Śmierć mózgu - orzekanie. Jak stwierdza się śmierć mózgu?

Śmierć mózgu to wciąż kontrowersyjny temat. Niektórzy twierdzą, że śmierć mózgu nie jest ostateczną śmiercią człowieka, często błędnie utożsamiając ten stan ze śpiączką. Jednak lekarze przekonują, że śmierć mózgu jest procesem nieodwracalnym i oznacza śmierć całego organizmu. Czym dokładnie jest śmierć mózgu? Jak można stwierdzić śmierć mózgu?

Spis treści

1. Jak stwierdza się śmierć mózgu?
2. Śmierć mózgu - orzeczenie
3. Śmierć mózgu a odłączenie od respiratora

Śmierć mózgu to trwałe i nieodwracalne ustanie czynności całego mózgu. Śmierć mózgu jako całości można stwierdzić dopiero wtedy, gdy zdiagnozuje się śmierć pnia mózgu, czyli trwałe i nieodwracalne ustanie jego funkcji (co niekoniecznie oznacza natychmiastową śmierć wszystkich komórek mózgu). Jej stwierdzenie jest warunkiem koniecznym, ale i wystarczającym, aby uznać śmierć człowieka.

Pień mózgowy to część mózgu, która kontroluje podstawowe funkcje życiowe, takie jak oddychanie czy krążenie. Pień mózgu jest bardzo wrażliwy na niedotlenienie. Niedobór tlenu powoduje jego obumarcie już po ok. 4 minutach. Tylko podjęcie działań ratunkowych w okresie 3-4 minut od ustania funkcji oddychania i krążenia umożliwia przywrócenie jego funkcji bez ryzyka uszkodzenia neuronów, a co za tym idzie - przywrócenie życia.

Jak stwierdza się śmierć mózgu?

Śmierć mózgu stwierdza jednomyślnie komisja, w której skład wchodzą specjaliści z różnych dziedzin medycyny: anestezjologii i intensywnej terapii oraz w dziedzinie neurologii i neurochirurgii, a także medycyny sądowej. Nie mogą oni brać udziału w pobieraniu i przeszczepianiu narządów. Ich jedynym zadaniem jest stwierdzenie śmierci.

Śmierć mózgu - orzeczenie

Rozpoznanie śmierci mózgu składa się z 2 etapów: wysunięcia podejrzenia śmierci pnia mózgu i wykonania badań potwierdzających diagnozę. Aby zaszło podejrzenie śmierci mózgu, należy stwierdzić, że:

• chory jest w śpiączce;
• nie ma własnego oddechu (jest sztucznie wentylowany);
• rozpoznano przyczynę śpiączki (należy ustalić, co spowodowało uszkodzenie mózgu);
• wykazano strukturalne uszkodzenie mózgu oraz to, że uszkodzenie to jest nieodwracalne i wyczerpano wszystkie możliwości terapeutyczne;

Spełnienie powyższych kryteriów pozwala na wysunięcie podejrzenia śmierci mózgu, a co za ty idzie – na rozpoczęcie badań potwierdzających rozpoznanie. Postępowanie diagnostyczne jest bardzo szczegółowe. Obejmuje ono 2-krotne wykonanie w odstępach 3-godzinnych badań stwierdzających:

• nieobecność odruchów pionowych;
• bezdech (brak reaktywności układu oddechowego);
• brak reakcji źrenic na światło;
• brak odruchu rogówkowego;
• brak ruchu gałek ocznych spontanicznych;
• brak reakcji na ból;
• brak odruchów wymiotnych i kaszlowych;
• brak odruchu oczno-mózgowego;

Pewność uzyskuje się dzięki badaniu aktywności elektrycznej mózgu na elektroencefalografie (EEG) przez 12-24 godzin. Inne badania to ocena krążenia mózgowego i multimodalne potencjały wywołane.

Śmierć mózgu a odłączenie od respiratora

Kiedy dojdzie do śmierci mózgu, podstawowe funkcje życiowe mogą być podtrzymywane przez respirator, aby później narządy mogły zostać użyte do przeszczepów dla osób potrzebujących. Jednak czas przebywania osoby zmarłej na oddziale intensywnej terapii wpływa na pogorszenie czynności serca, płuc, nerek itd. Dzieje się tak, ponieważ śmierć człowieka jest procesem zdysocjowanym – pierwszy umiera mózg, potem inne narządy (z tego powodu narządy najlepiej pobrać w ciągu 24 godzin od stwierdzenia śmierci mózgu). W końcu serce przestaje bić samoistnie, nawet jeśli funkcje życiowe pacjenta są podtrzymywane przez aparaturę. Dlatego jeśli rodzina nie wyrazi zgody na pobranie narządów, lekarze (ci sami, którzy wchodzili w skład komisji orzekającej śmieć) podejmują decyzję o odłączeniu pacjenta od respiratora, co często spotyka się ze sprzeciwem najbliższych. Podłączenie do urządzenia podtrzymującego życie daje im złudną nadzieję, że pacjent wróci do zdrowia. Nie zdają sobie oni sprawy, że śmierć mózgowa nie jest śpiączką i odłączenie od respiratora spowoduje ustanie oddychania, ponieważ ośrodek oddechowy, który znajduje się w pniu mózgu, jest zniszczony.

Źródło: Ministerstwo Zdrowia

Monika Majewska