DYSKALKULIA, czyli problemy z matematyką. Przyczyny, objawy i leczenie dyskalkulii

Dyskalkulia oznacza problemy z nauką matematyki. Nie są to jednak zwykłe trudności (np. nauka tabliczki mnożenia), z którymi zmaga się większość uczniów. Osoby z dyskalkulią mają trudności z tak prostymi zadaniami, jak określanie liczby obiektów czy nazwanie cyfr i numerów. Sprawdź, jakie są przyczyny i objawy dyskalkulii oraz na czym polega leczenie tej przypadłości.

Spis treści

1. Dyskalkulia - przyczyny
2. Dyskalkulia - objawy
3. Dyskalkulia - diagnoza
4. Dyskalkulia - leczenie

Dyskalkulia oznacza problemy z nauką matematyki. Nie są to jednak zwyczajne problemy, z którymi zmaga się większość uczniów, a które zwykle zostają rozwiązane dzięki pomocy nauczyciela i wysiłkowi umysłowemu ze strony dziecka. Dyskalkulia tospecyficzne trudności w uczeniu się matematyki. Można o nich mówić, gdy u dziecka wystąpiły zaburzenia zdolności matematycznych, czyli predyspozycji potrzebnych do rozumienia problemów matematycznych. W konsekwencji nie potrafi ono poradzić sobie nawet z najłatwiejszymi zadaniami. Należy przy tym zaznaczyć, że niski poziom umiejętności matematycznych nie jest związany z rozwojem intelektualnym dziecka - zwykle jest on prawidłowy.

Szacuje się, że problem dyskalkulii dotyczy 3-5 proc. uczniów.

Dyskalkulia - przyczyny

Przyczyną dyskalkulii są genetyczne (tj. wrodzone) nieprawidłowości w tej części mózgu, w której koncentrują się zdolności matematyczne. Wówczas rozwój procesów psychicznych, zaangażowanych w nabywanie umiejętności matematycznych, przebiega wolniej. Stąd istotne różnice pomiędzy aktualnymi zdolnościami matematycznymi dziecka, a tymi, które są odpowiednie dla jego wieku.

Dyskalkulię należy odróżnić do pseudodyskalkulii, która występuje, gdy dziecko nie jest w stanie wykazać swoich potencjalnych zdolności matematycznych wskutek zaburzeń emocjonalnych, choroby fizycznej, zmęczenia czy braków w wiadomościach.

Dyskalkulia - objawy

Objawy dyskalkulii różnią się w zależności od rodzaju upośledzenia zdolności matematycznych:

• dyskalkulia werbalna (słowna) - zaburzone zostają zdolności nazywania pojęć i relacji matematycznych. Pojawiają się także trudności z określaniem liczby obiektów i z nazywaniem cyfr i numerów;
• dyskalkulia leksykalna - objawia się zaburzeniem odczytywania symboli matematycznych (cyfr, liczb i znaków matematycznych +, -, x, :, itd.). W konsekwencji popełnia się błędy przy wybieraniu numeru telefonu czy liczeniu na kalkulatorze, myli się numery autobusów, tramwajów czy peronów;
• dyskalkulia graficzna charakteryzuje się problemami z zapisywaniem symboli matematycznych, a w cięższych przypadkach także liczb;
• dyskalkulia operacyjna przejawia się zaburzeniem zdolności wykonywania operacji matematycznych. Zamiast dodawania wykonuje się odejmowanie, a zamiast mnożenia, dzielenie itd.;
• dyskalkulia ideognostyczna (pojęciowo-wykonawcza) oznacza zaburzenie rozumienia idei matematycznych, relacji niezbędnych do dokonywania obliczeń pamięciowych, trudności w dostrzeganiu zależności liczbowych (np. nierozumienie, że 6 to połowa liczby 12, że 6 jest tym samym co 2x3);
• dyskalkulia proktognostyczna (wykonawcza) to zaburzenie manipulowania konkretnymi lub obrazkowymi obiektami w celach matematycznych. Pojawiają się trudności z uszeregowaniem obiektów wg kolejności rosnącej lub malejącej, problemy ze wskazywaniem, który z obiektów jest mniejszy, większy, a które obiekty są tej samej wielkości;

Dyskalkulia - diagnoza

Lekarz (zwykle neurolog bądź neuropsycholog) prosi pacjenta o wykonanie prostego zadania matematycznego, np. by dodał lub odjął w pamięci (lub na palcach) dane liczby, policzył jakieś obiekty, ustalił, w którym zbiorze jest więcej liczb. Inne testy na dyskalkulię to prośba o zapisanie dyktowanych przez lekarza ciągów cyfr, zadania tekstowe itp. Jeśli badany ma problemy z ich rozwiązaniem, a dodatkowo przypuszcza się, że trudności te spowodowane są przez dysfunkcję pewnych obszarów mózgu, można mówić o dyskalkulii.

W czasie diagnozy należy wykluczyć zaburzenia neurologiczne, psychiczne, a także wady wzroku i słuchu. Niewłaściwe metody nauczania, zaniedbania dydaktyczne i opóźniony rozwój umysłowy również wykluczają dyskalkulię. Przeprowadza się także testy czytania i pisania. Jeśli wyniki testów pozostają w normie wiekowej, także należy wykluczyć specyficzne problemy z nauką matematyki.

Dyskalkulia - leczenie

Konieczne są zajęcia korekcyjno-wyrównawcze. Niezbędna jest także praca rodziców z dzieckiem w domu. Podczas odrabiania lekcji należy pokazać dziecku, że zadanie można rozwiązać na różne sposoby. Pomocne może okazać się zapisywanie różnych działań różnymi kolorami, żeby dziecko mogło je sobie potem skojarzyć. W czasie odrabiania lekcji nie można zabraniać dziecku korzystania z dodatkowych pomocy (kalkulatora, a nawet tabliczki mnożenia). Należy także uzbroić się w cierpliwość i dać dziecku więcej czasu na rozwiązanie zadań.

Ponadto należy zachęcać dziecko do wykonywania działań matematycznych w czasie codziennych sytuacji, np. można poprosić, by policzyło, ile napojów stoi na półce, ile reszty powinna wydać pani w sklepie. Można także poprosić o odczytanie godziny czy rozkładu jazdy na przystanku.

Monika Majewska