Autoprzeciwciała

2019-09-12 13:09

Autoprzeciwciała są białkami odpornościowymi naszego organizmu. Ich nadmierna aktywność powiązana jest z przebiegiem chorób autoimmunologicznych. W jaki sposób autoprzeciwciała wpływają na stan naszego zdrowie? Co warto o nich wiedzieć?

Spis treści

Skąd się biorą autoprzeciwciała?
Autoprzeciwciała a choroby autoimmunologiczne
Autoprzeciwciała w diagnostyce chorób
Po co i kiedy bada się obecność i poziom przeciwciał?

Autoprzeciwciała to białka, które organizm wytwarza przeciwko komórkom, a dokładnie antygenom, własnego organizmu. Antygeny to rodzaj specjalnych znaczników chemicznych pozwalających komórkom na wzajemną identyfikację. Mogą znajdować się przykładowo na ich powierzchni. Przeciwciała na ich podstawie rozpoznają zagrożenie i atakują. Dochodzi wtedy do uszkodzeń tkanek i narządów naszego ciała. Organizm atakuje sam siebie, bo układ odpornościowy myli się i rozpoznaje własne komórki jako obce.

Autoprzeciwciała mogą również pełnić niepatologiczną rolę w naszym ciele. Przykładowo mogą być pomocne w niszczeniu komórek nowotworowych. Rola tych białek w prawidłowym funkcjonowaniu układu immunologicznego wciąż jest przedmiotem badań naukowych. Prawdopodobnie pełnią jeszcze wiele funkcji o których nie wiemy.

Wszystkie przeciwciała są wytwarzane przez układ odpornościowy. Mają one za zadanie chronić nasze ciało przed czynnikami mogącymi go uszkodzić, pochodzącymi z zewnątrz. Aby prawidłowo nas bronić, komórki odpornościowe uczą się rozpoznawać antygeny naszego organizmu od tych które mogą być niebezpieczne.

Skąd się biorą autoprzeciwciała?

Wciąż do końca nie wiemy, dlaczego organizm produkuje białka atakujące własne tkanki. Znamy jednak czynniki, które mogą stymulować ten proces. Uważa się, że dla tego patologicznego procesu mogą mieć znaczenie cechy dziedziczone po przodkach. Nie istnieje jednak bezpośredniego powiązanie genetyczne. Zazwyczaj, aby doszło do aktywacji produkcji autoprzeciwciał, konieczny jest środowiskowy czynnik wyzwalający u osoby posiadającej odpowiednie geny.

Bodźce inicjujące produkcje tych białek immunologicznych to np.:

wirusy
toksyczne związki chemiczne

Obecnie zakłada się również, że produkcję autoprzeciwciał mogą stymulować hormony wytwarzane przez nasze ciało. Wskazuje na to częstsze występowanie chorób autoimmunologicznych u kobiet w wieku rozrodczym, które mają wyższe stężenie niektórych z tych substancji we krwi.

Autoprzeciwciała a choroby autoimmunologiczne

Podwyższony poziom autoprzeciwciał pojawia się w trakcie chorób autoimmunologicznych. Jest to grupa schorzeń w której układ immunologiczny niszczy własny organizm. W diagnostyce tych chorób stosuje się oznaczenia autoprzeciwciał we krwi.

Możemy tutaj wymienić następujące schorzenia:

Rodzaj zaburzeń autoimmunologicznych, zależy od tego, które systemy lub narządy są celem autoprzeciwciał. Zaburzenia spowodowane przez autoprzeciwciała specyficzne dla konkretnych organów są często najłatwiejsze do zdiagnozowania. Wynika to z faktu że wykazują objawy związane z danym narządem. Przykładem może być choroba Gravesa-Basedowa oraz choroba Hashimoto.

Zaburzenia wynikające z nadprodukcji autoprzeciwciał układowych mogą być znacznie trudniejsze do wykrycia. Objawy tych chorób mogą obejmować:

ból stawów
zmęczenie
gorączkę
wysypkę
objawy alergiczne
utratę masy ciała
osłabienie mięśni

Wszystkie wymienione problemy zdrowotne mogą pojawiać się w przebiegu różnych chorób. Objawy te są mało specyficzne, co utrudnia prawidłową diagnostykę.

Autoprzeciwciała w diagnostyce chorób

Pierwszym krokiem do postawienia diagnozy dotyczącej zaburzeń autoimmunologicznych jest analiza pełnej historii medycznej. Następnie konieczne jest badanie fizykalne przeprowadzane przez lekarza. Na podstawie objawów pacjenta mogą zostać zalecone badania diagnostyczne. Ich celem jest ułatwienie identyfikacji konkretnej choroby. Testy mogą obejmować:

badania krwi w celu oceny poziomu markerów stanu zapalnego oraz autoprzeciwciał
badania radiologiczne
biopsje

Po co i kiedy bada się obecność i poziom przeciwciał?

Badania laboratoryjne dotyczące obecności i poziomu przeciwciał zazwyczaj zaleca się w przypadku występowania takich objawów jak:

przewlekłe postępujące zapalenie stawów
nieinfekcyjne gorączki
chroniczne zmęczenia
osłabienia mięśni
wysypki

Pierwszym badaniem, które jest przeważnie zalecane przez lekarza jest test ANA. Ocenia się w nim obecność markera procesów autoimmunologicznych w krwi. Pozytywny wynik występuje w przypadku wielu różnych chorób. Nie jest to test specyficzny, jednak pozwala określić charakter schorzenia.

W przypadku wyniku dodatniego w teście ANA zaleca się kolejne badania. Przykładowe często zalecane testy:

Pojedynczy test na obecność i poziom autoprzeciwciał nie jest wystarczający do postawienia prawidłowej diagnozy. Celem badania jest określenie prawdopodobieństwa obecności schorzenia. Każdy wynik testu musi byś rozpatrywany przez lekarza indywidualnie, w odniesieniu do objawów i historii choroby.

Testy laboratoryjne poziomu przeciwciał służą:

diagnostyce układowych zaburzeń autoimmunologicznych
ocenie stopnia uszkodzeń narządowych, w połączeniu z innymi badaniami
monitorowaniu przebiegu choroby i skuteczność leczenia

O autorze

mgr farmacji Sara Janowska

Doktorantka interdyscyplinarnych studiów doktoranckich z zakresu nauk farmaceutycznych i biomedycznych realizowanych na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie oraz Instytucie Biotechnologii w Białymstoku.Absolwentka studiów farmaceutycznych na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie ze specjalizacją Lek Roślinny. Uzyskała tytuł magistra broniąc pracy z dziedziny botaniki farmaceutycznej na temat właściwości antyoksydacyjnych ekstraktów pozyskanych z dwudziestu gatunków mchów. Obecnie w pracy naukowej zajmuje się syntezą nowych substancji przeciwnowotworowych oraz badaniem ich właściwości na liniach komórek nowotworowych. Przez dwa lata pracowała jako magister farmacji w aptece otwartej.

Więcej artykułów tej autorki

mgr farmacji Sara Janowska