Obrzęk mózgu - przyczyny, objawy, leczenie

Obrzęk mózgu to gromadzenie się płynu w mózgowiu. Obrzęk mózgu może rozwijać się dyskretnie, ale i jego objawy mogą pojawiać się nagle. Przyczyną obrzęku mózgu może być zarówno zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, jak i rozwój jakiegoś nowotworu ośrodkowego układu nerwowego. Przy podejrzeniu obrzęku mózgu pacjent powinien szybko trafić do lekarza, ponieważ obrzęk mózgu stanowi patologię zagrażającą życiu.

Spis treści

1. Obrzęk mózgu - przyczyny
2. Obrzęk mózgu - objawy
3. Obrzęk mózgu - diagnostyka
4. Obrzęk mózgu - leczenie

Obrzęk mózgu to zaburzenie, w którego przebiegu dochodzi do nagromadzenia płynu w mózgowiu lub w jego części. Wyróżnia się co najmniej cztery rodzaje obrzęku mózgu:

• naczyniopochodny obrzęk mózgu: związany jest on z zaburzeniami funkcji ścisłych połączeń pomiędzy komórkami śródbłonka naczyniowego, których skutkiem jest przedostawanie się białek oraz płynu z naczyń krwionośnych do tkanek mózgowia (ogólnie patologie dotyczą tutaj tzw. bariery krew-mózg);
• cytotoksyczny obrzęk mózgu: w jego przebiegu zaburzenia dotyczą samych komórek mózgowia; na skutek różnych procesów (np. niedotlenienia czy zatruć) dochodzi do nieprawidłowego funkcjonowania błonowych transporterów różnych jonów, czego efektem jest nadmierne nagromadzenia np. jonów sodu czy wapnia we wnętrzu komórek układu nerwowego, a to z kolei powoduje napływ płynu do nich i rozwój właśnie obrzęku;
• osmotyczny obrzęk mózgu: pojawia się on wtedy, kiedy obniżeniu ulega osmolalność krwi (wynikać to może np. ze zmniejszenia zawartości w niej jonów sodu), przez co nadmiar cieczy może zacząć przedostawać się z krwi do płynu mózgowo-rdzeniowego oraz do samych tkanek mózgowia;
• śródmiąższowy obrzęk mózgu: doprowadzają do niego zaburzenia dotyczące funkcjonowania bariery pomiędzy płynem mózgowo-rdzeniowym a tkankami mózgowia.

Obrzęk mózgu - przyczyny

Patologii, które mogą doprowadzić do rozwoju obrzęku mózgu, jest bardzo dużo, to m. in.:

• udar mózgu
• zapalenie mózgu
• uraz głowy
• nowotwór ośrodkowego układu nerwowego
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
• krwotok wewnątrzczaszkowy
• nadciśnienie tętnicze znacznego stopnia
• choroba wysokościowa
• zatrucie (np. dinitrofenolem)
• zespół Reye'a
• niedotlenienie organizmu znacznego stopnia
• hiponatremia (obniżenie stężenia sodu w surowicy krwi)
• zespół nieprawidłowego wydzielania wazopresyny (SIADH)

Obrzęk mózgu - objawy

Objawy obrzęku mózgu mogą być różne w zależności zarówno od przyczyny tego stanu, jak i od tempa narastania obrzęku. Ponadto dolegliwości mogą pojawiać się zarówno nagle, jak i stopniowo narastać. Problemami, które mogą wystąpić w przebiegu obrzęku mózgu, mogą być:

• ból głowy
• sztywność karku
• nudności
• wymioty
• zaburzenia widzenia
• napady drgawkowe
• zawroty głowy
• zaburzenia pamięci, koncentracji, uwagi
• zaburzenia mowy
• ataksja

Kiedy obrzęk mózgu przybierze znaczny stopień, dochodzić może do różnych zaburzeń świadomości – pacjenci mogą nawet zapadać w stan śpiączki. Obrzęk mózgu zdecydowanie powinno się traktować jako potencjalny stan zagrożenia życia – w jego przypadku istnieje bowiem ryzyko, że dojdzie do wklinowania pnia mózgu, a konsekwencją takiego zjawiska może być nawet całkowite zatrzymanie oddychania i zgon pacjenta.

Obrzęk mózgu - diagnostyka

W rozpoznawaniu obrzęku mózgu rolę odgrywają przede wszystkim badania obrazowe. Na drodze takich badań, jak chociażby tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny głowy, możliwe jest stwierdzenie charakterystycznych dla tej jednostki zmian, takich jak zwężenie elementów układu komorowego, ogólne powiększenie wymiarów mózgu czy spłaszczenie jego zakrętów.

Obrzęk mózgu - leczenie

Leczenie chorych z obrzękiem mózgu obejmuje postępowanie zarówno przyczynowe, jak i objawowe. Z pewnością istotne jest podjęcie działań mających na celu zlikwidowanie przyczyny obrzęku mózgu, ale najistotniejsze jest zmniejszenie stopnia istniejącego u chorych obrzęku mózgowia.

Farmakologiczne leczenie tego stanu bazuje na dożylnym podawaniu pacjentom osmotycznie czynnego mannitolu czy działającego moczopędnie furosemidu, zastosowane mogą być również preparaty glikokortykosteroidów (np. deksametazon).

Czasami u chorych z obrzękiem mózgu lekarze doprowadzają do wystąpienia u nich zjawiska hiperwentylacji lub wprowadzają oni chorych w stan hipotermii.

W przypadku znacznego obrzęku mózgu, związanego z dużym ryzykiem wystąpienia wklinowania, u pacjenta może być zastosowane leczenie zabiegowe polegające na przeprowadzeniu kranioktomii (czasowe usunięcie kości czaszki) lub kraniektomii (usunięcia na stałe kości czaszki). Chodzi o to, by zmniejszyć ucisk tkanek i zminimalizować ewentualne uszkodzenia mózgu.

Czy grozi ci udar mózgu?

Pytanie 1 z 7

Czy masz powyżej 55 lat?

TAK

NIE

Następne pytanie