Bezdech senny - objawy, przyczyny i leczenie bezdechu nocnego

Obturacyjny bezdech senny to poważna dolegliwość, niestety lekceważona nie tylko przez pacjentów, lecz także przez wielu lekarzy. To dlatego, że najbardziej "słyszalnym" objawem jest chrapanie. Dlaczego bezdech senny jest taki groźny? Jakie są objawy i przyczyny bezdechu podczas snu i jak przebiega leczenie?

Spis treści

1. Bezdech senny - objawy
2. Bezdech senny - przyczyny
3. Bezdech senny - skutki
4. Bezdech senny - rodzaje bezdechu
5. Bezdech senny - diagnostyka
6. Bezdech senny - leczenie

Obturacyjny bezdech senny (OBS), zgodnie z definicją opracowaną przez American Academy of Sleep Medicine w roku 1999, to choroba charakteryzująca się wielokrotnymi, powtarzającymi się epizodami zatrzymania lub znacznego ograniczenia przepływu powietrza przez drogi oddechowe na poziomie gardła przy wzmożonej pracy mięśni oddechowych.

Epizod bezdechu lub spłycenia oddychania (zmniejszenie amplitudy oddychania o 50 procent) musi trwać dłużej niż 10 sekund. Bezdechom i spłyceniom oddychania towarzyszy spadek saturacji o 2-4% w porównaniu z saturacją z okresu czuwania.

Bezdech senny - objawy

W zasadzie nie ma bezdechu bez chrapania. Zwykle bywa tak, że chrapiący, czy to mężczyzna, czy to kobieta, nie wie, że cierpi na bezdech senny. Jedynym objawem przypadłości jest to, że rano ma bóle głowy i jest zmęczony. Osoby z bezdechem zwykle śpią bardzo niespokojnie, wiercą się w łóżku, przekładają kołdrę i poduszkę.

Chory często wybudza się i gwałtownie wciąga powietrze ustami. Sen nie jest wtedy regenerujący, nie dodaje sił i nie pozwala właściwie wypocząć. Ale jak może być inaczej, skoro do płuc nie dociera właściwa porcja powietrza, a więc i krew nie jest odpowiednio nasycona tlenem. Cały organizm jest niedotleniony, wręcz lekko podduszony.

Lekarze dzielą objawy towarzyszące OBS na te, które występują w nocy i objawy występujące w ciągu dnia.

Do nocnych objawów bezdechu sennego należą:

• głośne nieregularne chrapanie przerywane nagłą ciszą, budzącą niepokój u osób trzecich
• niespokojny przerywany sen
• nagłe wybudzenia ze snu połączone często z uczuciem braku powietrza, przyspieszonym oddechem czy tętnem
• czasem problemy z zaśnięciem po przebudzeniach powodu lęku
• nadmierna potliwość w nocy
• potrzeba oddawania moczu w nocy

Objawy dzienne bezdechu nocnego to:

• poranny ból głowy
• uczucie zmęczenia bez względu na długość snu
• nasilona senność podczas dnia, utrudniająca normalne funkcjonowanie
• suchość w ustach, spierzchnięte wargi po przebudzeniu
• nadmierna drażliwość i nerwowość
• trudności z koncentracją i pamięcią
• zaburzenia potencji u mężczyzn

Bezdech senny - przyczyny

W czasie snu spada napięcie mięśni, co ułatwia zapadanie się ścian gardła. Bezdech pojawia się, gdy dochodzą do tego nieprawidłowości w budowie górnych dróg oddechowych, takie jak:

• polipy
• skrzywiona przegroda nosowa
• przerośnięta po infekcjach tkanka
• nieprawidłowa budowa żuchwy
• zbyt wiotkie mięśnie podniebienia

Przyczyną bezdechu sennego może być również:

• otyłość
• picie alkoholu
• objadanie się przed snem
• palenie papierosów
• krótka, gruba szyja - istnieje zależność miedzy obwodem szyi a prawdopodobieństwem i ciężkością OBS

Bezdech senny często pojawia się u chorych z akromegalią lub z nieleczoną niedoczynnością tarczycy. Bezdechowi sprzyja też specyficzna budowa męskiego gardła.

Bezdech senny - skutki

Niemiecka organizacja ADAC od lat analizuje stan zdrowia kierowców, którzy spowodowali wypadki drogowe. Z jej badań wynika, że ponad 40 proc. cierpi na bezdech, czego następstwem jest osłabienie koncentracji i dłuższa reakcja psychomotoryczna. W wielu badaniach dowiedziono też, że u osób z bezdechem częściej występują choroby serca i choroby układu krążenia:

• nadciśnienie tętnicze
• choroba niedokrwienna serca
• zawały
• udary mózgu

Pojawia się także zagrożenie cukrzycą typu 2, może dojść do zaburzeń neurologicznych. U wielu mężczyzn z powodu skrajnego niewyspania zanika również zainteresowanie seksem.

Bezdech senny - rodzaje bezdechu

Najczęstszą formą schorzenia (aż 99 proc. przypadków) jest bezdech obwodowy, czyli wywołany istnieniem przeszkody blokującej przepływ powietrza. Pozostały 1 proc. to bezdechy mieszane (prowokowane przez przeszkodę i zaburzenia neurologiczne) oraz ośrodkowe, czyli takie, których przyczyną są zaburzenia neurologiczne.

Bezdech senny - diagnostyka

Przyjmuje się, że każdy, kto chrapie, powinien być najpierw diagnozowany w kierunku bezdechu sennego a dopiero potem, jeśli się kwalifikuje, poddany leczeniu chirurgicznemu. To dlatego, że zdarza się tak, że pacjent po operacji przestaje chrapać, ale nadal cierpi na zaburzenia oddychania w czasie snu, i tym razem już nic na to nie wskazuje.

Metodą referencyjną dla ustalenia rozpoznania w przypadku obturacyjnego bezdechu sennego jest badanie polisomnograficzne. Wykonuje się też m.in. badania, które pozwalają oznaczyć miejsce zwężenia dróg oddechowych. Tu podstawą jest badanie w czasie snu farmakologicznego. Pacjent leży w ciemnym pokoju i słucha uspokajającej muzyki.

Po znieczuleniu miejscowym wprowadza mu się do nosa mikrokamery, dzięki którym określa się miejsca i tkanki blokujące drogi oddechowe. Kolejnym badaniem jest wykonanie portretu dróg oddechowych, czyli trójwymiarowej tomografii komputerowej, która pozwala precyzyjnie zaplanować zabieg. Czasem konieczne jest też badanie endoskopowe nosa, gardła, krtani. Ważny jest także wywiad, z którego lekarz dowiaduje się, w jakich okolicznościach pojawia się bezdech senny.

Bezdech senny - leczenie

Niestety nie ma skutecznego farmakologicznego leczenia bezdechu sennego. Chorzy z łagodną postacią OBS oraz z postacią umiarkowaną powinni zmienić tryb życia, zredukować masę ciała, przyjmować korzystną pozycję w czasie snu, unikać alkoholu, leków uspakajających, leczyć choroby współistniejące.

Zwykle trzeba poddać się zabiegowi laryngologicznemu, by usunąć przeszkodę blokującą swobodny przepływ powietrza. Bezwzględnym wskazaniem do leczenia jest postać ciężka oraz umiarkowana ze współistniejąca sennością. Leczeniem z wyboru jest oddychanie dodatnim ciśnieniem w drogach oddechowych z wykorzystaniem protezy powietrznej.

Dzięki tej metodzie likwiduje się chrapanie i bezdechy, przywraca się prawidłową strukturę snu, prawidłowe utlenowanie organizmu, funkcje AUN. Znikają również objawy znużenia i senności. Protezować można przy pomocy:

• CPAP — urządzenie wtłacza powietrze poprzez ściśle dopasowaną maskę do płuc, przez całą noc, pod ustalonym zwiększonym ciśnieniem; ponieważ opór dróg oddechowych jest osobniczo zmienny, więc chory powinien mieć dobrane najniższe skuteczne ciśnienie w trakcie badania PSG, Aparaty CPAP są refundowane przez NFZ
• auto CPAP — urządzenie rozróżnia fazy oddechu, automatycznie dostosowuje ciśnienie do aktualnego oporu górnych dróg oddechowych i umożliwia kontrolę leczenia
• BiPAP — odróżnia wdech od wydechu zmieniając odpowiednio ciśnienie (wydechowe jest niższe), co zwiększa komfort spania

W leczeniu bezdechu sennego wykorzystuje się także protezy dentystyczne, powiększające przestrzeń gardła. Mogą to być:

• protezy ustawiające w stałym, jednym położeniu
• protezy z regulacją stopnia wysunięcia żuchwy.

Chrapanie może być objawem bezdechu sennego:

Agnieszka Paculanka