Nebulizacja - czym jest? Wskazania, sposób wykonania, przeciwwskazania do nebulizacji

Nebulizacja jest zabiegiem, w trakcie którego leki w formie aerozolu podawane są bezpośrednio do dolnych lub górnych dróg oddechowych. Bo nebulizacji niezbędny jest nebulizator - urządzenie, które zmienia lek z postaci płynnej w delikatną mgiełkę. Nebulizacja zalecana jest w przypadku wielu schorzeń dróg oddechowych, począwszy od infekcji wirusowej przez astmę po POChP, można ją również stosować wówczas, kiedy zachodzi potrzeba nawilżenia dróg oddechowych. Jak przeprowadzić nebulizację, by pomogła, a nie zaszkodziła?

Nebulizacja to zabieg, który coraz chętniej zlecają lekarze - i który cieszy się coraz większą popularnością wśród pacjentów. Taka forma podawania leku - z pominięciem przewodu pokarmowego - ma bowiem szereg zalet: precyzyjnie dawkowana substancja lecznicza szybko dociera do miejsca toczącej się infekcji, a fakt, że lek nie wchłania się z przewodu pokarmowego, zmniejsza ryzyko ewentualnych działań niepożądanych.

Nebulizacja jest zabiegiem prostym, ale by móc ją wykonać, trzeba mieć nebulizator, czyli urządzenie, które zmieni płynny lek w delikatny aerozol. Na czym dokładnie polega nebulizacja, jakie  leki można w ten sposób podawać? Jak właściwie przeprowadzić nebulizację i czy istnieją przeciwwskazania do tego zabiegu?

Spis treści

1. Nebulizacja - na czym polega?
2. Nebulizacja - jak ją prawidłowo przeprowadzić?
3. W jakich chorobach warto stosować nebulizację?
4. Jakie leki można stosować do nebulizacji?
5. Przeciwwskazania do nebulizacji

Nebulizacja - na czym polega?

Nebulizacja polega na wdychaniu leczniczej mgiełki, wytworzonej przez nebulizator z leku w formie zawiesiny lub roztworu. Nebulizator wyposażony jest w specjalną maskę lub ustnik: po ich założeniu obecne w wytworzonej przez urządzenie mgiełce cząsteczki substancji leczniczej dostają się do ust lub nosa (w zależności od wskazań leczniczych), a stamtąd, wraz z każdym wdechem, trafiają do górnych lub dolnych dróg oddechowych, umożliwiając miejscowe działanie leku.

Nie bez znaczenia jest fakt, że lek podany w ten sposób trafia do miejsca przeznaczenia - i zaczyna działać - znacznie szybciej, niż w tradycyjny sposób, poza tym łatwiej osiągnąć duże miejscowe stężenie leku. 

Nebulizacja - jak ją prawidłowo przeprowadzić?

Jak wykonać nebulizację? Sposób jej przeprowadzenia zależy zarówno od rodzaju posiadanego nebulizatora, jak i od leku, jaki przepisał lekarz. Warto jednak pamiętać o tym, że w trakcie nebulizacji:

• ważna jest odpowiednia pozycja. Zasadniczo nebulizację przeprowadza się na siedząco lub w pozycji półsiedzącej, jednak niektóre rodzaje nebulizatorów umożliwiają również przeprowadzenie tego zabiegu u osób, które leżą, a nawet w trakcie snu
• roztwór do nebulizacji musi być odpowiednio przygotowany - trzeba postępować ściśle wedle instrukcji lub wskazań lekarza
• maseczka do nebulizacji musi ściśle przylegać do skóry
• w trakcie nebulizacji należy oddychać wolno i spokojnie - płacz (np. w przypadku dzieci) utrudniają lub wręcz uniemożliwiają ten zabieg
• nebulizacja trwa dość długo i nie należy jej przerywać, dopóki w pojemniczku jest jeszcze lek
• po zakończonym zabiegu trzeba umyć twarz, a w przypadku niektórych leków, np. glikokortykosteroidów, również zęby i jamę ustną, a następnie dokładnie umyć również pojemniczek nebulizatora.

Jeśli z nebulizatora korzysta kilka osób, każda z nich musi używać osobnych maseczek i ustników - jest to istotne szczególnie wtedy, gdy nebulizator wykorzystywany jest do podawania  leków w przypadku infekcji górnych lub dolnych dróg oddechowych.

W jakich chorobach warto stosować nebulizację?

Nebulizacja zalecana jest w przypadku wielu chorób. Szczególnie często przeprowadza się ją u niemowląt i małych dzieci, którym za pomocą nebulizatora można szybko i skutecznie podać lek.

Można ją również przeprowadzać u osób, którym trudno jest podać lekarstwo w inny sposób (lub jest to niemożliwe, np. z powodu utraty przytomności). Zabieg ten często zalecany jest również osobom dorosłym w przypadku:

• potrzeby nawilżenia dróg oddechowych za pomocą soli fizjologicznej
• infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych
• astmy,
• rozedmy płuc
• POChP (przewlekłej obturacyjnej choroby płuc).
• przewlekłego zapalenia oskrzeli
• grzybiczego zakażenia układu oddechowego
• stanach pooperacyjnych.

Jakie leki można stosować do nebulizacji?

W trakcie nebulizacji można stosować leki przepisane przez lekarza, a na własną rękę również substancje używane do inhalacji takie jak sól fizjologiczna oraz jej roztwory z dodatkiem substancji wspomagających np. kwasu hialuronowego, lub sól hipertoniczna.

Za pomocą nebulizatora można podawać leki:

• o działaniu przeciwzapalnym (np. glikokortykosteroidy)
• niektóre antybiotyki
• leki działające mukolitycznie, czyli rozrzedzające zalegającą w oskrzelach wydzielinę i ułatwiające jej wykrztuszanie
• leki rozszerzające oskrzela

W ramach jednego zabiegu można również łączyć ze sobą niektóre grupy leków - taki zabieg można jednak przeprowadzić wyłącznie na zalecenie lekarza i w przypadku, kiedy podanie leku w inny sposób lub wykonanie dwóch kolejnych nebulizacji jest niemożliwe (np. w przypadku małych dzieci, które nie są w stanie wytrzymać zabiegu nebulizacji).

Przeciwwskazania do nebulizacji

Nebulizacja, choć bardzo skuteczna, nie jest jednak zabiegiem odpowiednim dla każdego. Przeciwwskazania do nebulizacji to przede wszystkim niewydolność oddechowa (która nie jest związana z obturacją oskrzeli), ciężka niewydolność serca, krwotok z dróg oddechowych a także przewlekłe choroby układu oddechowego, takie jak gruźlica lub niektóre typy nowotworów.

Jaka to choroba?

Pytanie 1 z 12

Co dolega temu dziecku?

Atypowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry

Atypiczne zapalenie skóry

Następne pytanie

Katarzyna Hubicz