Jak leczyć kamienie nerkowe

2008-03-26 10:30

Kamienie nerkowe pojawiają się na skutek odkładania się szkodliwych substancji. Są przyczyną m.in. dokuczliwych kolek nerkowych. Dowiedz się, dlaczego powstają i jakie są metody leczenia kamicy nerkowej?

Jak leczyć kamienie nerkowe — Autor: thinkstockphotos.com

Nerki to chemiczny kombinat pracujący pełną parą przez całą dobę. Filtrują krew i oddzielają z niej szkodliwe substancje powstające podczas przemiany materii. Owe substancje wraz z moczem wydalane są na zewnątrz z organizmu. Niestety, bywa i tak, że część z nich pozostaje na dnie kielicha nerkowego i tworzy tam płytkę osadową. Jeśli nie zdoła się ona sama rozkruszyć i nie wypłynie razem z moczem, dołączają do niej kolejne warstwy osadu i zaczynają się formować kamienie nerkowe. W większości przypadków tworzą się w kielichach nerki. Stąd mogą się przemieszczać do miedniczek nerkowych, moczowodów i pęcherza.

Przeczytaj także:

Dieta w chorobach nerek (nerkowa) - zasady

Nefrolog czyli nerki do kontroli - niepokojące objawy chorób nerek

Przyczyny powstawania kamieni nerkowych

Kamienie nerkowe powstają wówczas, gdy stężenie związków, z których mogą tworzyć się złogi, przekracza tzw. próg rozpuszczalności w organizmie. Sprzyjają temu skłonności dziedziczne, wady w budowie układu moczowego i jego nawracające zakażenia. Do kamicy przyczynia się też zażywanie niektórych leków (np. kortykosteroidów), nadczynność przytarczyc, osteoporoza, długotrwałe leczenie choroby wrzodowej preparatami alkalizującymi, nadmierne zagęszczenie moczu (m.in. gdy mało pijemy), przedawkowanie witaminy D oraz nieprawidłowa dieta.Zależnie od składu chemicznego powstałych złogów specjaliści mówią o kamieniach szczawianowych, fosforanowych, moczanowych oraz cystynowych. Od rodzaju, wielkości i umiejscowienia kamienia zależy leczenie.

Ważne

Zabieg przezskórny, czyli PCNL

Najczęściej stosuje się go, gdy kamień umiejscowił się w dolnym kielichu nerki i nie ma możliwości, by przez drogi moczowe wydostał się na zewnątrz. Zabieg wykonuje się w szpitalu, w znieczpeniu. Pacjent leży na brzuchu. Lekarz pod kontrolą USG wprowadza do nerki specjalną, długą igłę. Gdy dotknie ona kamienia, nasadza na nią kolejną igłę, nieco grubszą, a na nią jeszcze grubszą itd. Ta ostatnia ma średnicę palca wskazującego. Przez tę igłę lekarz może wyciągnąć z nerki mały kamień. Jeśli jest większy – łączy się metody ESWL i PCNL. Najpierw rozkrusza się kamień falą dźwiękową, a następnie „wysysa”. Aby okruchy nie wpadły do moczowodu, zabezpiecza się go, wprowadzając mały balonik-korek. Po zabiegu trzeba zostać 3–5 dni w szpitalu. Zwykle wystarcza jeden zabieg przezskórny, by pozbyć się kamieni. W niektórych przypadkach nakłuwa się nie nerkę, ale pęcherz moczowy i wyciąga z niego małe kamienie lub fragmenty rozbitego dużego kamienia.

Ureterorenoskopia, czyli URSL

Tą metodą zwykle usuwa się małe kamienie (lub odłamki wcześniej rozkruszonych dużych kamieni) z moczowodu lub pęcherza moczowego. URSL wykonuje się w szpitalu, w znieczpeniu miejscowym. Pacjent leży na stole zabiegowym, lekarz przez cewkę moczową do pęcherza lub moczowodu wprowadza mikronarzędzia, które pozwalają mu uchwycić kamień małymi kleszczykami i wyciągnąć go na zewnątrz. Jeśli kamienia zablokowanego w moczowodzie nie da się wyciągnąć, czasem lekarz popycha go z powrotem do nerki i stosuje zabieg ESWL lub PCNL. Po wykonaniu ureterorenoskopii zwykle trzeba pozostać 2–3 dni w szpitalu.

Litotrypsja, czyli ESWL

Wykonuje się ją ambpatoryjnie, w znieczpeniu miejscowym. Polega na rozbiciu kamieni za pomocą fali dźwiękowej. To metoda przeznaczona głównie do usuwania kamieni umiejscowionych w górnym kielichu nerki. Przed zabiegiem trzeba wykonać USG, urografię, ogólne badania moczu i posiew, czynniki krzepnięcia. Przeciwwskazaniem do litotrypsji jest m.in. jakaś przeszkoda, która uniemożliwi wydostanie się kawałków rozkruszonego kamienia na zewnątrz (np. zwężenie cewki moczowej u mężczyzn na skutek przerostu prostaty), zaburzenia krzepliwości krwi, a także znaczna otyłość. Pacjent układa się na specjalnym stole, a lekarz tak nim manewruje, by fala dźwiękowa wychodząca z głowicy aparatu była dokładnie nakierowana na kamień. Zabieg trwa ok. 40–50 minut. Nie zawsze wystarczy jedna litotrypsja, by rozkruszyć większy kamień, wtedy zabieg powtarza się po kilku tygodniach. Wcześniej jednak (po 7–10 dniach) wykonuje się kontrolne zdjęcie jamy brzusznej, by przekonać się, czy kamień rozkruszył się, czy nie.

Bolesne ataki kolki nerkowej

Jeśli kamienie są małe, nie przemieszczają się i nie blokują odpływu moczu – można nawet nie wiedzieć, że się je ma, bo zwykle nie dają żadnych dolegliwości. Ale niekiedy dochodzi do napadu kolki nerkowej? Dzieje się tak, gdy kamień się przemieszcza i blokuje przewód moczowy. Pojawia się wówczas bardzo silny ból w okolicy lędźwiowej, promieniujący do pachwiny i narządów płciowych. Towarzyszą mu nudności, wymioty, wzdęcie brzucha, parcie na pęcherz. Niekiedy po ataku podnosi się ilość białych krwinek we krwi, a w moczu występują erytrocyty i leukocyty w większej ilości.W czasie napadu kolki dobrze jest zażyć leki przeciwbólowe i rozkurczowe (np. Pyralgin, No-Spa, Galospa), wziąć ciepłą kąpiel, położyć się i dużo pić. Gdy kolka nie ustępuje, rośnie temperatura i nie można oddać moczu, lepiej nie odwlekać wizyty u lekarza, bo może dojść do niewydolności nerek.

Zrób to koniecznie

                Dieta też pomaga
W kamicy szczawianowej – unikaj szczawiu, szpinaku, rabarbaru, pomidorów, czekolady, mleka.
W kamicy fosforanowej – ogranicz w diecie mleko i jego przetwory (z wyjątkiem masła), unikaj roślin strączkowych.
W kamicy moczanowej – unikaj podrobów, wywarów mięsnych, sardynek, śledzi, roślin strączkowych.
W kamicy cystynowej – ogranicz jaja oraz mleko.

Badania: USG i urografia

Każdy rodzaj kamieni nerkowych można wykryć w trakcie badania USG. Czasem jednak lekarz zleca wykonanie dodatkowo tzw. urografii, czyli 3–4 zdjęć rentgenowskich jamy brzusznej po dożylnym podaniu kontrastu. Po co? Otóż po to, by przekonać się, czy ma do czynienia z tzw. kamicą cieniującą (widać kamienie na zdjęciu), czy bezcieniującą. Od wyniku urografii zależy bowiem dalsza terapia.W przypadku kamicy bezcieniującej (tzw. kamienie moczanowe) zwykle wystarczy zastosować specjalną dietę oraz leki (np. Allopurinol), które potrafią rozpuścić całkiem spore kamienie. Leczenie takiej kamicy trwa zwykle ok. 6–8 tygodni.Natomiast w przypadku kamicy cieniującej sprawa jest znacznie bardziej skomplikowana. Kamieni bowiem nie da się rozpuścić i trzeba zastosować leczenie zabiegowe. Na szczęście dzisiaj w ponad 85 proc. przypadków stosuje się techniki małoinwazyjne: litotrypsję (ESWL), zabieg przezskórny (PCNL) i ureterorenoskopię (URSL). Już bardzo rzadko wykonuje się klasyczną operację, czyli rozcięcie np. nerki lub moczowodu i wyjęcie kamienia. Przeprowadza się ją głównie wtedy, gdy kamienie są bardzo duże, wypełniły dolny oraz górny kielich w nerce i nie można ich rozbić lub gdy kamień wpadł do moczowodu i zablokował odpływ moczu z nerki. Częściej jednak lekarze stosują laparoskopię – przez niewielkie nacięcia na brzuchu wprowadza się urządzenie zakończone maleńkim koszyczkiem, do którego zbiera się kamienie i wyciąga na zewnątrz.Pamiętaj! Usunięcie kamieni nie oznacza jednak, że nie pojawią się one ponownie. Aby więc choć trochę zmniejszyć to niebezpieczeństwo, trzeba przestrzegać właściwej diety i starać się w ciągu dnia wypijać co najmniej 2 litry płynów.

miesięcznik "Zdrowie"

Porady eksperta

Jak obniżyć dietą wysoki poziom kwasu moczowego? [Porada eksperta]

Odpływ pęcherzowo-moczowodowo-nerkowy [Porada eksperta]

Roponercze [Porada eksperta]

Rozpuszczanie kamieni nerkowych? [Porada eksperta]

Joanna Gniadek