Hemikrania - ból głowy z jednej strony

Hemikrania to jeden z rodzajów pierwotnych bólów głowy. Hemikrania charakteryzuje się występowaniem jednostronnego bólu głowy, któremu towarzyszą różne dolegliwości, takie jak np. łzawienie oka czy wyciek wydzieliny z nosa. Co odróżnia hemikranię od innych rodzajów bólu głowy i jak można przynieść ulgę chorym – na czym opiera się leczenie hemikranii?

Spis treści

1. Hemikrania: przyczyny
2. Hemikrania: objawy
3. Hemikrania: rodzaje
4. Hemikrania: diagnostyka
5. Hemikrania: leczenie
6. Hemikrania: rokowania

Hemikrania (ang. hemicrania) to jednostronny ból głowy, zaliczany do pierwotnych bólów głowy. Ból głowy to termin wyjątkowo ogólny - choć nie wszyscy sobie zdają z tego sprawę, to rodzajów tej dolegliwości wyróżnia się stosunkowo dużo. Bóle głowy dzieli się przede wszystkim na pierwotne oraz wtórne - pierwsze z wymienionych stanowią samodzielne jednostki chorobowe, których istotą jest właśnie ból głowy, wtórne bóle głowy są z kolei problemami, w których do bólu głowy doprowadza jakaś inna patologia.

Najwięcej zainteresowania naukowców przyciągają pierwotne bóle głowy. Jednym z zaliczanych do tej grupy zaburzeń jest hemikrania.

Hemikrania uznawana jest za jeden z rzadszych bólów głowy - spotyka się ją tak rzadko, że nie sposób nawet określić, jaka jest częstość jej występowania w populacji ogólnej.

Pewne jednak fakty dotyczące tej jednostki są medykom znane już od dłuższego czasu - wiadomo, że problem ten występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn, znane jest także to, że pierwsze objawy hemikranii zazwyczaj pojawiają się u chorych pomiędzy 10. a 30. rokiem ich życia.

Hemikrania: przyczyny

W literaturze pierwsze doniesienia o hemikranii pojawiły się już w 1881 roku i od tego czasu medykom udało się zdobyć wiele informacji na temat tej patologii, do dziś jednak z całą pewnością można uznawać ten problem za dość enigmatyczny. Wciąż bowiem nie udało się odkryć, jakie są przyczyny hemikranii.

Podejrzewa się, że pewien wpływ na jej występowanie mogą mieć dziedziczone przez nas geny - zauważalne jest bowiem to, że osoby, w których rodzinach ktoś cierpiał na hemikranię, same mają zwiększone ryzyko tego, że podobny problem pojawi się również i u nich.

Hemikrania: objawy

Jak nietrudno się domyślić, podstawowym objawem hemikranii jest ból głowy. Do jego charakterystycznych cech zalicza się to, że jest to ból zawsze:

• jednostronny
• pulsujący
• umiejscowiony w obrębie czoła, skroni lub w okolicy oczodołu

Typowe dla hemikranii jest jednak to, że bólowi głowy towarzyszą różne inne dolegliwości, takie jak:

• łzawienie oka
• wyciek wodnistej wydzieliny z nosa
• przekrwienie spojówek
• zaczerwienienie połowy twarzy
• zwężenie źrenicy
• obrzęk połowy twarzy
• pocenie się czoła

Charakterystyczne dla hemikranii jest również to, że wymienione powyżej dolegliwości mają zwykle większe nasilenie po tej samej stronie, po której występuje ból głowy.

Hemikrania: rodzaje

Wyróżniane są dwa rodzaje hemikranii:

• hemikrania napadowa
• hemikrania ciągła

W przypadku pierwszego z wymienionych problemów dochodzi do występowania częstych (nawet do 5 na dobę), trwających po kilka-kilkanaście (zwykle do 30) minut, napadów bólu głowy z towarzyszącymi mu dodatkowymi dolegliwościami.

Znacznie większym utrapieniem dla chorych jest natomiast hemikrania ciągła, w której pacjent zmaga się z bólem zasadniczo przez cały czas (dochodzi tutaj jednak do pojawiania się okresów zaostrzeń, w których ból przybiera na sile).

Hemikrania: diagnostyka

Rozpoznanie hemikranii zazwyczaj nie jest łatwe - jest to wynikiem chociażby tego, że przed postawieniem takiego rozpoznania konieczne jest wykluczenie innych, częstszych możliwych przyczyn bólu głowy (takich jak chociażby klasterowy ból głowy).

W diagnostyce bólów głowy znaczenie odgrywa wywiad lekarski (skupiający się m.in. wokół charakteru dolegliwości, czasu ich trwania, czynników prowokujących pojawianie się objawów oraz towarzyszących bólowi objawów) oraz badanie neurologiczne.

Zazwyczaj u pacjenta wykonywane są badania obrazowe - takie jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny – dzięki którym możliwe jest przede wszystkim wykluczenie patologii, które mogą być przyczynami wtórnych bólów głowy (takich jak np. guz mózgu).

Wtedy, gdy wykluczone zostanie to, że pacjent może cierpieć na wtórny ból głowy, możliwe jest poszukiwanie tego, który z pierwotnych bólów głowy u niego występuje.

W diagnostyce różnicowej hemikranii pod uwagę brane są przede wszystkim migrena oraz klasterowe bóle głowy.

Zazwyczaj najwięcej trudności pojawia się przy różnicowaniu pomiędzy hemikranią a klasterowym bólem głowy – cechami odróżniającymi te problemy jest chociażby to, że napady hemikranii występują częściej, ale trwają krócej (odwrotnie jest w przypadku bólów klasterowych), dodatkowo hemikranię częściej rozpoznaje się u kobiet (klasterowe bóle głowy są z kolei częściej spotykane u mężczyzn).

W rozpoznawaniu hemikranii bierze się pod uwagę również pewne kryteria, które mają znaczenie szczególnie w przypadku hemikranii ciągłej. Otóż schorzenie to można stwierdzić wtedy, gdy u chorego:

• bóle głowy utrzymują się powyżej 3 miesięcy
• ból ma typową charakterystykę (jest jednostronny, pojawia się u chorego każdego dnia i miewa tendencję do samoistnego zaostrzania się co jakiś czas)
• bólowi głowy towarzyszą wspomniane wyżej dolegliwości (w postaci m.in. łzawienia czy przekrwienia spojówek)
• ból ustępuje po podaniu indometacyny

Hemikrania: leczenie

To, na czym opiera się leczenie hemikranii, zostało zdradzone powyżej - lekiem z wyboru w przypadku tego rodzaju bólu głowy jest indometacyna (ustąpienie dolegliwości bólowych po podaniu pacjentowi tego leku stanowi jedno z kryteriów rozpoznania hemikranii).

W celu doprowadzenia do przeminięcia bólów głowy, w przypadku hemikranii, niezbędne jest przewlekłe zażywanie tego leku - aby zapobiegać skutkom ubocznym farmakoterapii, dotyczącym przewodu pokarmowego, u pacjentów wdrażane bywa dodatkowo leczenie preparatami należącymi do inhibitorów pompy protonowej.

U tych chorych, u których wykorzystanie indometacyny jest niemożliwe, stosowane mogą być inne leki, takie jak np. celekoksyb czy topiramat.

Hemikrania: rokowania

Hemikrania jest chorobą przewlekłą - niemożliwe jest, niestety, całkowite wyleczenie.

Typowo chorzy, w celu zapobiegania dolegliwościom bólowym, muszą przewlekle zażywać środki przeciwbólowe - dość często bowiem zdarza się tak, że przerwanie farmakoterapii skutkuje nawrotem dolegliwości bólowych.