Krwiaki wewnątrzczaszkowe, czyli powikłania po urazach mózgu

Krwiaki wewnątrzczaszkowe są najcięższymi powikłaniami po urazach mózgu, np. w wyniku wypadku. Skutkiem gromadzenia się krwi w mózgu może być trwały niedowład ciała, śpiączka, a nawet śmierć. Do powstania krwiaków dochodzi najczęściej w wyniku urazów bezwładnościowych, czyli takich gdzie nastąpiła gwałtowna zmiana prędkości, np. podczas uderzenia głową w nieruchomą przeszkodę. Sprawdź, jakie są rodzaje krwiaków mózgu i jak rozpoznać, czy doszło do ich powstania.

Spis treści

1. Krwiak nadtwardówkowy
2. Krwiak podtwardówkowy
3. Krwiak śródmózgowy

Krwiak wewnątrzczaszkowy - inaczej krwiaki śródczaszkowy - to krwiak powstały w ograniczonej okolicy wnętrza czaszki, w wyniku urazu głowy. Następstwa zamkniętych urazów głowy mogą przejawiać się w postaci ucisku mózgu, powstałego w wyniku uszkodzenia naczyń krwionośnych w obrębie czaszki i krwawienia śródczaszkowego. W zależności od położenia powstałego krwiaka w stosunku do opony twardej (jednej z opon mózgowo-rdzeniowych) i mózgu, wyróżnia się krwiaki nadtwardówkowe, podtwardówkowe i śródmózgowe.

Krwiak nadtwardówkowy

Krwiak nadtwardówkowy (nadoponowy) to wylew krwi do przestrzeni pomiędzy kością czaszki a oponą twardą. Z każdą minutą ilość krwi w przestrzeni nadoponowej narasta, a na mózg jest wywierany coraz większy ucisk, co w konsekwencji doprowadza do pęknięcia tętnicy oponowej. Charakterystycznym objawem krwiaka nadtwardówkowego jest tzw. przejaśnienie świadomości, tzn. początkowo chory traci przytomność, następnie odzyskuję ją na kilkadziesiąt minut (a nawet kilka godzin), po czym ponownie mdleje. Narastaniu krwiaka nadtwardówkowego towarzyszą także inne objawy, takie jak:

• poszerzenie źrenicy po stronie uszkodzenia,
• niedowład nerwu okołoruchowego i narastający niedowład połowy ciała (poprzedzony zwykle drgawkami typu Jacksona (tzw. marsz drgawek - drgawki są ograniczone tylko do niektórych grup mięśniowych. Mogą rozprzestrzeniać się np. od palców i stopniowo obejmować całą kończynę lub np. od kącików ust do połowy twarzy),
• nudności,
• wymioty,
• pęknięcie kości czaszki w okolicy skroniowo-ciemieniowej.

Chorzy z krwiakiem nadtwardówkowym wymagają natychmiastowego leczenia operacyjnego. W przeciwnym razie może dojść do śpiączki mózgowej. Jeśli krwiak jest niewielki, wystarczy leżeć i przyjmować leki zapobiegające narastaniu ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Jednak w około połowie przypadków niezbędna jest interwencja neurochirurga i leczenie operacyjne. Krwiak nadtwardówkowy jest powikłaniem około 10% ciężkich urazów głowy.

Krwiak podtwardówkowy

Krwiak podtwardówkowy (podoponowy) powstaje w następstwie gromadzenia się krwi żylnej między oponą twardą i oponą pajęczą (pajęczynówką), w wyniku czego może dojść do pęknięcia żył w mózgu. Powstaje on najczęściej w bardzo ciężkich urazach głowy, głównie w tych, w których doszło do złamania kości czaszki.

Jego objawy mogą być bardzo różnorodne i zależą od lokalizacji krwiaka. Są to bóle głowy, niedowłady, zaburzenia mowy, chodu, senność, zaburzenia świadomości czy napady padaczki. Leczenie przede wszystkim opiera się na postępowaniu chirurgicznym. Z kolei leczenie powikłań w postaci niedowładów i zaburzeń mowy przebiega tak jak w przypadku udaru mózgu.

Następstwem stłuczenia mózgu może też być krwotok podpajęczynówkowy z wylaniem się krwi do przestrzeni między pajęczynówką a oponą miękką. Objawy są takie same jak w przypadku krwotoku podpajęczynówkowego wskutek pęknięcia tętniaka mózgu, a więc nagły ból umiejscowiony w tylnej części głowy z wymiotami, sztywność karku, często z utratą przytomności i drgawkami oraz upośledzeniem ruchu gałek ocznych (porażenie nerwów okołoruchowych).

Krwiak śródmózgowy

Krwiak śródmózgowy - inaczej krwotoczny udar mózgu - stanowi około 20% wszystkich krwiaków pourazowych. W tym przypadku krew gromadzi się w obrębie mózgowia, szczególnie w okolicy podstawy płatów czołowych i skroniowych.

Szczególnie niebezpieczny jest krwiak śródmózgowy powstały w móżdżku (w tylnej jamie czaszki), ponieważ naciska on na ośrodek oddechowy pnia mózgu, co stanowi bezpośrednie zagrożenie życia.

Do późnych następstw urazów mózgu zaliczamy m.in.: nawracające zapalenie opon mózgowych i mózgu, ropień mózgu, padaczkę pourazową czy zespół pourazowy.

Monika Majewska