Udar móżdżku daje bardzo nietypowe objawy. Dowiedz się, jak go rozpoznać

Udar móżdżku to dość rzadko spotykany rodzaj udaru, o którym - nawet mimo niedużej częstości - zdecydowanie warto mówić. Powodem, przez który jednostka ta powinna wzbudzać zainteresowanie, jest w tym przypadku to, iż udar móżdżku - zwłaszcza w krótkim czasie od jego wystąpienia - daje niewielkiego nasilenia, bardzo niespecyficzne objawy, przez co niezbędne choremu leczenie może być rozpoczynane z opóźnieniem. Jakie więc dolegliwości mogą sugerować właśnie udar móżdżku i jakie badania powinno się wykonać w celu zdiagnozowania tego schorzenia?

Spis treści

1. Udar móżdżku niedokrwienny i krwotoczny: przyczyny
2. Udar móżdżku: objawy
3. Udar móżdżku: diagnostyka
4. Udar móżdżku: leczenie
5. Udar móżdżku: rokowania

Udar móżdżku (ang. cerebellar stroke lub cerebellar infarct) wystąpić może w dowolnym wieku - nawet i u dziecka - ogólnie jednak jest to choroba typowa dla osób dorosłych (ryzyko jej wystąpienia narasta wraz z wiekiem i największe ryzyko zachorowania na udar móżdżku mają pacjenci będący w podeszłym wieku).

Podobnie jak i inne elementy wchodzące w skład ośrodkowego układu nerwowego, tak samo i móżdżek może być objęty różnymi procesami patologicznymi - wśród nich najczęściej wymieniane jest zapalenie móżdżku, możliwe jest jednak wystąpienie również i schorzenia, o którym wspomina się zdecydowanie rzadziej, a którym jest udar móżdżku. Ogólnie problem ten nie jest częsty - w piśmiennictwie wspomina się, że stanowi on mniej niż 10% spośród wszystkich udarów mózgu, inni autorzy podają jednak zdecydowanie bardziej precyzyjne dane i wspominają, że udar móżdżku stanowi około 2% wszystkich przypadków udarów.

Udar móżdżku niedokrwienny i krwotoczny: przyczyny

Podobnie jak i inne udary, tak i udar móżdżku może przybierać postać niedokrwienną lub krwotoczną. Do pierwszej z wymienionych dochodzić może wtedy, gdy zablokowaniu – np. przez skrzeplinę - ulegną naczynia krwionośne, które odpowiadają za dostawy krwi właśnie do móżdżku. Mowa tutaj o takich strukturach, jak:

• tętnica dolna przednia móżdżku
• tętnica dolna tylna móżdżku
• tętnica górna móżdżku

Zdarza się jednak i tak, że udar móżdżku rozwija się w mechanizmie krwotocznym - w takim przypadku uszkodzenie tkanki nerwowej w tylnym dole czaszki może być konsekwencją doświadczenia urazu głowy, ale i samoistnego - np. wskutek znacznie podwyższonego ciśnienia tętniczego krwi – pęknięcia naczyń krwionośnych. Istnieje również i możliwość, że udar krwotoczny mózgu rozwinie się wskutek uszkodzenia struktur naczyniowych przez rozwijający się u chorego nowotwór wewnątrzczaszkowy.

Warto tutaj nadmienić, iż wymienia się także kilka czynników ryzyka wystąpienia udaru móżdżku, którymi są:

• podwyższony poziom cholesterolu we krwi
• palenie tytoniu
• nadciśnienie tętnicze (szczególnie nieleczone lub niedostatecznie kontrolowane)
• otyłość
• cukrzyca
• niedostateczna aktywność fizyczna
• miażdżyca

Udar móżdżku: objawy

Poważnym, związanym z udarem móżdżku, problemem jest to, że pojawiające się w jego przebiegu dolegliwości - szczególnie na początku - są bardzo niespecyficzne i mogą one w ogóle nie nasuwać podejrzenia tego, że pacjent zachorował właśnie na tę chorobę. W krótkim czasie od wystąpienia tej postaci udaru u pacjenta pojawiać się mogą m.in.:

• zawroty głowy
• nudności
• bóle głowy
• odbieranie zdwojonego obrazu
• drżenia

Wraz jednak z czasem i postępującym uszkodzeniem tkanki nerwowej, u chorych rozwijać się mogą kolejne jeszcze, zdecydowanie bardziej budzące niepokój dolegliwości, takie jak np.:

• zaburzenia koordynacji ruchowej
• wzmożenie odruchów ścięgnistych
• trudności z połykaniem
• zaburzenia mowy
• niekontrolowane ruchy gałek ocznych

Ostatecznie - szczególnie przy braku leczenia - u pacjentów z udarem móżdżku pojawiać się mogą zaburzenia świadomości, przybierające czasami nawet postać śpiączki. To właśnie chociażby ryzyko jej wystąpienia wskazuje na to, jak ważna jest właściwa diagnostyka przy podejrzeniu udaru móżdżku.

Udar móżdżku: diagnostyka

Podkreślenia wymaga tutaj od razu to, że wysunąć nawet samo tylko przypuszczenie udaru móżdżku nie jest łatwo - po pierwsze jest tak dlatego, że schorzenie to jest stosunkowo rzadkie, dodatkowo dolegliwości, które pojawiają się w jego przebiegu, sugerować mogą wiele innych chorób, takich jak m.in. krwotok podpajęczynówkowy, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy zapalenie mózgu.

Ogólnie u chorego, który zgłasza się do lekarza z podanymi wcześniej objawami, wstępnie wykonywane jest badanie neurologiczne - umożliwia ono wykrycie pewnych nieprawidłowości (takich jak np. trudności z prawidłowym wykonaniem próby palec-nos), które związane są z udarem móżdżku, samo jednak to badanie nie umożliwia postawienia rozpoznania zawału móżdżku.

Do tego celu konieczne jest wykonanie badań obrazowych, takich jak rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa głowy. To właśnie dzięki nim możliwe jest wykrycie ognisk niedokrwiennych w obrębie móżdżku czy odpowiedzialnego za udar móżdżku krwawienia wewnątrzczaszkowego. Czasami w diagnostyce schorzenia wykonywane są inne jeszcze niż wspomniane powyżej badania, takie jak np. angiografia rezonansu magnetycznego.

Udar móżdżku: leczenie

Istotne jest nie tylko stwierdzenie, że pacjent doświadczył udaru móżdżku, ale i określenie tego, czy wystąpił u niego udar krwotoczny czy niedokrwienny - leczenie udaru móżdżku różni się bowiem w zależności od tego, w jakim dokładnie mechanizmie do niego doszło.

W przypadku udaru krwotocznego najistotniejsze jest powstrzymanie aktywnego krwawienia, może również zachodzić konieczność dokonania operacyjnej ewakuacji nagromadzonej wewnątrzczaszkowo krwi.

U chorych z niedokrwiennym udarem móżdżku postępowanie uzależnione jest z kolei od tego, po jakim czasie chory znajdzie się pod opieką specjalistów - jeżeli dojdzie do tego w ciągu pierwszych 4,5 godzin, zazwyczaj możliwe jest przeprowadzenie leczenia trombolitycznego z wykorzystaniem rekombinowanego tkankowego aktywatora plazminogenu. Czasami wykorzystywana w tym przypadku jest również i trombektomia.

Opisane powyżej oddziaływania zdecydowanie nie są jednak jedynymi metodami stosowanymi w leczeniu udaru móżdżku. Początkowo - w celu stabilizacji stanu chorych - podawane mogą być im również leki obniżające ciśnienie tętnicze krwi, środki przeciwdrgawkowe czy preparaty zmniejszające krzepliwość krwi. Chorzy muszą podlegać czujnemu monitorowaniu - jednym z zagrożeń, które może się rozwinąć w ciągu kilku dni od wystąpienia udaru móżdżku, jest reaktywny obrzęk mózgu.

Już po tym, gdy uda się opanować stan chorego i jego życiu przestanie zagrażać niebezpieczeństwo, zwykle wraca on do swojego domu. Na tym jednak leczenie jeszcze się zdecydowanie nie kończy - w celu umożliwienia pacjentowi jak najlepszego funkcjonowania po przebyciu udaru móżdżku, zalecane jest mu regularne korzystanie z rehabilitacji.

Udar móżdżku: rokowania

Ogólnie rokowania w przypadku udaru móżdżku uznawane są za gorsze niż tych pacjentów, którzy doświadczają zdecydowanie częstszego udaru mózgu. Jako przykład można tutaj podać dane z jednego badania, w którym oceniono, że tak jak udar mózgu prowadził do zgonu nieco ponad 12% chorych, tak udar móżdżku zakończył się zgonem 23% pacjentów, którzy na niego zachorowali.

Taka sytuacja bierze się stąd, iż objawy udaru móżdżku - jak wspominano już wcześniej - są niespecyficzne, oprócz tego chorzy nierzadko początkowo je bagatelizują i przez to zgłaszają się oni do lekarza po późnym czasie od wystąpienia choroby.

Zwłoka w rozpoczęciu leczenia w tej sytuacji znacząco pogarsza rokowania, dlatego też bezapelacyjnie wtedy, gdy nagle pojawiają się u pacjenta jakieś nowe, niepokojące dolegliwości, powinien on jak najszybciej udawać się do lekarza.