM) - rola w organizmie

Przeciwciała IgM stanowią około 10 proc. wszystkich typów przeciwciał i są wytwarzane jako pierwsze w odpowiedzi odpornościowej. Przeciwciała IgM działają swoiście, gdyż są skierowane zawsze przeciwko konkretnemu antygenowi.

Jednak w porównaniu z przeciwciałami IgG są dużo mniej swoiste, gdyż ich rola polega na szybkim zneutralizowaniu zagrożenia. Umożliwia to im unikatowa struktura, tzw. płatka śniegu, która sprawia, że jedno przeciwciało IgM może związać jednoczenie kilka cząsteczek antygenu.

Z upływem czasu przeciwciała IgM są zastępowane przeciwciałami IgG. Przedłużona produkcja przeciwciał IgM może występować w stanach przewlekłego kontaktu z antygenem np. w przewlekłych zakażeniach.

Przeciwciała IgM mają zdolność tworzenia kompleksów immunologicznych z cząsteczkami antygenu oraz bardzo silnej aktywacji układu dopełniacza w porównaniu z przeciwciałem IgG. Układ dopełniacza jest zgrupowaniem białek zapoczątkowującym stan zapalny w organizmie.

Ma to na celu neutralizację antygenu i bezpieczne usuniecie go z organizmu. Komórki układu odpornościowego, np. makrofagi i neutrofile, posiadają na swojej powierzchni receptory, które łączą się z fragmentami przeciwciał IgM, dzięki czemu mogą je pochłonąć i rozłożyć kompleksy immunologiczne w procesie fagocytozy.

Immunoglobuliny typu M (IgM) - swoiste i całkowite

Przeciwciała IgM można podzielić na całkowite i swoiste. Swoiste przeciwciała IgM są wytwarzane w ciągu całego życia po kontakcie z różnymi antygenami. Badanie swoistych przeciwciał IgM ma szczególne znaczenie w diagnostyce chorób zakaźnych. Wszystkie swoiste przeciwciała IgM w organizmie stanowią pulę całkowitych przeciwciał IgM.

Immunoglobuliny typu M (IgM) - wskazania do badania

Badanie poziomu przeciwciał immunoglobuliny typu M (IgM) wykonuje się przy podejrzeniu:

• pierwotnych i wtórnych niedoborów odporności
• makroglobulinemii Waldenströma
• chorób zakaźnych, np. boreliozy, opryszczki
• inwazji pasożytniczych, np. lambliozy, glistnicy
• nowotworów hematologicznych, np. szpiczaka mnogiego, chłoniaków

Immunoglobuliny typu M (IgM) - borelioza

Badanie swoistych IgM (najlepiej łącznie z IgG) może być istotną informacją dotyczącą zakażeń bakteryjnych, wirusowych, grzybiczych oraz inwazji pasożytniczych. Przykładem jest diagnostyka boreliozy, w której stosuje się ocenę poziomu przeciwciał IgG i IgM. Przeciwciała IgM pojawiają się wcześnie w trakcie zakażenia, a ich podwyższony poziom będzie oznaczał początkowe lub przewlekłe stadium zakażenia.

Immunoglobuliny typu M (IgM) - na czym polega badanie?

W badaniach laboratoryjnych możemy oceniać stężenie zarówno całkowitego, jak i swoistych IgM. Obydwa badania można wykonać z krwi żylnej, a także w szczególnych wskazaniach w płynie mózgowo-rdzeniowym lub płynie stawowym.

Stężenie swoistych przeciwciał IgM najczęściej oznacza się za pomocą metod immunoenzymatycznych (np. test ELISA) lub metod immunofluorescencyjnych. Do oznaczania stężenia całkowitych przeciwciał IgM rutynowo stosuje się metodę immunonefelometryczną i immunoturbidymetryczną.

Immunoglobuliny typu M (IgM) - wyniki. Co oznacza niski poziom?

Obniżony poziom IgM może być spowodowana przez:

• wrodzone selektywne niedobory odporności, np. izolowany niedobór IgM
• zespół utraty białek
• niedojrzałość układu opornościowego np. u niemowląt i małych dzieci
• szpiczaka non-IgM
• rozległe oparzenia
• niedożywienie

Immunoglobuliny typu M (IgM) - wyniki. Co oznacza podwyższony poziom?

Zbyt wysoki poziom IgM może być spowodowany przez:

• zespół hiper-IgM
• stan zapalny
• początkowe lub przewlekłe stadium zakażenia
• choroby wątroby, np. marskość wątroby
• choroby autoimmunologiczne, np. reumatoidalne zapalenie stawów
• choroby hematologiczne, np. makroglobulinemię Waldenströma

Piśmiennictwo

1. Swiecicki P.L. i wsp. Cold agglutinin disease. Blood 2013,15,122(7),1114-21.
2. Paul W.E. Fundamental immunology, Philadelphia: Wolters Kluwer/Lippincott Williams & Wilkin 2008, 6th edition.
3. Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, podręcznik dla studentów medycyny pod redakcją Dembińska-Kieć A. i Naskalski J.W., Elsevier Urban & Partner Wydawnictwo Wrocław 2009, wydanie 3.
4. Choroby wewnętrzne, pod redakcją Szczeklik A., Medycyna Praktyczna Kraków 2010

O autorze

dr n. med. Karolina Karabin, biolog molekularny, diagnosta laboratoryjny, Cambridge Diagnostics Polska

Z wykształcenia biolog ze specjalizacją mikrobiologia i diagnosta laboratoryjny z ponad 10-letnim stażem w pracy laboratoryjnej. Absolwentka Studium Medycyny Molekularnej oraz członek Polskiego Towarzystwa Genetyki Człowieka.Kierownik grantów naukowych realizowanych w Pracowni Diagnostyki Molekularnej przy Klinice Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych WUM. Tytuł doktora nauk medycznych w zakresie biologii medycznej obroniła na I Wydziale Lekarskim WUM. Autorka wielu prac naukowych i popularnonaukowych z zakresu diagnostyki laboratoryjnej, biologii molekularnej i żywienia. Na co dzień jako specjalista w zakresie diagnostyki laboratoryjnej prowadzi dział merytoryczny w Cambridge Diagnostics Polska oraz współpracuje z zespołem dietetyków w Poradni Dietetycznej CD. Ze specjalistami dzieli się praktyczną wiedzą dotyczącą diagnostyki i dietoterapii chorób na konferencjach, szkoleniach oraz na łamach czasopism i portali internetowych. Szczególnie zainteresowana wpływem współczesnego stylu życia na procesy molekularne w organizmie.

dr n. med. Karolina Karabin