Odma śródpiersia: przyczyny, objawy leczenie

Odma śródpiersia powstaje, gdy do śródpiersia dostanie się powietrze, które gromadząc się naciska na serce i większe naczynia krwionośne, utrudniając cyrkulację. Odma śródpiersiowa ma zwykle łagodny przebieg, choć w sytuacjach skrajnych, gdy jest duża, może zagrozić życiu.

Spis treści

1. Odma śródpiersiowa: przyczyny
2. Odma śródpiersia: objawy
3. Odma śródpiersia: rozpoznanie
4. Leczenia odmy śródpiersia
5. Rokowania w odmie śródpiersia

Odma śródpiersia (spontaneous pneumomediastinum, SPM), jeśli jest duża może nawet zagrozić życiu. Obecność powietrza w śródpiersiu zaburza czynność krążenia, głównie żylnego. Śródpiersie przesuwa się w przeciwną stronę. Powoduje to ucisk na duże naczynia żylne znajdujące się w śródpiersiu, w wyniku czego następuje zastój krążenia w górnej połowie ciała.

Odma śródpiersiowa: przyczyny

Przyczyny wystąpienia odmy śródpiersiowej - pojawienia się powietrza w śródpiersiu to najczęściej:

• pęknięcie pęcherzyków płucnych
• perforacja oskrzela lub przełyku
• operacja (procedury stomatologiczne, operacja gruczołu tarczowego, migdałków, mediastinoskopia, trepanobiopsja szpiku z mostka lub biopsja nerki)
• uraz klatki piersiowej
• urazy w obrębie głowy i szyi
• urazy w obrębie samego śródpiersia
• urazy jamy brzusznej
• urazy miąższu płucnego
• mechaniczna wentylacja
• uszkodzenie miąższu płuca na skutek barotraumy

Odma śródpiersiowa może towarzyszyć takim chorobom jak:

• ropień płuca
• gruźlica
• rozedma
• ARDS (zespół ostrej niewydolności oddechowej)
• astma oskrzelowa
• choroby krtani
• kaszel

Może również pojawić się pod wpływem intensywnych wymiotów lub po wysiłku przy oddawaniu stolca. Jej przyczyną bywa też ciało obce w drogach oddechowych.

Do rzadkich przyczyn pojawienia się odmy śródpiersiowej należą:

• choroba kesonowa
• drgawki
• kwasica metaboliczna w cukrzycy
• jadłowstręt psychiczny
• zażywanie środków psychostymulujących i odurzających (np. kokaina, marihuana)

Odma śródpiersia: objawy

Mała odma śródpiersiowa powoduje ból zamostkowy, promieniujący do barku lub wprost do pleców, uczucie dyskomfortu w szyi. Duże nagromadzenie powietrza upośledza krążenie żylne. Dużą odmę rozpoznaje się błyskawicznie - pojawia się:

• sinica górnej połowy ciała
• rozedma podskórna
• kaszel
• zaburzenia połykania
• duszność
• tachykardia.

Pojawienie się odmy śródskórnej w okolicy szyi sugeruje równoczesną odmę śródpiersia.

Odma śródpiersia: rozpoznanie

W przypadku odmy śródpiersia pojawia się objaw Hammana (prawidłowo: objaw Laēnneca-Müllera-von Bergmanna-Hammana), polegający na obecności w przypadku odmy śródpiersiowej chrupiących dźwięków w śródpiersiu, które słychać przy skurczu i rozkurczu serca. Objaw ten najłatwiej zaobserwować w ułożeniu pacjenta na lewym boku.

Rozpoznanie odmy śródpiersia opiera się na objawach pośrednich (przyczyna wywołująca, odma podskórna szyi, utrudnienie krążenia żylnego górnej połowy ciała) oraz badaniu radiologicznym, które wykazuje obecność powietrza w śródpiersiu - prześwietlenie (rtg płuc) nie zawsze jest miarodajne, dlatego zaleca się wykonanie tomografii komputerowej. Wykonuje się również bronchoskopię (badanie endoskopowe dróg oddechowych) oraz ezofagoskopię (wziernikowanie przełyku). Celem tych badań jest wykluczenie perforacji tchawicy, oskrzela i przełyku.

Leczenia odmy śródpiersia

Leczenie ma na celu przede wszystkim likwidację przyczyny odmy. Dalsze leczenie odmy śródpiersiowej to zazwyczaj leczenie zachowawcze, bo powietrze ze śródpiersia w sposób naturalny wydostaje się do tkanki podskórnej szyi. Jeśli jednak narasta utrudnienie krążenia żylnego, konieczne jest przeprowadzenie chirurgicznego drenażu (odbarczenia) odmy śródpiersia.

Rokowania w odmie śródpiersia

Rokowanie jest zawsze poważne, ze względu na możliwość spowodowania znacznego zmniejszenia powrotu żylnego, zastoju w ośrodkowym układzie nerwowym i wtórnej zapaści.

Agnieszka Paculanka