Dyzartria: przyczyny, objawy leczenie

Dyzartria to różnego rodzaju problemy, które dotyczą niewłaściwej artykulacji mowy. Sama w sobie dyzartria nie stanowi choroby, jest ona objawem – objawem bardzo istotnym, ponieważ jej nagłe pojawienie się związane może być zarówno z nowotworem ośrodkowego układu nerwowego, jak i z udarem mózgu czy boreliozą. Jakie zaburzenia leżą u przyczyn dyzartrii i kiedy trzeba poszukiwać leczenia? Jak przebiega leczenie dyzartrii?

Spis treści

1. Dyzartria: objawy
2. Dyzartria: rodzaje
3. Dyzartria: przyczyny
4. Dyzartria: rozpoznawanie
5. Dyzartria: leczenie

Dyzartria jest problemem, który wynika z zaburzeń dotyczących aparatu ruchowego mowy. W przebiegu dyzartrii dochodzi do upośledzenia prawidłowej ruchomości struktur zaangażowanych w powstawanie mowy, takich jak fałdy głosowe krtani, elementy podniebienia, język czy wargi.

Termin pochodzi z języka greckiego, wywodzi się on od słów "dys" (trudny, ciężki) i "arthrosis" (artykulacja). Dyzartria może znacząco komplikować życie doświadczającego jej pacjenta – jej skutkiem może być to, że mowa chorego będzie niezrozumiała dla otoczenia. Efektem takiego zjawiska może być pogorszenie relacji pacjenta z rodziną i innymi spotykanymi ludźmi.

Oprócz tego dyzartria występować może u pacjentów całkowicie sprawnych intelektualnie – odczuwany przez nich, spowodowany zaburzeniami mowy, dyskomfort może doprowadzać do odizolowania się od ludzi, a nawet do wystąpienia poważnych zaburzeń psychicznych, takich jak np. depresja.

Dyzartria: objawy

Charakterystyczna dla osób z dyzartrią mowa określana jest jako dyzartryczna. Pacjenci mogą mówić niewyraźnie, czasami nawet bełkotliwie – zrozumienie tego, co tak naprawdę mają na myśli, może być wyjątkowo trudne.

Wypowiedzi chorych z dyzartrią mogą wydawać się monotonne przez brak odpowiedniej modulacji głosu. Zaburzenia mogą dotyczyć także tempa mówienia (w przypadku dyzartrii mowa jest zazwyczaj spowolniała), a także głośności wypowiadanych słów – pacjenci mogą zarówno mówić bardzo cicho, właściwie szeptać, jak i wypowiadać się zdecydowanie zbyt głośno niż powinni w danej sytuacji.

Czasami mowa pacjentów może przypominać taką, do której dochodzi podczas przeziębienia – taka mowa określana bywa jako mowa nosowa.Pojawiające się w przebiegu dyzartrii objawy wynikają z zaburzeń ruchomości struktur okolicy jamy ustnej, gardła oraz szyi, przez co pacjenci doświadczać mogą również innych niż zaburzenia mowy problemów. U chorych występować mogą trudności z żuciem i przełykaniem pokarmów, a także nadmierne ślinienie się.

Dyzartria: rodzaje

Wyróżnianych jest kilka rodzajów dyzartrii. Podział bazuje zarówno na drobnych różnicach w obrazie klinicznym, jak i na tym, w której to konkretnie części układu nerwowego doszło do uszkodzenia. Wymienia się dyzartrię:

• wiotką (wynikającą z uszkodzeń nerwów czaszkowych V, VII, IX, X, XII lub ich jąder w mózgowiu),
• spastyczną (występującą w przypadku obustronnego uszkodzenia dróg korowo-jądrowych w mózgowiu),
• hiperkinetyczną i hipokinetyczną (pojawiające się w przypadku defektów dotyczących układu pozapiramidowego),
• ataktyczną (wynikająca z uszkodzeń w obrębie móżdżku),
• mieszaną (rozpoznawaną w przypadku nakładania się kilka różnych rodzajów dyzartrii, czyli wtedy, kiedy uszkodzenia zlokalizowane są w kilku różnych rejonach mózgowia).

Dyzartria: przyczyny

Przyczyną dyzartrii mogą być wszelkie stany doprowadzające do uszkodzenia wyżej wymienionych struktur mózgu i skutkujące ostatecznie zaburzeniami czynności aparatu ruchowego mowy, takie jak:

• udar mózgu
• nowotwory ośrodkowego układu nerwowego
• miastenia
• zespół Guillain-Barre
• stwardnienie zanikowe boczne
• borelioza
• uraz głowy
• porażenie mózgowe
• choroba Parkinsona
• choroba Huntingtona
• dystrofia mięśniowa
• choroba Wilsona
• choroba Taya-Sachsa
• wzmożone ciśnienie wewnątrzczaszkowe
• hipotermia
• mielinoliza środkowa mostu

Dyzartria może być również czasowa i wynikać ze stosowanych przez pacjenta środków. Taka możliwość istnieje szczególnie w przypadku zażywania niektórych narkotyków oraz środków o działaniu uspokajającym.

Dyzartria: rozpoznawanie

O tym, czy u pacjenta istnieje dyzartria, upewnić się można poprzez przeprowadzenie badania mowy chorego. Pacjent może być poproszony o wykonanie kilku czynności, takich jak:

• czytanie jakichś zdań
• śpiewanie
• zdmuchnięcie świeczki
• wystawianie języka
• liczenie
• wydawanie różnych dźwięków

Rozpoznanie samej dyzartrii jest oczywiście istotne, dużo istotniejsze jest jednak to, aby odnaleźć przyczynę jej wystąpienia – a ta, jak wspominano powyżej, może być nawet stanem zagrażającym życiu. Zaniepokojenie powinny wzbudzać szczególnie te przypadki dyzartrii, które pojawiły się nagle, u dotychczas całkowicie zdrowego pacjenta.Kompletny profil badań, który będzie wykonany u pacjenta z dyzartrią, zależny jest od podejrzewanej etiologii problemu. Aby odnaleźć przyczynę dyzartrii, wykonywane mogą być badania obrazowe (takie jak tomografia komputerowa głowy czy obrazowanie tego rejonu ciała metodą rezonansu magnetycznego), które to mogą wykryć ogniska świadczące o przebyciu udaru czy zmiany o charakterze nowotworowym. Wykorzystanie znajdować mogą także punkcje lędźwiowe (celem przeprowadzenia analiz płynu mózgowo-rdzeniowego), jak i badania elektromiograficzne (EMG) i elektroencefalograficzne (EEG) oraz badania krwi i badania moczu.

Dyzartria: leczenie

Leczenie samej dyzartrii – czyli tak naprawdę objawu jakiegoś innego schorzenia – bazuje na ćwiczeniach, które mają usprawniać mowę u pacjentów. Celem takich ćwiczeń jest wzmocnienie mięśni zaangażowanych w powstawanie mowy, oprócz tego pacjenci uczeni są tego, jak mówić wolniej oraz bardziej wyraźnie. Nauka obejmować może także kontrolę oddychania, która pozwoli zarówno mówić wolniej, jak i wpływać na głośność wypowiadanych słów.