ŻYLAKI - operacyjne i nieoperacyjne sposoby usuwania żylaków

Jeżeli żylaki już zaczęły się tworzyć, nie ma możliwości całkowitego zatrzymania tego procesu. Można, a nawet trzeba je usunąć. Chirurdzy wybierają zwykle jedną z czterech metod usuwania żylaków. Doświadczony lekarz zdecyduje, która z nich jest dla ciebie najlepsza.

Chirurg najpierw przeprowadza wywiad, a potem musi dokładnie obejrzeć całe nogi. Ocenia wtedy wielkość żylaków, a także śledzi przebieg żył powierzchownych. Zwraca uwagę na stan skóry, czy jest zdrowa, ciepła czy zmieniona - zaczerwieniona bądź blada z przebarwieniami. Przygląda się, czy występują obrzęki. Wodząc palcami wzdłuż żył, wyczuwa w nich np. stwardnienia, zgrubienia, a także falę przepływającej krwi. To pozwala mu zorientować się, czy zastawki są sprawne i nie pozwalają krwi się cofać. Po wykonaniu takiej wstępnej diagnozy lekarz może również przeprowadzić w swoim gabinecie dodatkowe, proste testy.

Testy sprawdzające stan żył

Próba opaskowa

Pacjent leży z nogą uniesioną do góry. Lekarz masuje mu nogę w taki sposób, jakby chciał całą krew „wycisnąć” do brzucha. Następnie wysoko na udo zakłada gumową opaskę uciskową. Po chwili pacjent wstaje. Noga jest gładka, nie widać żylaków. Specjalista zwalnia opaskę, krew cofa się i błyskawicznie pojawiają się żylaki. Świadczy to o niewydolności zastawek przy ujściu badanej żyły.

Próba marszowa

Gdy pacjent stoi, lekarz zakłada wysoko na jego udzie gumową opaskę uciskową. Przez kilka minut pacjent musi spacerować. W tym czasie krew z żył powierzchownych jest przez pracujące mięśnie wyciskana do żył głębokich. Jeżeli po spacerze żylaki „znikną”, będzie to świadczyło, że zastawki żył głębokich są wydolne, bo zatrzymują krew. To ważne, bowiem jeśli w czasie operacji zostanie usunięty pień i gałęzie żyły powierzchownej, jej zadania będzie musiała przejąć żyła głęboka. Powinna więc być w dobrym stanie.

Badanie duplex-doppler

To nowoczesne badanie USG jest niezwykle precyzyjne. Gdy pacjent stoi, siedzi i leży, lekarz wodzi po skórze nogi głowicą aparatu dopplerowskiego. Na monitorze widzi, czy zastawki są sprawne, zdrowe, a w żyłach nie ma zakrzepów. Może także przyjrzeć się, czy krew płynie bez przeszkód i pod dobrym ciśnieniem - odpowiednie kolory na ekranie oznaczają, czy przepływ w badanym miejscu żyły jest prawidłowy. Np. gdy na wykresie widocznym na monitorze pojawia się kolor czerwony, to znaczy, że krew płynie szybko, bez żadnych przeszkód; kiedy natomiast niebieski - krew ledwo przeciska się prze żyłę (być może w tym miejscu są zakrzepy). Dzięki badaniu duplex-doppler można ocenić zarówno stan żył głębokich, jak i powierzchownych.Zanim chirurg podejmie decyzję, jaką metodą trzeba leczyć żylaki, zleca jeszcze wykonanie morfologii i badanie krzepliwości krwi. Duże żylaki usuwa się operacyjnie, nieco mniejsze - obliteruje (wstrzykuje się do chorych naczyń środek, który je zamyka), a całkiem małe i tzw. pajączki można niszczyć laserem lub metodą photo-derm (naświetlanie i niszczenie chorego naczynia).

Przeciwwskazania do wykonania operacji usunięcia żylaków

Na każdym etapie choroby żylakowej można przeprowadzić operację usunięcia zmienionej żyły. Do operacji nie ma wielu przeciwwskazań. Zabiegów nie wykonuje się jednak, gdy:

• niedrożne są żyły głębokie, które po usunięciu żył powierzchownych powinny przejąć ich pracę,
• podczas wstępnych badań lekarz wykrył chorobę zakrzepowo-zatorową,
• ogólny stan zdrowia nie jest dobry, np. świeżo przebyty zawał serca, zaawansowana cukrzyca, nadczynność tarczycy.

Metody usuwania żylaków

Chirurdzy zwykle wybierają jedną z czterech metod operacyjnych. Ich celem jest usunięcie całych żylaków. Różnice polegają tutaj na użyciu innych narzędzi lub innej technice wykonania zabiegu.

Stripping

Czyli metoda Babcocka. Usuwa się główny pień żylny i odchodzące od niego gałęzie żylne. Przy usuwaniu żyły odpiszczelowej chirurg robi dwa ok. 5-centymetrowe nacięcia na nodze: w pachwinie i przy kostce (przy usuwaniu żyły odstrzałkowej nacięcia robi pod kolanem i przy kostce). Następnie do chorej żyły wprowadza - zwykle od strony kostki - miękką, metalową linkę, tzw. stripper, przecina i podwiązuje żyłę i jednym szarpnięciem wydobywa ją na zewnątrz. Aby usunąć gałęzie żylne, musi jeszcze na skórze, wzdłuż przebiegu pnia żylnego, wykonać kilka, kilkanaście 1-2-centymetrowych nacięć, przez które w podobny sposób wyciągnie odgałęzienia usuniętego pnia. Na cięcia zakłada się szwy, które zdejmowane są zwykle po 10 dniach.Stripping trwa ok. godziny. Przeprowadza się go w znieczuleniu ogólnym (rzadziej zewnątrzoponowym, które blokuje czucie od pasa w dół), najczęściej w szpitalu. Można wstać i chodzić już następnego dnia po operacji. Przez kilka dni bolą nacięcia, a przez miesiąc widoczne są krwiaki. W tym czasie nogę owija się elastycznym bandażem od pachwiny aż po palce. Niestety, po licznych, sporych nacięciach pozostają blizny.

Miniflebektomia

Inaczej nazywana jest metodą Millera i Varady'ego. Przypomina nieco stripping, z tą jednak różnicą, że główny pień żylny usuwa się nie za jednym zamachem, w całości, ale odcinkami. Wzdłuż przebiegu pnia żylnego wykonuje się minimalne, 2-3-milimetrowe nacięcia, przez które, narzędziem przypominającym szydełko, wyciąga się kawałki pnia żylnego, a potem małe odgałęzienia. Operację można przeprowadzić w znieczuleniu miejscowym. Nie zakłada się szwów, a nacięcia zakleja na kilka dni specjalnym plastrem. Później prawie nie ma po nich śladu. Zaraz po operacji można wrócić do domu. Po zabiegu wykonanym tą metodą obowiązują podobne zasady rekonwalescencji, jak po strippingu.

Kriostripping

Czyli metoda La Piverte'a. Wzdłuż przebiegu pnia żylnego wykonuje się kilka 2-3-milimetrowych nacięć. Przez nacięcie wprowadza się do żyły sondę, pokrytą na końcu 24-karatowym złotem. Sonda połączona jest przewodem ze specjalnym aparatem, w którym jest podtlenek azotu. Gdy dotrze ona do miejsca wyznaczonego przez lekarza, jej końcówka błyskawicznie zostaje schłodzona do minus 80-100 st. C. Kawałek żyły przykleja się do niej i zostaje wyciągnięty na zewnątrz. Przez następne mikronacięcie ponownie do żyły wprowadza się sondę i procedura powtarza się. Kawałeczek po kawałeczku usuwa się główny pień żylny. Przez te same małe nacięcia można usuwać odgałęzienia żylne. Jeżeli żylak jest kręty i sondą trudno jest wejść do środka zmienionej chorobowo żyły, poszczególne jej kawałki można „przyklejać" z wierzchu do zamrożonej końcówki sondy i wyciągać na zewnątrz. Do zabiegu stosuje się głównie znieczulenie miejscowe. Operacja trwa ok. godziny. Zaraz po zabiegu pacjent wraca do domu. Przez dwa tygodnie powinien chodzić w opatrunku uciskowym (elastyczny bandaż) albo w specjalnych rajstopach uciskowych.

Skleroterapia (obliteracja)

Jest to nieoperacyjna metoda leczenia żylaków. Zabieg ten stosuje się na żyłach o małym przekroju (także, gdy na nogach są tylko tzw. pajączki). Do zmienionej chorobowo żyły lekarz wstrzykuje czasem kilkakrotnie, w odstępach 7-10 dni, środek, który powoduje zrośnięcie jej ścian. Następnie nogę bandażuje. Ściśnięta żyła pod działaniem podanego preparatu zarasta. Krew wybiera sobie nowy szlak, co odbywa się bez szkody dla krążenia. Zabieg trwa krótko, 10-30 minut, i może być przeprowadzony w warunkach ambulatoryjnych. Po skleroterapii pacjent powinien chodzić, ale opatrunek uciskowy musi nosić nawet do 2 tygodni. Usunięcie czy zamknięcie żyły, dowolną metodą, nie powoduje zakłóceń w krążeniu. Po zabiegu krew płynie mniejszymi żyłami poprzecznymi lub bocznymi odgałęzieniami do żył głębokich, a nimi do serca.

Powikłania, do których może dojść w przypadku nieleczenia żylaków

Może dojść do powikłań groźnych nawet dla twojego życia. Najczęstsze z nich to:

• Choroba zakrzepowo-zatorowa (zwana zapaleniem żył lub zakrzepicą żylną). Gdy krew zalega w żyłach, powstają zakrzepy. Skóra nad nimi jest zaczerwieniona, boli i pojawia się obrzęk. Jeśli dotyczy to żyły powierzchownej, trzeba nogę odciążać i przez kilka tygodni przyjmować leki przeciwzapalne. Kiedy taki stan dotyczy żyły głębokiej, w pewnym momencie dochodzi do oderwania zakrzepu od ściany naczynia. Skrzep, wędrując wraz z krwią, może doprowadzić np. do blokady płuc.
• Krwotok. Skóra nad żylakiem jest cienka i sucha jak pergamin. Gdy ciśnienie krwi w zmienionej chorobowo żyle niebezpiecznie wzrośnie, jej ścianki mogą nie wytrzymać. Pęka żylak i skóra nad nim. Dochodzi do krwotoku, który trudno jest opanować. W takim przypadku, by nie doszło do wykrwawienia, trzeba szybko wezwać pogotowie, położyć się i jak najwyżej unieść nogę do góry.
• Owrzodzenia podudzi. Kiedy niedotleniona krew zalega w żyłach, zaczyna maleńkimi naczyniami przesączać się do tkanki tłuszczowej i podskórnej. To tak, jakby gąbka coraz bardziej nasączała się wodą. Najpierw w okolicy kostek pojawiają się krwawe wybroczyny, a potem dochodzi do postępującego obumierania „nasączonych” niedotlenioną krwią tkanek. Tak powstaje bolesne i trudne do wygojenia owrzodzenie. Z tego ogniska stan zapalny może rozprzestrzenić się na cały organizm.

Rajstopy, pończochy i podkolanówki uciskowe zapobiegające żylakom

Jeżeli ktoś raz miał żylaki, może je mieć po raz kolejny w innym miejscu. Skuteczną metodą zapobiegania im jest noszenie specjalnych podkolanówek, pończoch lub rajstop, które, uciskając w odpowiednich miejscach nogę, nie dopuszczają, by krew wracała przez niedomykające się zastawki i zalegała w żyłach. Powinien je indywidualnie dobrać lekarz. W tym celu wypoczętą nogę pacjenta mierzy, m.in. w kostce, łydce, pod kolanem i w środkowej części uda (przy rajstopach także w pachwinie i talii). Potem zaleca odpowiedni rozmiar, określając siłę ucisku. Cena rajstop: ok. 100 zł.

Ulga dla obolałych nóg

• Wieczorem, przed snem, masuj nogi dłonią lub gąbką w kierunku od palców do pachwin (zawsze do serca). Możesz wykonać masaż używając żelu lub maści, np. arcalen, lioton 1000, venoruton, venescin, aescin, aesculan, haematoven, rutinoven, hirudoid, phlebogel, maść heparynowa, emo-żel.
• Co jakiś czas. W zapobieganiu i leczeniu żylaków pomogą też leki, które wzmacniają naczynia krwionośne i działają przeciwzapalnie. Są to preparaty z wyciągu kasztanowca, miłorzębu japońskiego, arniki, ruty i niektórych cytrusów. Doustne to m.in. detralex, rutoven, venoruton, venotrex, venastat. Stosowanie doustnych preparatów, nawet tych dostępnych bez recepty, omów z lekarzem.

miesięcznik "Zdrowie"