Immunoglobuliny typu E (IgE)

Immunoglobuliny typu E (IgE) są jednym z kilku typów przeciwciał w naszym organizmie. Zostały określone normy dotyczące ilości immunoglobuliny typu E (IgE). Jeżeli wyniki badania wskazują, że poziom immunoglobuliny typu E (IgE) jest podwyższony, może to oznaczać m.in. alergię. O czym jeszcze może świadczyć zbyt wsoki poziom przeciwciał IgE? Jaką rolę pełnią one w organizmie?

Spis treści

1. Immunoglobuliny typu E (IgE) - całkowite i swoiste
2. Immunoglobuliny typu E (IgE) - rola w organizmie
3. Immunoglobuliny typu E (IgE) - wskazania do badania
4. Immunoglobuliny typu E (IgE) - na czym polega badanie?
5. Immunoglobuliny typu E (IgE) - normy
6. Immunoglobuliny typu E (IgE) - wyniki
7. Immunoglobulina typu E (IgE) - co oznacza podwyższony poziom?
8. Immunoglobulina typu E (IgE) - co oznacza obnizony poziom?

Immunoglobuliny typu E (IgE), inaczej przeciwciała typu E, są białkami odpornościowymi wytwarzanymi przez komórki układu odpornościowego – komórki plazmatyczne, które są rodzajem limfocytów B. Przeciwciała IgE zostały odkryte w 1967 roku i były ówcześnie nazywane „reaginami”.

Podobnie jak inne przeciwciała, również IgE jest wytwarzane w organizmie pod wpływem kontaktu z różnymi cząsteczkami chemicznymi (antygenami), które układ odpornościowy uznaje za obce. Jednak szczególna właściwość przeciwciała IgE polega na tym, że reaguje ono ze specyficzną grupą antygenów, czyli alergenami. Alergeny aktywują charakterystyczne dla nich szlaki odpornościowe, prowadząc do powstania objawów alergii.

Immunoglobuliny typu E (IgE) - całkowite i swoiste

Przeciwciała IgE można podzielić na całkowite i swoiste. Swoiste przeciwciała IgE, są wytworzone w ciągu całego życia po kontakcie różnymi antygenami (alergenami). Badanie swoistych przeciwciał IgE ma znaczenie w diagnostyce chorób pasożytniczych oraz identyfikacji substancji wywołujących alergię. Wszystkie swoiste przeciwciała IgE w organizmie stanowią pulę całkowitych przeciwciał IgE.

Immunoglobuliny typu E (IgE) - rola w organizmie

Stężenie przeciwciał IgE we krwi jest niskie i wynosi zaledwie 0,00002-0,0005 mg/ml (0,002% wszystkich przeciwciał). Jednak jako jedyne mają zdolność aktywacji komórek tucznych i bazofili, komórek które w swoim wnętrzu posiadają ziarnistości wypełnione biologicznie czynnymi substancjami, jak cytokiny, histamina, czy prostaglandyny.

Najwięcej komórek tucznych znajduje się w błonie śluzowej układu oddechowego i układu pokarmowego oraz skórze. Na ich powierzchni znajdują się receptory rozpoznające przeciwciała IgE. Po połączeniu komórek tucznych i bazofili z przeciwciałami IgE i alergenem dochodzi do uwolnienia zawartości ziarnistości i w następstwie pojawienia się objawów alergicznych, takich jak katar, kichanie, duszności czy biegunka.

Immunoglobuliny typu E (IgE) - wskazania do badania

Wskazaniem do badania poziomu immunoglobuliny typu E (IgE) jest podejrzenie:

• alergii
• chorób pasożytniczych
• chorób skóry np. łuszczycy
• chorób płuc np. astmy
• białaczki, np. szpiczaka IgE

Immunoglobuliny typu E (IgE) - na czym polega badanie?

Przeciwciała IgE można badać we krwi, oceniając ich całkowite stężenie lub swoiste dla danego alergenu. Całkowite IgE jest badaniem przesiewowym w diagnostyce chorób alergicznych i w momencie stwierdzania jego podwyższonego poziomu wykonuje się badanie w kierunku swoistych IgE w celu zidentyfikowania alergenu wywołującego objawy alergii.

IgE całkowite bada się najczęściej za pomocą metod immunochemiluminescencyjnych. Natomiast do oznaczania swoistych przeciwciał IgE we krwi, początkowo wykorzystywano metody oparte o izotopy radioaktywne jak technika RAST (ang. radio-allergosorbent test). W metodzie RAST alergeny są związane z podłożem stałym i po dodaniu badanego materiału, np. surowicy, reagują one ze swoistymi przeciwciałami IgE.

Nastepnie dodaje się przeciwciała skierowane przeciwko ludzkim IgE znakowane izotopem promieniotwórczym, a sygnał odczytuje się na specjalnym detektorze. Obecnie metoda RAST została zastąpiona metodami, w których przeciwciała są znakowane enzymatycznie (np. ELISA) lub fluorescencyjnie (np. FEIA).

Immunoglobuliny typu E (IgE) - normy

Norma dla całkowitego stężenia przeciwciał IgE we krwi jest zależna od wieku i płci (wyższe u mężczyzn niż u kobiet). Ponadto u palaczy występuje wyższe stężenie przeciwciał IgE.

Normy dla całkowitego IgE to:

• noworodki: 5–10 j./ml
• dzieci do 1. roku życia: 30 j./ml
• dzieci pomiędzy 7. a 10. rokiem życia: około 300 j./ml
• dorośli: poniżej 100 j./ml

Przykładowe wartości dla wyniku półilościowego dla swoistych IgE:

• 0 – poniżej 0,5 kU/L
• 1 – 0,35-0,7 kU/L
• 2 – 0,7-3,5 kU/L
• 3 – 3,5-17,5 kU/L
• 4 – 17,5-50 kU/L
• 5 – 50-100 kU/L
• 6 – powyżej 100 kU/L

Należy pamiętać, że wynik zawsze trzeba konfrontować z wartościami normy podawanymi przez dane laboratorium.

Immunoglobuliny typu E (IgE) - wyniki

Wynik badania swoistych przeciwciał IgE może być przedstawiony ilościowo (kiedy na wyniku podane są dokładne stężenie przeciwciał np. w j./ml, ng/ml lub UI/ml), bądź półilościowo, kiedy na wyniku ilości podane są w skali (klasach) od 0 do 5 (lub 6 w zależności od metody stosowanej przez laboratorium). Im wyższa klasa tym wyższe stężenie przeciwciał IgE.

Immunoglobulina typu E (IgE) - co oznacza podwyższony poziom?

Wysokie stężenie całkowitych przeciwciał IgE we krwi najczęściej łączy się z obecnością chorób atopowych. Atopia to dziedziczna skłonność do nadmiernego wytwarzania przeciwciał IgE.

W niektórych przypadkach nawet bardzo wysokie stężenia przeciwciał IgE (powyżej 500 j./ml) nie muszą oznaczać atopii, a prawidłowe wartości całkowitego IgE także jej nie wykluczają.

Dlatego postawienie rozpoznania zawsze powinno opierać się na podstawie badań i dokładnego wywiadu przeprowadzonego przez lekarza.

Podwyższone stężenie całkowitych przeciwciał IgE we krwi obserwuje się w:

• chorobach alergicznych, np. przewodu pokarmowego
• reakcjach anafilaktycznych wywołanych np. pożywieniem, lekami, szczepionkami
• astmie oskrzelowej
• chorobach płuc, np. aspergilozie oskrzelowo-płucnej
• inwazjach pasożytniczych, np. glistnicy, owsicy, lambliozie
• zakażeniach bakteryjnymi, np. Helicobacter pylori, Mycobacterium tuberculosis
• zakażeniach wirusowych, np. wirusem Epstein-Barr
• zakażeniach grzybiczych
• chorobach skóry, np. łuszczycy, łysieniu plackowatym, bielactwie
• nowotworach, np. szpiczaku IgE, przewlekłej białaczce eozynofilowej, raku płuc
• niedoborach odporności, np. zespole Wiskotta-Aldricha, hiperimmunoglobulinemii E (zespół Hioba)
• chorobach przewodu pokarmowego, np. celiakii, wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego
• zapaleniach naczyń, np. zespole Churga-Strauss, chorobie Kawasaki
• chorobach nerek, np. zespole nerczycowym, polekowym śródmiąższowym zapaleniu nerek

Wysokie stężenie swoistych przeciwciał IgE, np. przeciwko białkom jaja kurzego, może wskazywać na występowanie alergii pokarmowej IgE-zależnej na jaja kurze.

Immunoglobulina typu E (IgE) - co oznacza obnizony poziom?

Niskie IgE nie ma praktycznie żadnego znaczenia klinicznego.

Bibliografia:

1. Nowicka U. Choroby i stany przebiegające z podwyższonym stężeniem immunoglobuliny E w surowicy. Pneumonol. Alergol. Pol. 2009, 77, 533–540.
2. Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, podręcznik dla studentów medycyny pod redakcją Dembińska-Kieć A. i Naskalski J.W., Elsevier Urban & Partner Wydawnictwo Wrocław 2009, wydanie 3.
3. Choroby wewnętrzne, pod redakcją Szczeklik A., Medycyna Praktyczna Kraków 2010

O autorze

dr n. med. Karolina Karabin, biolog molekularny, diagnosta laboratoryjny, Cambridge Diagnostics Polska

Z wykształcenia biolog ze specjalizacją mikrobiologia i diagnosta laboratoryjny z ponad 10-letnim stażem w pracy laboratoryjnej. Absolwentka Studium Medycyny Molekularnej oraz członek Polskiego Towarzystwa Genetyki Człowieka.Kierownik grantów naukowych realizowanych w Pracowni Diagnostyki Molekularnej przy Klinice Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych WUM. Tytuł doktora nauk medycznych w zakresie biologii medycznej obroniła na I Wydziale Lekarskim WUM. Autorka wielu prac naukowych i popularnonaukowych z zakresu diagnostyki laboratoryjnej, biologii molekularnej i żywienia. Na co dzień jako specjalista w zakresie diagnostyki laboratoryjnej prowadzi dział merytoryczny w Cambridge Diagnostics Polska oraz współpracuje z zespołem dietetyków w Poradni Dietetycznej CD. Ze specjalistami dzieli się praktyczną wiedzą dotyczącą diagnostyki i dietoterapii chorób na konferencjach, szkoleniach oraz na łamach czasopism i portali internetowych. Szczególnie zainteresowana wpływem współczesnego stylu życia na procesy molekularne w organizmie.

dr n. med. Karolina Karabin