ADOS-2, czyli protokół obserwacji do diagnozowania zaburzeń ze spektrum autyzmu

Protokół obserwacji zachowania pod kątem autyzmu ADOS (Autism Diagnosis Observation Schedule) jest jednym z najpopularniejszych i najwyżej cenionych narzędzi diagnostycznych, które wykorzystuje się do rozpoznawania zaburzeń ze spektrum autyzmu.

Spis treści

1. ADOS-2 - protokoły
2. Moduły w badaniu ADOS-2 - dla kogo są przeznaczone?
3. W jakim celu wykonuje się ADOS-2?

ADOS-2 jest częściowo ustrukturyzowanym, wystandaryzowanym protokołem obserwacji. Protokoły składają się z szeregu prób umożliwiających obserwację nieprawidłowości charakterystycznych dla ASD w takich sferach jak, komunikacja społeczna, zabawa oraz ograniczone i powtarzalne zachowania. Składa się on z pięciu niezależnych modułów. Umożliwiają one badanie osób w różnym wieku i na różnym poziomie rozwoju językowego.

ADOS-2 - protokoły

W badaniu ADOS-2 można wyróżnić poszczególne protokoły:

• Protokół Modułu T przeznaczony do badania dzieci w wieku 12-30 miesięcy, których niewerbalny wiek umysłowy wynosi co najmniej 12 miesięcy,
• Protokół Modułu 1 przeznaczony jest do badania osób w wieku chronologicznym, powyżej 30 miesięcy, u których niewerbalny wiek umysłowy wynosi co najmniej 15 miesięcy,
• Protokół Modułu 2 przeznaczony do badania osób w dowolnym wieku chronologicznym, u których niewerbalny wiek umysłowy wynosi co najmniej 15 miesięcy i które opanowały mowę zdaniową, ale nie posługują się nią płynnie,
• Protokół Modułu 3 przeznaczony do badania dzieci i młodych nastolatków posługujących się mową płynną,
• Protokół Modułu 4 przeznaczony do badania starszych nastolatków i dorosłych mówiących płynnie.

Moduły w badaniu ADOS-2 - dla kogo są przeznaczone?

Moduł T i 1 przeznaczone są dla dzieci, które nie opanowały jeszcze mowy zdaniowej. Moda zdaniowa definiowana jest jako elastyczne posługiwanie się spontanicznymi wyrażeniami.

Dlatego Modułami T i 1 badane są dzieci, które nie zaczęły jeszcze mówić bądź posługują się pojedynczymi wyrazami. Jeżeli dziecko używa wyrażeń zawierających co najmniej trzy słowa, należy skorzystać z Modułu 2.

Z kolei Moduł 2 dedykowany jest dzieciom w dowolnym wieku. Kryterium, które warunkuje wybór jest kryterium językowe. Moduł ten przeznaczony jest dla dzieci posługujących się mową zdaniową, które nie opanowały jeszcze języka w sposób płynny. Moduł 2 jest przeznaczony do badana dzieci w dowolnym wieku, ale zadania z tego modułu najbardziej sprawdzają się w trakcie obserwacji zachowania dzieci w wieku poniżej trzech lat.

Moduły 3 i 4 przeznaczone są do badania osób, które płynnie posługują się mową. Mowa płynna odpowiada poziomowi rozwoju językowego dziecka czteroletniego lub przewyższającego go. Składa się na to elastyczne wypowiadanie różnego rodzaju zdań, korzystanie z różnych form gramatycznych, wykorzystywanie mowy do informowania o sytuacjach spoza bezpośredniego kontekstu.

Prowadzenie badania za pomocą ADOS-2 różni się od siebie w poszczególnych modułach. Zasady prowadzenia badania pozostają jednakowe. Wiele z ocenianych po badaniu pozycji występuje w podobnej lub identycznej postaci w różnych modułach. Każdy moduł zawiera odrębny zestaw zadań.

Moduły T, 1 i 2 wymagają przemieszczania się za dzieckiem w różne miejsca w pokoju diagnostycznym. Badanie Modułami 3 i 4 przeprowadza się przy stole. Bazują one głównie na rozmowie z badanym.

W jakim celu wykonuje się ADOS-2?

Celem badania ADOS-2 jest obserwacja komunikacji i zachowań społecznych. Zadania zostały skonstruowane w sposób umożliwiający stworzenie interesujących sytuacji, w których mogą wystąpić interakcje społeczne.

Badaniem ADOS-2 nie ocenia się umiejętności poznawczych lecz proponuje się angażujące i ciekawe zadania, które będą w stanie zmotywować dziecko lub dorosłego i zachęcić go do interakcji z diagnostą.

Podczas obserwacji przez diagnostę różnych zachowań ważne jest to, czego diagnosta nie robi, np. gdy celowo odczekuje chwilę, stwarzając tym samym osobie badanej możliwość wejścia w interakcję bądź podtrzymanie jej.

Zadanie diagnosty nie polega na „ratowaniu” interakcji ani staraniu się, żeby była bardziej komfortowa.

Czytaj też:

• Autyzm (zaburzenia ze spektrum autyzmu) - przyczyny, rodzaje, objawy, terapia
• Rodzaje autyzmu i zaburzenia ze spektrum autyzmu