Nerwoból czyli neuralgia - ból bez przyczyny

Nerwoból, inaczej neuralgia, to bunt nerwów, które bólem właśnie sygnalizują, że coś jest nie tak. Ni z tego, ni z owego coś cię zakłuje w karku? Ból ten bywa sporadyczny, ale bywa, że pojawia się dość często? To może być nerwoból. Sprawdź, jakie są najczęstsze rodzaje nerwobólu, ich objawy i sposoby leczenia.

Nerwoból (neuralgia) to ból w obrębie obszaru skóry, błony śluzowej, mięśnia unerwionego przez jeden nerw.  Całe nasze ciało wypełnia misterna siateczka włókien nerwowych. Przewodzą one do mózgu informacje o chorobie i wówczas odczuwamy to jako ból. Zdarza się jednak, że same nerwy buntują się i nadają taki sygnał, a wówczas mówimy o tzw. nerwobólu, czyli neuralgii.

Nerwoból to dość częsta przypadłość. Neuralgia to ból napadowy, zazwyczaj bardzo silny. Sam nerw jest prawie niezmieniony, a niekiedy wręcz trudno odkryć przyczynę, która spowodowała, że boli. Wokół może nie być stanu zapalnego, złamania, o których nerw ma ostrzegać bólem. 

Spis treści

1. Neuralgia nerwu trójdzielnego
2. Neuralgia nerwu barkowego (nerwoból barkowy)
3. Neuralgia nerwu międzyżebrowego (nerwoból międzyżebrowy)
4. Neuralgia nerwu podpotylicznego Arnolda (z tyłu głowy)
5. Neuralgia nerwu językowo-gardłowego
6. Nerwoból neuropatyczny po półpaścu (postherpetic neuralgia - PHN)
7. Zespół Parsonage-Turnera (neuralgia amiotroficzna)

Neuralgia nerwu trójdzielnego

Neuralgia nerwu trójdzielnego najczęściej atakuje kobiety po 35. roku życia. Trzy gałązki tego nerwu mają za zadanie m.in. czuciowe unerwienie jednej połowy twarzy. Przyczyna nerwobólu nie jest znana (mówi się o związkach z urazami, stanem zapalnym wokół zębów i zatok, uciskiem przez nieprawidłowe naczynie krwionośne).

Objawy: podstawowym objawem jest napad bólu o charakterze rwącym lub piekącym, trwający 1-15 minut lub dłużej. Częstość napadów jest różna - od kilku dziennie do kilku miesięcznie. Niekiedy bólowi towarzyszą drgania mięśni twarzy i żuchwy, łzawienie oka. Jednak czucie po chorej stronie twarzy nie zmniejsza się.

Z reguły ból rozpoczyna się w tym samym miejscu, np. w obrębie wargi czy dziąseł, i promieniuje wzdłuż zajętej gałęzi nerwu. Napady często pojawiają się, np. gdy mówimy, jemy, myjemy zęby. W nocy rzadko się zdarzają. Między napadami nie widać żadnych odchyleń od normy, ale chorzy często są zmęczeni i boją się nawrotu bólu. Po kilku tygodniach bóle ustępują lub występują sporadycznie, zdarzają się jednak nawroty nawet po latach.

Leczenie: lekarze zwykle zalecają leki zawierające karbamazepinę, która jest stosowana jako lek psychotropowy, przeciwdrgawkowy i stabilizujący nastrój. Są one skuteczne w ponad połowie przypadków. Gdy lek nie pomaga, podaje się clonazepam - lek psychotropowy o silnym i długotrwałym działaniu przeciwdrgawkowym i przeciwlękowym lub Baclofen - lek spazmolityczny stosowany w leczeniu spastyczności, pochodna kwasu γ-aminomasłowego (GABA).

Korzystnie działa również akupunktura i leczenie fizykoterapią (np. prądy diadynamiczne). W najoporniejszych przypadkach stosuje się blokady alkoholem etylowym lub przecięcie chirurgiczne gałązki nerwu, a także naświetlania promieniami RTG.

Neuralgia nerwu barkowego (nerwoból barkowy)

Neuralgia nerwu barkowego (nerwoból barkowy) nie ma jasnych przyczyn. Być może wpływ na pojawienie się bólu mają zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego lub nieprawidłowości budowy okolicznych mięśni. Zdarza się jednak, że nerw boli, bo lubi (to tzw. neuralgia samoistna).

Objawy: początek choroby jest zazwyczaj ostry. Ból pojawia się w okolicy barku lub łopatki, a stamtąd szerzy się na całą rękę. W połowie przypadków ból jest tępy, rozlany, w drugiej - ostry, korzeniowy. Nasilają go ruchy głowy, kaszel i kichanie. Boli, gdy lekarz uciska okoliczne mięśnie, ale sama skóra jest jakby mniej wrażliwa.

Leczenie: w przeważającej części przypadków leczenie okazuje się skuteczne. Podaje się niesteroidowe leki przeciwbólowe (zawierające ibuprofen, paracetamol i in.), a także karbamazepinę – organiczny związek chemiczny, stosowany jako lek psychotropowy, przeciwdrgawkowy i stabilizujący nastrój lub pilokarpinę. Można także stosować nagrzewania, masaże, blokady nowokainowe, prądy diadynamiczne, ultradźwięki. Czasem konieczne są naświetlania promieniami rtg, operacyjne usunięcie żebra szyjnego, zabiegi operacyjne na kręgosłupie szyjnym, np. usunięcie przepukliny krążka międzykręgowego.

Neuralgia nerwu międzyżebrowego (nerwoból międzyżebrowy)

Nerwoból międzyżebrowy może być spowodowany przez m.in. ucisk nerwu międzyżebrowego (np. przez guz), uraz okolicy zaopatrywanej przez nerw, polekowe uszkodzenia nerwu (np. leki stosowane w leczeniu gruźlicy), choroba tkanki łącznej, borelioza.

Objawy: ból zlokalizowany jest w przestrzeni międzyżebrowych, mostku. Jest to ból jako rwący, piekący lub szarpiący bądź jako "nieprzyjemne uciskanie okolicy klatki piersiowej". Zazwyczaj pojawia się nagle, bez żadnej uchwytnej przyczyny. Dolegliwości bólowe nasilają się podczas wysiłku fizycznego, w pochyleniu tułowia do przodu czy głębokim wdechu. Objawem dodatkowym mogą być parestezje (odczucia typu drętwienia, mrowienia etc.) w obrębie klatki piersiowej.

Leczenie: stosuje się leki przeciwbólowe. Pomocne mogą być maści lub plastry rozgrzewające naniesione na bolącą okolicę klatki. Operację można wykonać jeśli np. trzeba usunąć guz uciskający korzeń nerwowy.

Neuralgia nerwu podpotylicznego Arnolda (z tyłu głowy)

Neuralgia Arnolda to ból, który umiejscowiony jest z tyłu głowy.

Objawy: jest to ból jednostronny, nagły i silny, który z karku przechodzi aż do czoła w kierunku brwi. Często towarzyszą mu nudności i zaburzenia wzroku, a także światłowstręt, szum w uszach, wrażliwość na dotyk, dyskomfort podczas ruchów szyją.

Leczenie: stosuje się leki przeciwbólowe, przeciwdepresyjne. W niektórych przypadkach lekarz może zaproponować leczenie chirurgiczne.

Neuralgia nerwu językowo-gardłowego

Neuralgia nerwu językowo-gardłowego prawdopodobnie jest spowodowana uciskiem na korzeń nerwu językowo-gardłowego w okolicy pnia mózgu (strefa wejścia korzeni grzbietowych) przez kręte naczynie krwionośne (tętnica lub żyła).

Objawy: ból jest zwykle jednostronny i może być odczuwany w jednej lub we wszystkich z następujących lokalizacji: ucho, korzeń języka, tylna ściana gardła (szczególnie krypta migdałków) oraz poniżej kąta żuchwy. Może promieniować w dół szyi. Ból ma charakter strzelający, przeszywający lub przenikliwy, chory czuje jakby został rażony prądem. Każdy napad bólu trwa od kilku sekund do 2 minut.

Leczenie: początkowo stosuje się leczenie farmakologiczne. Jeśli jest nieskuteczne można rozważyć metody  chirurgiczne.

Nerwoból neuropatyczny po półpaścu (postherpetic neuralgia - PHN)

U większości pacjentów półpaścowi towarzyszy intensywny ból. Ma on tendencje do ustępowania w miarę upływuczasu, to w pewnym procencie przypadków (10-15 proc.) utrzymuje się pomimo ustąpienia widocznych zmian skórnych, przybierając postać przewlekłego bólu neuropatycznego. Ból w miejscu zajętym przez półpasiec, występujący co najmniej 3 miesiące po wygojeniu się półpaścowych zmian skórnych, mogący utrzymywać się przez wiele lat to właśnie neuralgia popółpaścowa.

Leczenie: to leczenie specyficzne dla choroby podstawowej oraz leczenie objawowe - miejscowe (regionalne) i ogólnoustrojowe (systemowe). Jedną z metod leczenia miejscowego jest smarowanie obszaru przewlekłego bólu, odczuwanego pod skórą, kapsaicyną. Pacjentowi podaje się także trójcykliczne leki przeciwdepresyjne (amitryptylina, dezypramina, klomipramina).

Zespół Parsonage-Turnera (neuralgia amiotroficzna)

Zespół Parsonage-Turnera (neuralgia amiotroficzna) to schorzenie obwodowego układu nerwowego, które prowadzi do osłabienie kończyny górnej, co zwykle jest poprzedzone okresem silnych dolegliwości bólowych barku i ramienia.

Objawy: zespół objawia się nagłym i silnym bólem w obrębie obręczy barkowej i ramienia, promieniującym do dalszej części kończyn górnych, który może utrzymywać się od kilku godzin do kilku tygodni, z towarzyszącym osłabieniem i zanikami mięśni. Następnie dochodzi do osłabienia, niedowładu mięśni kończyny górnej.

Leczenie: stosuje się leki przeciwbólowe, przeciwzapalne, niektórzy zalecają podawanie kortykosterydów. Istotną rolę odgrywa rehabilitacja.

Zobacz galerię 8 zdjęć

Jaka to choroba?

Pytanie 1 z 12

Co dolega temu dziecku?

Atypowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry

Atypiczne zapalenie skóry

Następne pytanie

Monika Majewska