Zapalenie opłucnej - przyczyny, objawy i leczenie

Zapalenie opłucnej może być powikłaniem po zapaleniu płuc, gruźlicy czy po zabiegu chirurgicznym na klatce piersiowej. Nieleczone zapalenie opłucnej może doprowadzić do przerostu mięśnia prawej komory serca (tzw. serca płucnego) lub niewydolności oddechowej, a dalej do śmierci. Jakie są przyczyny i objawy zapalenia opłucnej? Na czym polega leczenie?

Spis treści

1. Jama opłucna: co to jest?
2. Zapalenie opłucnej: przyczyny
3. Zapalenie opłucnej: diagnostyka
4. Zapalenie opłucnej: leczenie
5. Zapalenie opłucnej: objawy

Zapalenie opłucnej to choroba, w przebiegu której dochodzi do gromadzenia się płynu w jamie opłucnej, który utrudnia rozprężenie płuca i zaburza prawidłową ruchomość klatki piersiowej, czego konsekwencją jest niewydolność układu oddechowo-krążeniowego.

Wyróżnia się cztery typy zapalenia opłucnej:

• suche (zwane też włóknikowym, może się cofnąć lub przejść w zapalenie wysiękowe);
• wysiękowe (kiedy ilość płynu wysiękowego w jamie opłucnej jest znaczna);
• wysiękowe ropne (jeśli płyn ulegnie zakażeniu);
• wysiękowe krwotoczne.

Jama opłucna: co to jest?

Jama opłucna to wąska szczeliny znajdująca się pomiędzy opłucną płucną (błoną, która okrywa płuca) i opłucną ścienną (błoną wyściełającą wewnętrzną ścianę klatki piersiowej). Jest ona wypełniona niewielką ilością płynu surowiczego (opłucnowego), który podczas oddychania zwilża ocierające się o siebie blaszki opłucnej. Jama opłucna od góry jest zamknięta ścianami klatki piersiowej (z żebrami), a od podstawy przeponą.

Zapalenie opłucnej: przyczyny

Zapalenie opłucnej może mieć charakter pierwotny -  kiedy stan zapalny w sposób izolowany obejmuje wyłącznie opłucną (bez zajęcia miąższu płucnego). Jednak zapalenie opłucnej najczęściej jest powikłaniem chorób toczących się w okolicznych tkankach, takich jak:

• zapalenie płuc,
• gruźlica,
• zatorowość płucna,
• nowotwory płuc.

Zapalenie opłucnej może być również wywołane przez niewydolność serca, niewydolność wątroby i niewydolność nerek, a także zaburzeń endokrynologicznych, zapalenia trzustki i innych chorób przewodu pokarmowego. Do jej rozwoju może się przyczynić również uraz klatki piersiowej ze złamaniem żeber.

Zapalenie opłucnej: diagnostyka

W przypadku podejrzenia zapalenia opłucnej wykonuje się badania krwi, badanie stetoskopem i RTG klatki piersiowej. Lekarz może również skierować pacjenta na USG i tomografię komputerową. Ostateczne rozpoznanie stawia się po wykonaniu punkcji jamy opłucnej i zbadaniu pobranego płynu.

Zapalenie opłucnej: leczenie

Leczenie zapalenia opłucnej zależy od tego, co jest przyczyną choroby. Wówczas leczona jest choroba, która przyczyniła się do rozwoju stanu zapalnego. Ponadto, w przypadku nagromadzenia dużej ilości płynu w jamie opłucnej, stosuje się nakłucie oraz drenaż.

Ponadto pacjent powinien układać się na zdrowym boku z wałkiem pod klatką piersiową. Pomocne mogą okazać się także ćwiczenia oddechowe.

Zapalenie opłucnej: objawy

Objawy zapalenia opłucnej pojawiają się nagle. Na początku występuje ostry, kłujący ból klatki piersiowej, który jest zlokalizowany w jej określonej części. Cechą charakterystyczną choroby jest to, że ból nasila się na szczycie wdechu (uniemożliwiając prawidłowy, głęboki i swobodny oddech), a także przy wszelkich wstrząsach w zakresie klatki piersiowej, a więc np.: przy kaszlu, kichaniu, skakaniu, skrętach czy skłonach. Ustępuje natomiast przy wstrzymaniu oddechu, a także wtedy, gdy chory przyjmuje pozycję leżącą na chorej stronie.

Objawami współtowarzyszącymi są zazwyczaj suchy kaszel oraz stany podgorączkowe bądź gorączka. W miarę narastania płynu w jamie ból ustępuje, ale pojawia się duszność, oddech staje się spłycony i przyśpieszony. Czasami widoczne jest pochylenie tułowia w chorą stronę i powłóczenie klatki piersiowej (zniesione są ruchy oddechowe po stronie chorej).

O autorze

Monika Majewska

Dziennikarka specjalizująca się w tematyce zdrowotnej, a zwłaszcza obszarach medycyny, ochrony zdrowia i zdrowego odżywiania. Autorka newsów, poradników, wywiadów z ekspertami i relacji. Uczestniczka największej Ogólnopolskiej Konferencji Medycznej "Polka w Europie", organizowanej przez Stowarzyszenie "Dziennikarze dla Zdrowia", a także specjalistycznych warsztatów i seminariów dla dziennikarzy realizowanych przez Stowarzyszenie.

Przeczytaj więcej tekstów tej autorki

Monika Majewska