Odma opłucnowa: przyczyny, objawy, leczenie

Odma opłucnowa (opłucna) ma miejsce wówczas, gdy powietrze lub inne gazy dostają się do jamy opłucnej. To schorzenie zaliczane jest do tzw. stanów nagłych, wymagających zwykle pilnej, natychmiastowej interwencji chirurgicznej. Jakie są przyczyny i objawy odmy opłucnowej? Jak się ją leczy?

Spis treści

1. Odma opłucnowa - przyczyny
2. Odma opłucnowa - rodzaje
3. Odma opłucnowa - objawy
4. Odma opłucnowa - leczenie

Odma opłucnowa to inaczej obecność powietrza w jamie opłucnej. W normalnych warunkach między dwiema blaszkami opłucnej jest próżnia, która warunkuje wypełnienie pęcherzyków płucnych powietrzem. Gdy do jamy opłucnej dostają się gazy, zaczynają one uciskać pęcherzyki płucne, co prowadzi do uszkodzenia płuca. W rezultacie przestaje ono pracować.

Odma opłucnowa - przyczyny

Odma opłucnowa może powstać na skutek urazu klatki piersiowej, ze złamaniem żeber, a może też być wynikiem przebicia klatki piersiowej ostrym narzędziem z zewnątrz.

Wyróżnia się odmę:

• zamkniętą
• otwartą
• zastawkową
• samoistną
• pourazową.

Odma opłucnowa - rodzaje

• Odma zamknięta – to jednorazowe wtargnięcie pewnej ilości powietrza do jamy opłucnej. Najczęściej dochodzi do niej na skutek pęknięcia pęcherza rozedmowego lub też przebicia miąższu płucnego lub ściany klatki piersiowej przez ciało obce lub żebro. Odma zamknięta może być mała lub duża. Ta pierwsza zazwyczaj nie wymaga leczenia. Druga (spadniecie więcej niż 25 proc. płuca po jednej stronie), wymaga odbarczenia, czyli odessania powietrza. Zabieg polega na nakłuciu jamy opłucnej igłą lub drenem, najczęściej w drugiej przestrzeni międzyżebrowej, w linii środkowo-obojczykowej i podłączeniu do układu ssącego. Istnieje jednak ryzyko, że ten rodzaj odmy będzie nawracać, na skutek pękania kolejnych lub tego samego pęcherza rozedmowego lub też na skutek przebijania miąższu płucnego przez fragment kostny. Wówczas konieczna jest pilna interwencja chirurgiczna.

• Odma otwarta ma miejsce wówczas, gdy dochodzi do przebicia ściany klatki piersiowej i utworzenia się ziejącej rany, która ma połączenie z jamą opłucną. Na skutek wzrostu ciśnienia w jamie opłucnej płuco ulega zapadnięciu (prawidłowe ciśnienie w jamie opłucnej jest niższe od ciśnienia atmosferycznego). Ten rodzaj odmy stanowi bezpośrednie zagrożenie życia, gdyż jedno płuco przestaje pracować. Ponadto dochodzi wówczas do tzw. oddechu paradoksalnego – to zjawisko polegające na wahadłowym przemieszczaniu gazów z jednego płuca do drugiego, co w konsekwencji pogłębia ograniczenie pojemności oddechowej.

• Odma zastawkowa (wentylowa) inaczej zwana jest odmą prężną. W tym przypadku powietrze, na skutek pęknięcia małego fragmentu tkanki płucnej podczas wdechu, przedostaje się z miąższu płucnego do jamy opłucnej. Z każdym kolejnym wdechem do tej zamkniętej przestrzeni przedostaje się kolejna porcja powietrza, zwiększając ciśnienie w jamie. Zaawansowana odma zastawkowa uciska na zdrowe płuco, upośledzając jego funkcję.

• Odma samoistna – jej przyczyny są często nieznane. Jednym z powodów może być samoistne pęknięcie pęcherzyka rozedmowego, np. u osób, które paliły przez długie lata. U młodych, niepalących osób może to być niedobór alfa-1-antytrypsyny. Zaś drugą przyczyną powstawania odmy samoistnej u młodych osób może być tzw. zespół Marfana (choroba genetyczna tkanki łącznej).

• Odma pourazowa – jest wynikiem przedostania się powietrza do jamy opłucnej w wyniku urazu.

Odma opłucnowa - objawy

Objawy odmy opłucnowej są dość charakterystyczne:

• nagły kłujący ból w klatce piersiowej
• bladość
• sinica
• spłycony i przyspieszony oddech
• niepokój
• tachykardia
• drżenie głosowe
• suchy kaszel
• osłabienie
• omdlenie.

W badaniu wyczuwa się nasilony lub bębenkowy odgłos opukowy.

Odma opłucnowa - leczenie

Duże odmy leczy się chirurgicznie, zakładając do jamy opłucnej dren i odsysając powietrze, aby wytworzyć stałe podciśnienie. Małe odmy mogą być leczone odessaniem powietrza strzykawką i leżeniem, a nierzadko pomaga jedynie samo leczenie. 

W przypadku odmy wtórnej może być wskazany zabieg torakotomii lub videotorakoskopii (VATS), połączony z pleurodezą. 

Osoby, które przeszły odmę opłucnową powinny unikać nagłych zmian ciśnienia (lotów na dużych wysokościach, nurkowania, skoków na bungee lub ze spadochronem). Zalecany jest w takich przypadkach jogging i długie spacery.

Powikłaniem odmyopłucnowej  mogą być zrosty opłucnej i tworzenie się płynu.

Czytaj też:

• Odma śródpiersia: przyczyny, objawy leczenie
• Niedodma: przyczyny, objawy, leczenie
• Rozedma płuc: przyczyny, objawy, leczenie
• Zapalenie opłucnej - przyczyny, objawy i leczenie
• Wziernikowanie jamy opłucnej - badanie płuc i opłucnej
• Międzybłoniak opłucnej: złośliwy nowotwór płuc. Objawy przyczyny i leczenie