Zaburzenia równowagi wieku podeszłego

Zaburzenia równowagi wieku podeszłego, związane m.in. z zawrotami głowy i trudnością z utrzymaniem balansu ciała, przez wielu uznawane są za błahe problemy. W praktyce jednak zdecydowanie takimi nie są - zaburzenia równowagi mogą bowiem skutkować nie tylko zwyczajnie gorszym funkcjonowaniem na co dzień, ale i nawet upadkiem, którego efektem mogą być poważne nawet złamania. Jakie mogą być przyczyny zaburzeń równowagi u starszych osób i co można zrobić, aby pokonać ten problem?

Spis treści:

1. Zaburzenia równowagi wieku podeszłego: przyczyny
2. Zaburzenia równowagi wieku podeszłego: objawy
3. Zaburzenia równowagi wieku podeszłego: możliwe konsekwencje
4. Zaburzenia równowagi wieku podeszłego: diagnostyka
5. Zaburzenia równowagi wieku podeszłego: leczenie

Zaburzenia równowagi wieku podeszłego nierzadko bywają bagatelizowane, w praktyce jednak absolutnie nie powinno się tak czynić. Trudności z utrzymaniem równowagi mogą bowiem mieć bardzo groźne - zwłaszcza u seniorów - konsekwencje.

Równowaga - choć na co dzień raczej o niej nie myślimy - jest wyjątkowo ważnym zmysłem. To, że jesteśmy w stanie ją utrzymywać, zależne jest od wielu różnych narządów organizmu, bo i od prawidłowej czynności móżdżku, jak i od narządów zmysłów czy propriocepcji i błędnika. To właśnie dzięki współdziałaniu wymienionych możemy zachować prawidłową postawę podczas siedzenia, nie chwiejemy się w trakcie stawania, a także możemy utrzymać prostą sylwetkę wtedy, kiedy idziemy.

Zdarzają się sytuacje, że któryś z elementów związanych ze zmysłem równowagi nie funkcjonuje w pełni prawidłowo i u pacjenta pojawiają się jakiegoś typu zaburzenia równowagi. Tak naprawdę mogą one wystąpić w dowolnym wieku, najczęściej jednak spotykane bywają w grupie osób starszych.

Szacuje się, że nawet co trzecia osoba mająca więcej niż 60 lat może borykać się z tego rodzaju trudnościami.

Zaburzenia równowagi wieku podeszłego: przyczyny

Możliwych przyczyn zaburzeń równowagi wieku podeszłego wyróżnia się dość dużo. Podkreślić tutaj jednak należy od razu jeden, wyjątkowo ważny aspekt: otóż zdecydowanie nie można uznawać problemów z równowagą, które pojawiają się u seniora, za sam tylko przejaw starości.

Owszem, u ludzi, którzy mają za sobą wiele lat życia, zaburzenia równowagi pojawiają się ze zdecydowanie większą częstością niż u osób młodych, zawsze jednak należy poszukiwać u nich źródła tego problemu – dopiero po tym możliwe staje się rozpoczęcie odpowiednich oddziaływań, dzięki którym trudności z utrzymaniem równowagi będą mogły zostać zniwelowane.

Wśród najczęstszych przyczyn zaburzeń równowagi u seniorów wymieniane są:

• choroba Meniere'a
• bóle głowy
• zaburzenia lękowe
• obniżone ciśnienie tętnicze krwi
• odwodnienie
• zaburzenia widzenia (wynikające m.in. z zaćmy, jaskry czy retinopatii cukrzycowej)
• neuropatie (przez które bodźce z różnych okolic organizmu – np. z obrębu kończyn dolnych – nie docierają we właściwy sposób do ośrodkowego układu nerwowego, co skutkować może właśnie trudnościami z utrzymaniem równowagi)
• zapalenie błędnika
• choroby układu mięśniowo-szkieletowego (np. osteoporoza czy choroba zwyrodnieniowa stawów)
• zaburzenia otępienne
• choroby wątroby (szczególnie te, w których przebiegu pojawia się encefalopatia wątrobowa)
• przebycie udaru mózgu
• nerwiak nerwu przedsionkowo-ślimakowego
• choroby neurologiczne (takie jak np. stwardnienie rozsiane)

Zdarza się również i tak, że zaburzenia równowagi wieku podeszłego stanowią tak naprawdę efekt uboczny zażywanych przez seniora leków. Wśród preparatów, które najczęściej prowadzą do takiego działania niepożądanego, wymieniane są:

• leki przeciwdepresyjne
• leki obniżające ciśnienie tętnicze krwi (hipotensyjne)
• środki przeciwlękowe
• preparaty stosowane w leczeniu choroby Parkinsona
• leki przeciwbólowe (zwłaszcza te o silniejszym działaniu, takie jak np. opioidowe leki przeciwbólowe)

Czytaj też: Zaburzenia równowagi - przyczyny. Jakie choroby objawiają się zaburzeniami równowagi?

Zaburzenia równowagi wieku podeszłego: objawy

Senior z zaburzeniami równowagi ma zazwyczaj wyraźne trudności ze zwyczajnym funkcjonowaniem. Dochodzić może w końcu u niego do problemów ze wstawaniem, podczas którego pacjent może się mocno chwiać, a nawet upadać.

Nierzadko trudności pojawiają się również i podczas chodu: zaburzenia równowagi skutkować mogą tym, że pacjent będzie chodził bardzo niepewnie, dodatkowo może on zataczać się, przez co może być uznawany za kogoś, kto spożył w nadmiarze alkohol.

Możliwą sytuacją jest ta, w której osoba starsza nie będzie w stanie przemieścić się nawet o kilka metrów bez wspomagania się przy tym z jakiegoś podparcia, którym może być poręcz przy schodach, w swoim domu senior może stale podpierać o różne meble.

Innymi jeszcze objawami zaburzeń równowagi wieku podeszłego, które towarzyszyć mogą wymienionym wyżej trudnościom, bywają:

• zawroty głowy
• nudności
• wymioty
• dezorientacja
• zaburzenia widzenia (w postaci np. odbierania zamazanego obrazu)

Zaburzenia równowagi wieku podeszłego: możliwe konsekwencje

Zasadniczo najpoważniejszą potencjalną konsekwencją zaburzeń równowagi u osób starszych są upadki. Zaliczane one są do grupy najczęstszych problemów spotykanych w populacji seniorów (czyli do tzw. wielkich zespołów geriatrycznych) i zwraca się na nie uwagę nie bez powodu. Otóż upadki u seniorów są po prostu wyjątkowo groźne.

Ze względu chociażby na osłabienie struktury kości starsze osoby są wyjątkowo podatne na wystąpienie złamań. Jednym z groźniejszych jest w ich przypadku złamanie szyjki kości udowej. Nierzadko skutkuje to koniecznością pozostawania przez długi czas w łóżku oraz prowadzenia długotrwałej rehabilitacji. Dodatkowo wspomniany wyżej typ złamania w znaczącym stopniu zwiększa ryzyko zgonu osoby starszej.

Jeżeli doda się jeszcze do tego to, że codzienne doświadczanie zaburzeń równowagi znacznie pogarsza jakość życia, wniosek jest jeden: zaburzenia równowagi wieku podeszłego trzeba po prostu traktować poważnie i zdecydowanie w razie ich wystąpienia wymagane jest poszukiwanie sposobu na to, aby zmniejszyć ich nasilenie. Najpierw jednak trzeba stwierdzić, co dokładnie stanowi ich przyczynę u danego chorego.

Zaburzenia równowagi wieku podeszłego: diagnostyka

W poszukiwaniu przyczyny zaburzeń równowagi wieku podeszłego konieczne jest przede wszystkim dokonanie ogólnej oceny stanu zdrowia pacjenta. Ważne jest uzyskanie informacji m.in. o tym, czy choruje on na jakieś schorzenia przewlekłe - chociażby to, że pacjent ma od wielu lat cukrzycę, może sugerować istnienie u niego neuropatii.

Jeżeli w ten sposób nie udaje się odnaleźć potencjalnego podłoża zaburzeń równowagi, to wtedy u chorego wykonywanych może być wyjątkowo dużo różnorodnych badań.

Pomocne bywają analizy laboratoryjne, ale i badania obrazowe (np. tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny głowy, w których można wykryć m.in. zmiany poudarowe czy istnienie u pacjenta nerwiaka).

Wskazane bywają konsultacje kardiologiczna, neurologiczna czy otolaryngologiczna.

Rzeczywiście czasami droga do tego, aby znaleźć powód zaburzeń równowagi wieku podeszłego, bywa bardzo długa, w praktyce jednak dokładne przeprowadzenie procesu diagnostycznego naprawdę umożliwia znalezienie czynnika odpowiedzialnego za wystąpienie problemów chorego i późniejsze zaproponowanie mu terapii, która poprawi jego jakość życia.

Zaburzenia równowagi wieku podeszłego: leczenie

Leczenie zaburzeń równowagi wieku podeszłego zależne bywa przede wszystkim od tego, co doprowadziło do tego problemu.

Jeżeli z dużym prawdopodobieństwem za problem ten odpowiadają zażywane przez pacjenta farmaceutyki, to w takiej sytuacji konieczna może być modyfikacja farmakoterapii poprzez czy to zredukowanie ich dawek, czy też zastąpienie dotychczas przyjmowanych przez pacjenta preparatów innymi, które to w mniejszym stopniu będą mogły prowadzić do występowania trudności z utrzymaniem równowagi.

W sytuacji, gdy problem bierze się z odwodnienia, leczenie jest dość proste - pacjentowi zalecane jest przede wszystkim zwiększanie spożycia płynów.

Z kolei wtedy, kiedy zaburzenia równowagi wieku podeszłego mają swoje podłoże w jakichś chorobach przewlekłych - takich jak np. cukrzyca, jaskra czy stwardnienie rozsiane - konieczne są przede wszystkim oddziaływania terapeutyczne służące leczeniu bezpośrednio tychże schorzeń i dążenie do uzyskania jak najstabilniejszego ich przebiegu (np. próby normalizacji poziomu glikemii u pacjenta z cukrzycą).

Korzystne efekty przy zaburzeniach równowagi przynosić może również odpowiednio prowadzona rehabilitacja.

U seniorów, którzy zmagają się z zaburzeniami równowagi, ważne są jednak nie tylko oddziaływania ściśle medyczne, ale i zadbanie o ich środowisko domowe.

Warto wyposażyć mieszkanie starszego bliskiego w pomocne sprzęty, np. umieścić w pomieszczeniach odpowiednie poręcze czy też zadbać o to, aby i w łazience senior zawsze miał czego się przytrzymać.