Odmiedniczkowe zapalenie nerek – nieleczone może doprowadzić do niewydolności

Odmiedniczkowe zapalenie nerek najczęściej jest wynikiem nieleczonej lub źle leczonej infekcji cewki moczowej lub pęcherza moczowego, która rozprzestrzeniła się do nerek. Wówczas należy jak najszybciej wdrożyć odpowiednie leczenie. W przeciwnym razie może dojść do rozwoju przewlekłego odmiedniczkowego zapalenia nerek, a w konsekwencji do niewydolności tego narządu. Jakie są przyczyny i objawy odmiedniczkowego zapalenia nerek? Na czym polega leczenie tej choroby?

Spis treści

1. Odmiedniczkowe zapalenie nerek - przyczyny i czynniki ryzyka
2. Odmiedniczkowe zapalenie nerek - objawy
3. Odmiedniczkowe zapalenie nerek - diagnoza
4. Odmiedniczkowe zapalenie nerek - leczenie
5. Jak zapobiegać odmiedniczkowemu zapaleniu nerek?

Odmiedniczkowe zapalenie nerek to choroba, w przebiegu której, w wyniku stanu zapalnego, dochodzi do uszkodzenia tkanki śródmiąższowej nerek i komórek kanalików nerkowych. Nieleczona lub źle leczona może doprowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia nerek, a w konsekwencji do ich niewydolności.

Odmiedniczkowe zapalenie nerek - przyczyny i czynniki ryzyka

Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek może być wynikiem zakażenia:

• bakteryjnego - w większości przypadków (ok. 80 proc) do ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek dochodzi na skutek zakażenia przez bakterie, które pochodzą z dolnych dróg moczowych i dostają się do nerek drogą wstępującą przez moczowody. Najczęściej są to bakterie E. Coli, rzadziej gronkowce. Inne bakterie, które odpowiadają za zakażenie dróg moczowych, to mikoplazmy i dwoinka rzeżączki
• wirusowego - za zakażenie najczęściej odpowiadają wirusy z rodziny Herpes, w tym m.in. wirus opryszczki, którym można się zarazić podczas kontaktów seksualnych
• grzybiczego - zdarzają się one u chorych z obniżoną odpornością, leczonych antybiotykami lub lekami immunosupresyjnymi, a także u pacjentów długotrwale cewnikowanych

Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek może być także wynikiem przedostania się drobnoustrojów chorobotwórczych do nerek poprzez krew.

Przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek jest wynikiem nieleczonego lub źle leczonego zakażenia cewki moczowej lub pęcherza moczowego (bakterie, które zalegają w drogach moczowych, przedostają się przez moczowód do nerki i wywołują stan zapalny) lub nawracającego ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek.

Czynnikami sprzyjającymi zachorowaniu są:

• wady rozwojowe i zaburzenia odpływu z układu moczowo-płciowego (np. z powodu kamieni nerkowych, zmian nowotworowych, np. guz pęcherza lub macicy, przerostu prostaty, hiperplazji - rozrostu tkanek)
• ciąża
• cukrzyca
• refluks pęcherzowo-moczowy (cofanie się moczu z pęcherza do nerek)
• zaburzenia neurologiczne przebiegające z zaburzeniami opróżniania pęcherza moczowego (np. z przepukliną kręgosłupa, po udarze mózgu)
• intensywne życie seksualne
• cewnik w pęcherzu moczowym.

Odmiedniczkowe zapalenie nerek - objawy

W ostrej postaci choroby objawem dominującym jest nagły, ostry ból w okolicy lędźwiowej (jedno lub dwustronny), który może promieniować do pachwiny. Ponadto pojawiają się objawy charakterystyczne dla zapalenia dolnych dróg moczowych:

• stan podgorączkowy lub gorączka
• ogólne osłabienie
• nadciśnienie tętnicze
• dolegliwości ze strony układu pokarmowego: bóle brzucha, nudności i wymioty
• tzw. objawy dyzuryczne: ból podczas oddawania moczu, częstomocz, częste parcie na mocz z towarzyszącym pieczeniem, krwiomocz

Objawem charakterystycznym, wskazującym na stan zapalny nerki, jest dodatni objaw Goldflama. Gdy lekarz uderza w okolicę lędźwiową pleców, pacjent odczuwa dotkliwy ból. Jeśli zapalenie jest wynikiem niewyleczonego zapalenia pęcherza, pacjent może odczuwać także dyskomfort przy uciśnięciu okolicy nadłonowej.

Postać przewlekła przebiega skąpoobjawowo lub bezobjawowo, aż do zaawansowanego stadium przewlekłej niewydolności nerek.

Odmiedniczkowe zapalenie nerek - diagnoza

W pierwszej kolejności wykonuje się badanie moczu. Często występuje białkomocz i mniej lub bardziej nasilony krwiomocz. Wzrost liczby krwinek białych i bakterii w moczu jest umiarkowany. W badaniach krwi na stan zapalny wskazują podniesione CRP i OB. Stwierdza się także leukocytozę i wzrost poziomu mocznika, który wskazuje na zaburzenia pracy nerek. Równoczesny wzrost poziomu kreatyniny również może wskazywać na uszkodzenie nerek.

U chorego z podejrzeniem odmiedniczkowego zapalenia nerek wykonuje się także badanie ultradźwiękowe, obrazujące nerki (w przebiegu choroby są one obkurczone, ich powierzchnia jest nieregularna z powodu wielu zbliznowaceń tkanki śródmiąższowej).

W nielicznych przypadkach lekarz podejmuje decyzję o biopsji nerki.

Odmiedniczkowe zapalenie nerek - leczenie

Zwykle stosuje się terapię antybiotykami, która trwa ok. 2 tygodni. Najpierw pacjent dostaje antybiotyki najczęściej stosowane przy zakażeniu dróg moczowych. Te właściwe są dobierane w oparciu o wyniki badania moczu (antybiotyk należy dobrać do rodzaju obecnej w moczu bakterii, jej wrażliwości na lek). Ponadto zalecane są leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe. W czasie choroby należy ograniczyć aktywności fizyczną i przyjmować min. 2 l płynów dziennie.

Jeżeli przyczyną choroby są zaburzenia w odpływie moczu (np. w przebiegu kamicy nerkowej) może być konieczne leczenie operacyjne, którego celem jest wprowadzenie cewnika do pęcherza moczowego (tzw. cewnikowanie pęcherza) lub do moczowodu poprzez cewkę moczową (tzw. sondowanie moczowodów), a nawet nakłucie nerki (gdy doszło do zastoju moczu w nerce).

Monika Majewska