Nerka podkowiasta: przyczyny, objawy, leczenie

Nerka podkowiasta (ren arcuatus, ang. horseshoe kidney) to jedna z częściej występujący wad nerek i najczęstsza postać nerki zrośniętej. Jakie są przyczyny powstania nerki podkowiastej? Jakie objawy daje taka wada nerki i jak przebiega leczenie?

Spis treści

1. Nerka podkowiasta: objawy i rozpoznanie
2. Nerka podkowiasta: leczenie

Nerka podkowiasta (łac. ren arcuatus, ang. horseshoe kidney) to najczęstsza postać nerki zrośniętej. Powstaje w okresie pierwszych 2 miesięcy życia płodowego w wyniku złączenia dolnych biegunów obu nerek ostatecznych. Występuje z częstością 1 na 400-700 żywo urodzonych dzieci, częściej u chłopców. Często posiada nietypowe i skomplikowane unaczynienie.

Wada polega na połączeniu dolnych biegunów nerek cieśnią, która może mieć łącznotkankowy lub częściej miąższowy charakter. Czasem zawiera ona kielichy dolnej grupy obu lub jednej nerki. Aż w 95% połączenie dotyczy biegunów dolnych nerki, a jedynie w 5% jej biegunów górnych.

Nerka podkowiasta: objawy i rozpoznanie

W około 1/3 przypadków przebieg pozostaje bezobjawowy. U kolejnych 1/3 chorych występować może zwężenie podmiedniczkowe, które sprzyja zastojowi moczu, rozwojowi zakażeń układu moczowego i tworzeniu się w jego obrębie kamieni.

Ze względu na mnogość odmian unaczynienia nerki podkowiastej możliwe jest znowu występowanie, w wyniku ucisku na moczowód przez naczynia biegnące do cieśni, zaburzeń odpływu moczu z nerki z następczym rozwojem wodonercza oraz kamicy nerkowej. Niejednokrotnie bardzo gruba cieśń także wywołuje zastój moczu. U około 80% dzieci dotkniętych tą wadą stwierdza się różnego stopnia poszerzenie układu kielichowo-miedniczkowego nerek. Dodatkowo rozwinąć się może nadciśnienie tętnicze.

U części chorych dodatkowo mogą występować malformacje układu kostnego, sercowo-naczyniowego, pokarmowego, a także inne wady układu moczowego.

Rozpoznanie nerki podkowiastej opiera się na wykonaniu badań obrazowych - ultrasonografii lub urografii. W badaniu urograficznym widoczny jest charakterystyczny obraz kielicha - sięga on przyśrodkowo, poza krzyżujący go moczowód. Na skośnych zdjęciach urograficznych widoczny może być łukowaty przebieg moczowodu w odcinku jego modelowania się na cieśni. Inne możliwe cechy radiologiczne to niedokonany zwrot i nieprawidłowy kierunek długich osi obu nerek - zbieżnie ku dołowi.

Nerka podkowiasta: leczenie

W zależności od wskazań leczenie nerki podkowiastej jest operacyjne. Operacja polega na rozdzieleniu w miarę możliwości cieśni i przywróceniu prawidłowych warunków anatomicznych - problem mogą tu stanowić nieprawidłowo przebiegające i zbyt krótkie naczynia.Przy występowaniu zakażeń układu moczowego należy zastosować leczenie przeciwdrobnoustrojowe lub leczenie profilaktyczne. W przypadku kamicy w obrębie układu kielichowo-miedniczkowego zastosowanie ma m.in. przezskórna nefrolitotrypsja - zabieg polegający na usunięciu kamieni przez przetokę nerkową wytworzoną metodą nakłucia nerki. Innym sposobem leczenia kamicy układu moczowego może być litotrypsja z wykorzystaniem fal ultradźwiękowych czy też ureterorenoskopia.