Bakteryjne zapalenie płuc - przyczyny, objawy, leczenie

Bakteryjne zapalenie płuc to stan zapalny miąższu płucnego wywołany przez bakterie. Na bakteryjne zapalenie płuc narażone są zwłaszcza osoby z osłabioną odpornością, m.in. dzieci i osoby starsze. Jakie są objawy bakteryjnego zapalenia płuc? Czy bakteryjne zapalenie płuc jest zaraźliwe? Na czym polega leczenie?

Spis treści

1. Bakteryjne zapalenie płuc - przyczyny, czynniki ryzyka
2. Bakteryjne zapalenie płuc - drogi zakażenia
3. Bakteryjne zapalenie płuc - objawy
4. Bakteryjne zapalenie płuc - diagnostyka
5. Bakteryjne zapalenie płuc - leczenie
6. Bakteryjne zapalenie płuc - powikłania
7. Zapalenie płuc

Bakteryjne zapalenie płuc to stan zapalny miąższu płucnego obwodowo od oskrzelików końcowych wywołany przez bakterie. To właśnie bakterie są najczęstszą przyczyną zapalenia płuc. Rzadziej wywołują je wirusy, grzyby i inne czynniki.

Bakteryjne zapalenie płuc - przyczyny, czynniki ryzyka

Bakteryjne zapalenie płuc najczęściej jest wywoływane przez pneumokoki, czyli dwoinkę zapalenia płuc (Streptococcus pneumoniae). Inne bakterie, które mogą odpowiadać za zapalenie płuc, to pałeczka grypy (Haemophilus influenzae), gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus), enterobakterie (głównie Klebsiella pneumoniae, czyli pałeczka zapalenia płuc), pałeczka ropy błękitnej (Pseudomonas aeruginosa) i bakterie beztlenowcowe. Wówczas mamy do czynienia z typowym bakteryjnym zapaleniem płuc.

Bakteryjne zapalenie płuc może być wynikiem nadkażenia bakteryjnego w przebiegu wirusowego zapalenia płuc.

Jeśli zapalenie płuc jest wywołane przez nietypowe bakterie, wtedy diagnozuje się atypowe zapalenie płuc. Do grupy bakterii atypowych odpowiedzialnych za rozwój zapalenia płuc należą: Mycoplasma pneumoniae (mykoplazmatyczne zapalenie płuc), chlamydię - Chlamydia trachomatis, Chlamydiophila pneumoniae (chlamydiowe zapalenie płuc) oraz Legionella pneumophila.

Czynniki ryzyka, czyli okoliczności sprzyjające zachorowaniu na bakteryjne zapalenie płuc, to:

• stan obniżonej odporności organizmu (m.in. dzieci, osoby starsze)
• przewlekłe choroby układu oddechowego, np. przewlekłe zapalenie oskrzeli, rozedma, rozstrzenie oskrzeli
• przewlekłe choroby układu krążenia, np. wady serca
• zmniejszenie odporności organizmu, np. wskutek innych chorób
• palenie papierosów
• zakażenie wirusowe, zwłaszcza przez wirusy grypy
• zakażenie szpitalne

Bakteryjne zapalenie płuc - drogi zakażenia

Czy bakteryjne zapalenie płuc jest zaraźliwe? Tak - można się nim zarazić od chorego człowieka lub osoby, u której zakażenie przebiega bez wyraźnych objawów. Bakterie są przenoszone w powietrzu w drobnych kropelkach wydzieliny z dróg oddechowych, które wdychamy przebywając w bliskiej odległości od chorego. Do zakażenia może także dojść w wyniku dotykania rzeczy, które miały kontakt z chorym. Bakterie przenoszone są na skórze rąk, którymi dotykamy chorego lub skażone przez niego przedmioty (np. klamki, meble itp.). Ze skóry rąk przedostają się do dróg oddechowych podczas dotykania ust.

Bakteryjne zapalenie płuc - objawy

Objawy typowego bakteryjnego zapalenia płuc to:

• nagła, wysoka gorączką, często powyżej 40 st. C
• dreszcze, zlewne poty
• silne osłabienie
• kaszel z dużą ilością wydzieliny (kaszel mokry)
• bóle w klatce piersiowej
• duszność o różnym stopniu nasilenia

Na bakteryjne zapalenie płuc narażone są zwłaszcza osoby z obniżoną odpornością - dzieci, osoby starsze, zmagające się z chorobą przewlekłą, np. cukrzycą.

Zapalenie płuc wywołane przez atypowe bakterie charakteryzuje się:

• skrytym, powolnym początkiem
• prawidłową lub umiarkowanie podwyższoną temperaturą ciała
• suchym kaszlem
• niewielkimi odchyleniami w badaniu fizykalnym klatki piersiowej
• występują również objawy z innych układów niż układ oddechowy, takie jak: bóle mięśni i stawów czy biegunka
• stan ogólny chorego zwykle jest dobry (choć może być ciężki w zakażeniu Legionella)

Bakteryjne zapalenie płuc - diagnostyka

Przy podejrzeniu bakteryjnego zapalenia płuc wykonuje się

• RTG klatki piersiowej
• badania krwi (morfologia, wskaźniki ostrej fazy - CRP, OB, PCT)
• badania mikrobiologiczne - posiew materiału z dróg oddechowych i antybiogram

Warto wiedzieć, że spośród wszystkich zakażeń układu oddechowego, najwięcej trudności z ustaleniem patogenu wywołującego chorobę sprawiają właśnie zapalenia płuc. Szacuje się, że w zależności od dostępności do metod diagnostycznych (posiewy, wykrywanie obecności antygenów, przeciwciał i materiału genetycznego drobnoustroju) czynnik etiologiczny udaje się wykryć jedynie w 20-60 proc. przypadków. Ze względu na dużą czasochłonność większości metod, ustalenie czynnika chorobotwórczego następuje dopiero po wdrożeniu leczenia.

Bakteryjne zapalenie płuc - leczenie

W przypadku typowego bakteryjnego zapalenia płuc stosuje się doustnie antybiotykoterapię. W większości przypadków trwa ona 7 dni.

Leczenie atypowego zapalenia płuc różni się od leczenia typowego zapalenia płuc – stosuje się inne antybiotyki (najczęściej z grupy makrolidów). Antybiotykoterapię stosuje się zwykle przez 2 do 3 tygodni. Krótsze leczenie może prowadzić do nawrotu choroby.

W trakcie zapalenia płuc należy bezwzględnie pozostać w domu (w cięższych przypadkach w szpitalu).

Bakteryjne zapalenie płuc - powikłania

Powikłaniem bakteryjnego zapalenia płuc może być m.in. ropień płuca czy wysiękowe zapalenie opłucnej.

Bibliografia:

1. Kieszko R., Wirusowe i bakteryjne zapalenia płuc – różnicowanie kliniczne, "Nowa Medycyna" 2009, nr 22. Załęska-Ponganis J., Jackowska T., Atypowe bakteryjne zapalenia płuc u dzieci, "Nauk Medycznych" 2008, nr 9

Zapalenie płuc

Zapalenie płuc to poważna choroba układu oddechowego. Objawy zapalenia płuc to najczęściej ból w klatce piersiowej przy oddychaniu, gorączka, dreszcze, suchy kaszel. Choroba wywoływana jest zarówno przez bakterie, wirusy, grzyby, jak i pasożyty. Jak rozpoznać zapalenie płuc? Posłuchaj naszego eksperta lek. med. Katarzyny Bukol-Krawczyk, internisty grupy Lux Med.

Monika Majewska