Leczenie migreny

Leczenie migreny opiera się na farmakoterapii. Leczenie migreny dzieli się na doraźne oraz profilaktyczne. Doraźnie leki mają na celu doprowadzić do ustąpienia u pacjenta bólu, preparaty przyjmowane profilaktycznie mają natomiast ograniczyć częstotliwość migren. Leczenie migreny zawsze musi być prowadzone z dużą ostrożnością. Stosowanie zbyt dużych ilości leków przeciwbólowych może skutkować wystąpieniem… polekowych bólów głowy.

Spis treści

1. Leczenie migreny: niesteroidowe leki przeciwbólowe (NLPZ)
2. Leczenie migreny: pochodne sporyszu
3. Leczenie migreny: tryptany
4. Leczenie migreny: inne leki
5. Leczenie migreny: profilaktyka
6. Leczenie migreny: stan migrenowy
7. Leczenie migreny: trudności
8. Leczenie migreny: alternatywne metody terapeutyczne
9. Leczenie migreny: zapobieganie

Migrena uznawana jest za jeden z najcięższych do zniesienia rodzajów bólu głowy. Szacuje się, że na 100 osób z populacji ogólnej, aż 15 zmaga się z migrenowymi bólami głowy.

Leczenie migreny – która nierzadko prowadzi do poważnych trudności w codziennym funkcjonowaniu – z pewnością można więc uznać za bardzo ważne zagadnienie. Terapia przynosi różne skutki: u jednych pacjentów daje ona bardzo szybko wyraźne rezultaty, u innych zaś do osiągnięcia efektu terapeutycznego konieczne jest wykorzystanie wielu różnych możliwości leczniczych.

Na szczęście istnieje wiele leków na migrenę: dostępne są zarówno preparaty, które redukują intensywność migrenowego bólu, jak i środki, których stosowanie może ograniczać częstość pojawiania się migren.

Leczenie migreny: niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)

W doraźnym leczeniu migreny wykorzystywane są środki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalne (NLPZ), ergotamina wraz z innymi pochodnymi sporyszu oraz preparaty z grupy tryptanów.

Pierwsze z wymienionych środków – NLPZ – są zasadniczo najczęściej przyjmowane przez pacjentów. Wynika to z kilka aspektów, takich jak ich koszt czy dostępność (dużo leków należących do tej grupy dostępnych jest bez recepty). Jako przykłady niesteroidowych leków przeciwzapalnych, stosowanych w leczeniu migreny, można podać:
- kwas acetylosalicylowy,
- naproksen,
- diklofenak,
- ibuprofen,
- ketoprofen.

Leki z tej grupy miewają różne formy – istnieją ich rozpuszczalne postacie (jak ma to miejsce w przypadku kwasu acetylosalicylowego), ale i są one dostępne w formie doustnych tabletek czy czopków. Warto podkreślić, że w doraźnym leczeniu migreny wykorzystywane są dużo większe dawki NLPZ niż w przypadku bólów innego rodzaju.

Zobrazować to można prostym przykładem. Tak jak przeciwbólowo przyjmuje się jednorazowo zwykle 200-400 mg ibuprofenu, tak w przypadku migrenowych bólów głowy pacjentowi może być zalecane nawet 800 mg tego leku.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne w leczeniu migreny przyjmować należy z wyjątkową ostrożnością. Nadużywanie ich zwiększa ryzyko wystąpienia skutków ubocznych, którymi mogą być m.in. nudności i wymioty, ale i nawet zaburzenia czynności nerek oraz krwawienie z przewodu pokarmowego. Zbyt częste stosowanie leków przeciwbólowych może także skutkować tym, że bóle głowy zaczną się u pacjenta pojawiać częściej – o tym jednak będzie mowa później.

Leczenie migreny: pochodne sporyszu

Drugą grupą leków wykorzystywaną w doraźnym leczeniu migreny są pochodne sporyszu. Dostępne są one zarówno w formie wziewnej, jak i w postaci czopków, tabletek i ampułek.

Do pewnego czasu leki te uznawano za jedne z najlepszych w doraźnym leczeniu migreny, ostatecznie jednak ich wykorzystywanie u chorych na migrenę ograniczono z powodu tego, że środki te prowadzą do wielu skutków ubocznych (m.in. mogą one obkurczać naczynia wieńcowe w sercu).

Sugeruje się także, aby ergotaminę i jej pochodne stosować z bardzo dużą ostrożnością – zaleca się, aby środki te były wykorzystywane nie częściej niż 6 razy w miesiącu.

Leczenie migreny: tryptany

Obecnie za środki najskuteczniejsze w doraźnym leczeniu migreny uznawane są tryptany. Leki te są antagonistami receptorów histaminergicznych (5-HT) i jako ich przykłady można podać:

• sumatryptan
• zolmitryptan
• eletryptan

Podobnie jak i wcześniej wymienione preparaty, tryptany dostępne są w różnych postaciach: doustnych, przeznaczonych do iniekcji czy w czopkach. Tryptany nie tylko skutecznie łagodzą migrenowy ból, ale i wpływają na powiązane z nim dolegliwości, takie jak nudności, wymioty czy światłowstręt.

Przeciwwskazaniem do stosowania tryptanów może być m.in. choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze czy schorzenia naczyń mózgowych.

Choć rzeczywiście środki te pozwalają osiągnąć najlepsze efekty, nie wszyscy zmagający się z migrenami pacjenci mogą je zażywać. Wśród przeciwwskazań do ich stosowania wymienia się m.in. chorobę wieńcową, źle kontrolowane nadciśnienie tętnicze i naczyniowe choroby mózgu.

Istnieją także pewne wady tryptanów: są nimi głównie ich koszt oraz objawy uboczne. Chorzy z migreną nierzadko cierpią tak bardzo, że są oni w stanie zrobić wiele, by ich ból ustąpił, cena tryptanów jest jednak na tyle wysoka, że nie wszyscy pacjenci są w stanie pozwolić sobie na zakup tych leków.

Dodatkowo pacjenci różnie tolerują tryptany – u jednych z nich skutki uboczne praktycznie się nie pojawiają, u innych zaś miewają one nawet duże nasilenie. Wśród objawów ubocznych zażywania tryptanów wymienia się m.in. zaczerwienienie skóry, uczucie rozpierania w klatce piersiowej, zawroty głowy oraz uczucie gorąca i senność.

Leczenie migreny: inne leki

W doraźnym leczeniu migreny znaczenie mają jednak nie tylko środki przeciwbólowe. Jedną z innych (poza bólem) uciążliwych dolegliwości migrenowych są nudności i wymioty. W przypadku, gdy u pacjenta mają one duże nasilenie, korzystne może się okazać dołączenie do leków przeciwbólowych środków o działaniu przeciwwymiotnym – jako przykład takowego można podać metoklopramid.

Leczenie migreny: profilaktyka

Drugim – obok doraźnego – elementem postępowania u chorych z migreną jest leczenie profilaktyczne. W tym przypadku stosowane są całkowicie inne leki i ich zażywanie ma na celu ograniczyć częstość występowania migrenowych bólów głowy.

Nie jest jednak tak, że każdemu pacjentowi, u którego pojawiają się migreny, od razu proponowane jest leczenie profilaktyczne. Istnieją do niego pewne wskazania – wśród nich wymieniane są:

• napady migreny, które nie ustępują pomimo leczenia doraźnego
• niemożność stosowania leczenia doraźnego (np. ze względu na istnienie u chorego przeciwwskazań do zażywania takich leków) albo zła jego tolerancja
• bardzo częste napady migreny
• napady migreny, przez które pacjent zażywa duże ilości leków przeciwbólowych
• migreny, które mają ciężki przebieg lub utrzymują się przez długi czas.

W zapobieganiu napadom migreny wykorzystanie znajdują środki należące do bardzo różnych grup lekowych. Jako pierwsze zwykle zalecane są chorym preparaty z grupy beta-blokerów (np. propranolol oraz metoprolol), antagoniści wapnia (np. flunaryzyna) czy leki przeciwpadaczkowe (np. kwas walproinowy, topiramat). W profilaktycznym leczeniu migreny stosowane są także trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, antagoniści receptorów serotoninowych 5-HT2, ryboflawina, a nawet toksyna botulinowa.

Cały czas tak naprawdę trwają badania nad wykorzystaniem kolejnych leków w leczeniu migreny. Wspomnieć tutaj można choćby o pracach nad erenumabem. Jest to przeciwciało, które skierowane jest przeciwko obecnemu w mózgowiu peptydowi związanemu z genem kalcytoniny (CGRP).

Sugeruje się, że substancja ta ma związek z występowaniem bólu migrenowego oraz nadwrażliwości na światło czy dźwięki, które nierzadko z nim współwystępują – taka właśnie obserwacja stanowiła podłoże do prac nad lekiem, który blokowałby CGRP. Wstępne wyniki badań nad skutecznością erenumabu wydają się obiecujące, analizy badaczy dotyczące m.in. bezpieczeństwa stosowania tego leku potrwają jednak zapewne jeszcze przez pewien czas.

Leczenie migreny: stan migrenowy

Powyżej opisano postępowanie, które dotyczy pacjentów z typowym przebiegiem migreny. Nieco inne jest zaś leczenie chorych, u których wystąpi stan migrenowy.

Problem ten może wymagać leczenia w szpitalu i w jego przebiegu podaje się pacjentowi wiele różnych leków. Wykorzystanie w stanie migrenowym znajdują zarówno podskórne iniekcje tryptanów, jak i dożylne podawanie steroidów czy dihydroergotaminy oraz kwasu walproinowego.

U chorych z tym problemem konieczne jest także wyrównanie gospodarki wodno-elektrolitowej, a także podawanie dożylne glukozy (oba elementy postępowania mogą prowadzić do zmniejszenia nasilenia bólu głowy).

Leczenie migreny: trudności

Ten, kto nigdy nie doświadczył migreny, raczej nie zdaje sobie sprawy z tego, jak silny jest związany z nią ból. Aby go złagodzić, pacjenci przyjmują leki przeciwbólowe – niestety dość często dzieje się tak, że chorzy stosują te środki zbyt często i w zbyt dużych dawkach.

Takie postępowanie zdecydowanie nie jest korzystne, bo może skutkować wystąpieniem problemu, którym są polekowe bóle głowy. Jest to dość poważne zaburzenie, związane niejako z mechanizmem błędnego koła.

Jeśli podejrzewasz, że poza migrenami doświadczasz polekowych bólów głowy, skonsultuj się z lekarzem. Wymaga to modyfikacji dotychczasowego leczenia migreny.

Chory przyjmuje środki przeciwbólowe w coraz większych dawkach, co – przynajmniej początkowo – przynosi mu ulgę. Z czasem jednak skuteczność tychże środków maleje i dochodzi do tego, że pacjent stosuje preparaty przeciwbólowe jeszcze częściej, a gdy tylko odstawia on leki, jego bóle głowy zaczynają się od razu nasilać.

Charakterystycznymi cechami polekowego bólu głowy to m.in. to, że ból obejmuje całą głowę i pojawia się on zwykle rano. Nasunąć podejrzenie takiego problemu może także to, że po pojawieniu się bólu i przyjęciu leku pojawia się poprawa, jednak w krótkim czasie ból nawraca i powtarza się to cyklicznie. W takiej sytuacji, konieczna jest konsultacja lekarska i zmiana dotyczczasowego leczenia migren.

Leczenie migreny: alternatywne metody terapeutyczne

Migreny z pewnością można uznać za poważny problem. Stale trwają poszukiwania coraz to nowszych metod ich leczenia. Istnieją doniesienia o korzystnym wpływie na stan chorych akupunktury. Wspomina się o pozytywnym wpływie aromaterapii, jak i o łagodzeniu migrenowych bólów głowy poprzez aktywność fizyczną czy korzystanie z technik redukcji napięcia i stresu.

Czytaj też: Przegląd ćwiczeń i treningów najlepiej rozładowujących stres

Coraz więcej ośrodków prowadzi także chirurgiczne leczenie migreny. Według twórców takich metod terapeutycznych migreny mogą być sprowokowane przez ucisk różnych nerwów w obrębie głowy. W trakcie zabiegowego leczenia migreny usuwane są różne mięśnie, co ma prowadzić do odbarczenia nerwów i zredukowania częstości migrenowych bólów głowy.

Efekty takiego leczenia są jednak ciężkie do oszacowania, w związku z czym operacyjne leczenie migren obecnie uznawane jest za dość kontrowersyjne i nie jest ono rutynowo opisywane wśród innych metod leczenia migrenowych bólów głowy.

Leczenie migreny: zapobieganie

Wszystkim pacjentom, u których rozpoczynane jest leczenie migreny, zwraca się uwagę na to, aby unikali oni czynników, które mogą prowokować napady migreny. U różnych osób odmienne czynniki mogą prowadzić do bólu migrenowego (dlatego też pacjent musi sam odnotować, co sprzyja wystąpieniu u niego bólu głowy).

Co według lekarzy najczęściej sprzyja migrenom? Jako takie czynniki wymienia się:

• stres
• niektóre pokarmy (np. czekoladę, tłuste potrawy, sery - szczególnie pleśniowe)
• zmęczenie
• znaczny wysiłek fizyczny
• gwałtowne zmiany temperatury
• niektóre leki (np. ranitydyna, estrogeny)
• jasne światło
• zbyt długi lub za krótki sen

Oczywiście wszystkich tych czynników całkowicie uniknąć się nie da, warto jednak podejmować takie próby, bo naprawdę wystrzeganie się wymienionych może ograniczyć częstość migrenowych bólów głowy.