Migrena: przyczyny, objawy, leczenie

Migrena uważana jest za jeden z najcięższych rodzajów bólów głowy. Do tego migrenie często towarzyszy aura - zaburzenia wzroku, nadwrażliwość na światło, mdłości a często też wymioty. Mimo dużej częstości tego schorzenia - szacuje się, że zmagać się z migrenami może nawet aż 15 procent populacji - do dziś nie udało się jednoznacznie ustalić, jakie są przyczyny migreny. Dużo lepiej poznane zostały sposoby opanowywania migrenowych bólów głowy - na czym więc opiera się leczenie migreny?

Spis treści

1. Migrena: rodzaje
2. Migrena: przyczyny
3. Migrena: czynniki wyzwalające
4. Migrena: patomechanizm
5. Migrena: objawy
6. Migrena: rozpoznawanie
7. Migrena: leczenie
8. Czy migreny można całkowicie wyleczyć?

Migrena (migrenowe bóle głowy) stanowią jedne z wyróżnianych pierwotnych bólów głowy (czyli takich, które nie wynikają z istnienia u pacjenta jakiegoś innego schorzenia).

Problem ten jest niestety stosunkowo częsty - szacuje się, że z migrenami może się zmagać nawet 15% światowej populacji. Nieco inne są - szczęśliwie - statystyki dotyczące rozpowszechnienia migrenowych bólów głowy w populacji polskiej, okazuje się bowiem, że w naszym kraju na problem ten cierpi około 8% obywateli.

Typowo migrena rozpoczyna się w młodym wieku - u przeważającej większości pacjentów pierwszy napad migreny pojawia się przed czwartą dekadą życia.

Migrena może jednak rozwinąć się tak naprawdę w każdym wieku - zdarza się, że ten typ bólu głowy pojawia się już u dzieci, jak i możliwe jest to, że do pierwszego epizodu migreny dojdzie dopiero w podeszłym wieku.

Migreny zwyczajowo uważane są za typowo kobiecy problem - słusznie, bo tak naprawdę 3/4 spośród wszystkich osób, które cierpią na migreny, to właśnie panie.

Migrena: rodzaje

Podstawowy podział migren uwzględnia dwie postacie tego schorzenia:

• migrenę bez aury (stanowiącą, według niektórych autorów, nawet do 70-90% wszystkich przypadków tej jednostki)
• migrenę z aurą

Czasami jednak wyróżnia się i inne rodzaje migreny, takie jak np.:

• migrena menstruacyjna
• migrena oczna
• migrena brzuszna (w przypadku tej ostatniej wielu badaczy sugeruje jednak, że taki problem w ogóle nie istnieje)

Wspomina się również o takich problemach, jak:

• migrena przewlekła (o której mówi się, kiedy u pacjenta napady migreny występują przez minimum 15 dni w miesiącu w okresie przynajmniej trzech miesięcy)
• stan migrenowy (o nim mówi się wtedy, kiedy pojedynczy napad migreny utrzymuje się przez czas dłuższy niż 72 godziny)

Migrena: przyczyny

Mimo tego, że migrena jest często spotykaną jednostką chorobową, do dziś nie udało się jednoznacznie ustalić, jakie są jej dokładne przyczyny. Ogólnie uważa się, że patogeneza migreny jest wieloczynnikowa - wpływ na ten problem mogą mieć zarówno geny, jak i różne czynniki środowiskowe.

O tym, że uwarunkowania genetyczne mogą stanowić przyczyny migreny, przekonuje przede wszystkim to, że nawet w 2/3 przypadków problem ten występuje rodzinnie. Znane są również pewne schorzenia uwarunkowane genetycznie, których jednym z przejawów są właśnie migrenowe bóle głowy - jako przykład takiej jednostki można podać zespół CADASIL.

O roli genów w rozwoju migren, przekonać mogą także i wyniki badań przeprowadzonych na bliźniętach - okazuje się bowiem, że kiedy jedno z nich zmaga się z migrenowymi bólami głowy, to ryzyko, że problem ten pojawi się u drugiego bliźniaka, sięgać może nawet i aż powyżej 50%.

Zauważalne jest także to, że różne czynniki środowiskowe mogą mieć związek z napadami migreny u ludzi. Określane są one jako czynniki wyzwalające migrenowe bóle głowy i tak naprawdę zadziwić może to, co konkretnie może sprzyjać migrenom.

Migrena: czynniki wyzwalające

Pewną rolę w występowaniu migren wydają się mieć hormony płciowe. Taki wniosek wysunięto na podstawie tego, że problem częściej występuje u kobiet, ale i zważywszy na to, że różne sytuacje związane ze zmianami stężeń hormonów płciowych w organizmie - takie jak np. miesiączka, ciąża czy menopauza - mogą być powiązane z migrenowymi bólami głowy.

Zwiększać ryzyko migreny może również przemęczenie, silny stres czy niedostateczna lub nadmierna ilość snu.

Część ludzi powiązuje występowanie u siebie migren ze spożywaniem pewnych pokarmów - za takie, które szczególnie mogą sprzyjać migrenom, uznaje się m.in. wysoce przetworzone produkty oraz pokarmy zawierające duże ilości soli.

Prowokować migrenę może spożywanie alkoholu, ale i picie napojów zawierających duże ilości kofeiny.

Zdarza się również sytuacja, gdzie migrena rozwija się w związku ze zmianami atmosferycznymi (np. gwałtownymi zmianami ciśnienia atmosferycznego), jak i może ona pojawiać się po jakimś wysiłku, takim jak nawet… kontakt płciowy.

Migrena: patomechanizm

Tak jak przyczyn, tak i patomechanizmu migren naukowcom nie udało się dotychczas jednoznacznie ustalić. Funkcjonuje kilka co najmniej teorii dotyczących tego, jakie zaburzenia czynności ośrodkowego układu nerwowego skutkują wystąpieniem migreny.

Jedną z nich jest teoria naczyniowa, według której z migrenowymi bólami głowy związana jest cała kaskada kilku zjawisk. Według teorii naczyniowej migrena pojawia się, gdy tętnice wewnątrzczaszkowe najpierw się kurczą, potem rozkurczają, aż w końcu w ich otoczeniu dochodzi do rozwoju swoistego obrzęku.

W tej sytuacji ból miałby się pojawiać przez nadmierny przepływ krwi w mózgowiu i wspominany obrzęk, oprócz tego warunkować jego występowanie miałoby również zwiększone uwalnianie mediatorów związanych z odczuwaniem bólu (np. substancji P).

Inną teorią dotyczącą patomechanizmu migren jest teoria zapalenia tkanki nerwowej, według której schorzenie związane miałoby być z jałowym zapaleniem w układzie nerwowym, które - w uproszczeniu - miałoby podrażniać różne włókna oraz receptory i przez to prowadzić do bólu migrenowego.

Sugeruje się także, że udział w występowaniu migren mogą mieć również zbyt niskie ilości jednego z neuroprzekaźników w układzie nerwowym - serotoniny.

Część badaczy jest z kolei zdania, że tak naprawdę migrena rozwija się wskutek współwystępowania wszystkich wymienionych mechanizmów.

Migrena: objawy

Migrena przebiegać może bardzo różnie - dużo zależy od tego, jaka jej postać występuje u pacjenta. Rozmaite bywają także dolegliwości, które występują u osób zmagających się z tym problemem - wyróżnia się nawet 4 okresy epizodu migreny, którymi są:

• okres prodromalny (zapowiadający - może on mieć początek kilka godzin lub kilka dni przed migreną, jego objawami bywają m.in.:
• spadek nastroju
• drażliwość
• niewielka nadwrażliwość na różne bodźce
• aura migrenowa (zespół objawów, które pojawiają się bezpośrednio przed migrenowym bólem głowy)
• napad migreny
• etap postdromalny (zespół dolegliwości pojawiający się już po ustąpieniu bólu głowy, który może obejmować m.in.: uczucie dyskomfortu w miejscu, w którym wcześniej zlokalizowany był ból czy poczucie osłabienia i zmęczenia)

Bliżej warto się przyjrzeć kluczowemu aspektowi związanemu z omawianymi bólami głowy, czyli napadowi migreny. Za typowe objawy migreny uznawane są:

• zwykle jednostronny, silny ból głowy (który pacjenci zazwyczaj lokalizują w okolicy za okiem, w obrębie skroni oraz czoła), utrzymujący się od 4 do 72 godzin; jest on pulsujący i zwykle ma charakter rozpierający
• nudności
• wymioty
• nadwrażliwość na różne bodźce (głównie na światło, zapachy oraz dźwięk)
• zaburzenia wegetatywne (czyli wynikające z nieprawidłowej funkcji autonomicznego układu nerwowego)

Migrena migrenie nierówna i mowa tutaj nawet o różnych jej napadach, które występują u tego samego pacjenta. Ból migrenowy rzeczywiście typowo jest jednostronny, możliwe jest jednak i to, że chory będzie odczuwał obustronny ból.

Zdarza się, że ból w kolejnych napadach ma taką samą lokalizację, jak i dochodzi do sytuacji, gdzie u pacjenta raz ból zlokalizowany jest po prawej, raz po lewej stronie głowy.

Różna jest także częstość występowania migren u różnych osób - jeden pacjent może mieć następujące po sobie w bardzo krótkim czasie migreny, inny z kolei może mieć kilkumiesięczną nawet przerwę pomiędzy jednym a kolejnym napadem migreny.

Jedna jednak cecha migrenowego bólu jest wspólna u wszystkich pacjentów - otóż jest to ból na tyle silny, że prowadzi do występowania trudności w zwyczajnym funkcjonowaniu. Człowiek doświadczający migreny zazwyczaj unika towarzystwa, izoluje się i najchętniej przebywa w ciemnym, cichym pomieszczeniu.

Migrena: rozpoznawanie

W rozpoznaniu samej migreny podstawowe znaczenie ma tylko wywiad lekarski - diagnozę można postawić na podstawie zgłaszania przez pacjenta typowych objawów migreny.

Czasami jednak u osób, które doświadczają dolegliwości prawdopodobnie wynikających z napadów migreny, wykonywane są pewne badania, takie jak np. elektroencefalografia (EEG) czy badania obrazowe głowy (w postaci np. tomografii komputerowej).

Badania te nie służą rozpoznaniu samych migrenowych bólów głowy, lecz mają one na celu wykluczenie innego możliwego podłoża dręczących chorego objawów.

Jednostkami, które przede wszystkim uwzględnia się w diagnostyce różnicowej migreny, są m.in.

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
• zapalenie tętnicy skroniowej
• ostry napad jaskry
• krwotok podpajęczynówkowy

Migrena: leczenie

Leczenie migreny odbywa się dwojako: wyróżnia się leczenie doraźne oraz leczenie profilaktyczne. Doraźnie przyjmowane przez chorego leki mają na celu doprowadzenie do ustąpienia (lub przynajmniej do złagodzenia) doświadczanego przez niego w danej chwili napadu migreny. W tym przypadku zalecane są pacjentom przede wszystkim niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) oraz preparaty z grupy tryptanów.

Poza leczeniem doraźnym, w leczeniu migreny wykorzystywane mogą być również oddziaływania profilaktyczne, czyli zapobiegające występowaniu jej napadom. W jego przypadku stosowane są inne niż doraźnie preparaty, takie jak np. propranolol, kwas walproinowy czy trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne.

Poza leczeniem farmakologicznym, czasami u pacjentów z migrenowymi bólami głowy coraz częściej podejmowane są próby wdrażania u nich alternatywnych form terapii.

Jako ich przykłady można podać m.in. akupunkturę, ale i biofeedback, przezczaszkową stymulację mózgu czy nawet leczenie chirurgiczne migren.

Czytaj więcej: Leczenie migreny

Czy migreny można całkowicie wyleczyć?

Migrena jest niestety chorobą przewlekłą - nieznane są sposoby, dzięki którym można by doprowadzać do jej całkowitego wyleczenia. Nie da się jednak przewidzieć, jak często dany pacjent będzie zmagał się z napadami migrenowych bólów głowy.

U jednych chorych leczenie profilaktyczne umożliwia znaczące zmniejszenie częstości migren, u innych zaś nadal pojawiają się one często. Zdarza się także, że jeden człowiek zmagający się z tym problemem doświadcza epizodów migren kilka lub kilkanaście nawet razy w miesiącu, inny zaś w ciągu całego swojego życia ma zaledwie kilka migrenowych bólów głowy.

Boli cię głowa? Sprawdź, czy to migrena

Pytanie 1 z 6

Gdzie zlokalizowany jest ból głowy?

ból często jest jednostronny

obustronny

jednostronny wokół lub za okiem

Następne pytanie