Od zwykłego zapalenia do niewydolności nerek. Zwężenie moczowodu - przyczyny, objawy i leczenie

Zwężenie moczowodu doprowadza do zalegania moczu w nerce i części moczowodu. Jest to bardzo niebezpieczny stan, który może doprowadzić do licznych infekcji układu moczowego, tworzenia się kamieni nerkowych, a w najgorszym przypadku do niewydolności nerki. Jakie są przyczyny i objawy zwężenia moczowodu? Na czym polega leczenie tej przypadłości?

Spis treści

1. Zwężenie moczowodu - przyczyny
2. Zwężenie moczowodów - objawy
3. Zwężenie moczowodów - kiedy natychmiast do lekarza?
4. Zwężenie moczowodu - diagnostyka
5. Zwężenie moczowodu - leczenie

Zwężenie moczowodu (zwężenie ujścia miedniczkowo-moczowodowego) to wada moczowodu, która prowadzi do zastoju moczu powyżej zwężenia. Nerka wytwarza mocz w prawidłowej ilości, ale na drodze jego odpływu znajduje się przeszkoda, która sprawia, że przepływ moczu moczowodem do pęcherza zostaje utrudniony.

Mocz zalega w nerce, co doprowadza do wzrostu ciśnienia śródnerkowego, a w konsekwencji do postępującego wyniszczenia miąższu nerek i ich niewydolności. Fachowo proces ten nazywa się to wodonerczem. Powikłaniem zalegania moczu może być nie tylko niewydolność nerek, lecz także tworzenie się kamieni nerkowych, które nasilają proces niszczenia nerki, oraz liczne infekcje układu moczowego.

Zwężenie moczowodu - przyczyny

Zwężenie moczowodu może być wadą wrodzoną mięśni gładkich ściany moczowodu. Jego przyczyną mogą być także nieprawidłowe unaczynienie (dodatkowe naczynia krzyżują moczowód), zrosty łącznotkankowe, które uciskają moczowód, i zrosty moczowodu z miedniczką lub dolnym biegunem nerki. Również nadmierna ruchomość nerki może być przyczyną schorzenia, gdyż obniżając się, powoduje zgięcie moczowodu.

Przyczyną utrudnionego odpływu moczu z nerki może być także rozrost gruczołu krokowego, guz (rak prostaty, rak macicy, rak jajnika, rak jelita grubego), kamień moczowy, polip bądź masa uciskająca drogi moczowe z zewnątrz, a także refluks pęcherzowo-moczowodowy.

Zwężenie moczowodu może być także powikłaniem cystektomii (chirurgicznego usunięcia pęcherza moczowego z wytworzeniem pęcherza jelitowego metodą Brickera) lub po przeszczepie nerek.

Do uszkodzenia moczowodu, którego konsekwencją jest zwężenie, może dojść także przez przypadek podczas operacji lub zabiegów w obrębie dróg moczowych. Wówczas mówi się o jatrogennym uszkodzeniu moczowodu.

Zwężenie moczowodów - objawy

Gdy wodonercze pojawia się tylko w jednej nerce, pojawiają się:

• ból w okolicy lędźwiowej - może być okresowy i opisywany jako tępy albo pojawić się w postaci ostrych ataków bólowych, które promieniują do pachwiny;
• uwypuklenie powłok w nadbrzuszu (można także wyczuwać miękki, niebolesny guz w tej okolicy);
• nudności i wymioty;
• dodatni Objaw Goldflama - gdy lekarz uderza w okolicę lędźwiową pleców pacjenta, ten odczuwa dotkliwy ból, który wskazuje na ostry proces zapalny nerki po stronie badanej;

Gdy do wodonercza dochodzi w obu nerkach, chory może skarżyć się na:

• brak apetytu;
• wzrost masy ciała;
• obrzęki obu kończyn dolnych;
• osłabienie i nudności;

Mogą się pojawić także krwiomocz i nadciśnienie.

Zwężenie moczowodu - diagnostyka

W przypadku podejrzenia zwężenia moczowodu podstawowym badaniem jest urografia dożylna. Jest to kontrastowe badanie rentgenowskie wykonywane w celu oceny funkcji nerek oraz położenia i budowy dróg wyprowadzających mocz. Można także wykonać renoscyntygrafię diuretyczną. Jest to badanie podobne do urogfarii, z tą różnicą, że zamiast kontrastu podaje się dożylnie izotop. Ponadto wykonuje się badanie ultrasonograficzne, które pozwala ocenić kształt i wielkość nerek. W trakcie badania ultrasonograficznego można wykonać tzw. test diuretyczny. Polega on na dożylnym podaniu furosemidu, a następnie na obserwacji stopnia poszerzenia dróg moczowych i mierzeniu czasu powrotu do prawidłowych rozmiarów. Ponadto można wykonać tomografię komputerową i rezonans magnetyczny.

Gdy lekarz nie jest w stanie postawić ostatecznego rozpoznania w oparciu o ww. badania, może zdecydować o wykonaniu licznych badań radiologicznych z wykorzystaniem kontrastu: pielografii zastępującej, pielografii wstępującej i cystouretrografii mikcyjnej. Innym badaniem, ale rzadko wykonywanym, jest Test Whitakera, który polega na wprowadzeniu do miedniczki i pęcherza moczowego czujników mierzących ciśnienie i mierzeniu różnicy ciśnień.

Zwężenie moczowodu - leczenie

Zwykle konieczna jest operacja, która polega na usunięciu przeszkody w odpływie moczu. Alternatywą może być nefrostomia przezskórna, która polega na doprowadzeniu drenu do wnętrza układu kielichowo-miedniczkowego nerki. Zabieg ten nie usuwa przeszkody, a zapewnia odpływ moczu inną drogą. Ostatecznością jest nefrektomia, czyli usunięcie nerki.

Monika Majewska