Kołatanie serca - przyczyny, objawy, leczenie

Kołatanie serca jest nieprzyjemnym, subiektywnym odczuciem wyczuwalnego, zmienionego bicia serca, najczęściej określane przez pacjentów jako uczucie przyspieszonego, wzmożonego lub niemiarowego bicia serca. Jest to objaw, który stanowi jedną z najczęstszych dolegliwości i przyczyn zgłaszania się do gabinetu lekarza rodzinnego.

Spis treści

1. Kołatanie serca: przyczyny
2. Mechanizm powstawania kołatania serca
3. Kołatanie serca: podział kliniczny
4. Objawy towarzyszące kołataniu serca
5. Kołatanie serca: diagnostyka
6. Kołatanie serca: diagnostyka

Kołatanie serca: przyczyny

Do głównych przyczyn występowania odczucia kołatania serca zalicza się:

A) choroby serca, a dokładniej zaburzenia jego rytmu lub przewodzenia impulsów elektrycznych, a także choroby organiczne mięśnia sercowego:

• migotanie przedsionków
• trzepotanie przedsionków
• częste pobudzenia dodatkowe pochodzenia nadkomorowego lub komorowego
• częstoskurcz komorowy
• częstoskurcz nadkomorowy
• choroba niedokrwienna serca
• niewydolność serca
• zapalenie osierdzia
• kardiomiopatie
• wrodzone wady serca

B) zaburzenia psychiczne, do których należą głównie napady paniki i napady lęku panicznego, ale uczucie kołatania serca zgłaszane jest także przez pacjentów chorujących na nerwicę, depresję i zaburzenia hipochondryczne

C) używki i leki często wywołują uczucie kołatania serca. W znacznym stopniu za jego wystąpienie są odpowiedzialne substancje psychoaktywne jak alkohol, nikotyna czy kofeina, ale nie można zapomnieć o substancjach psychostymulujące takich jak kokaina czy amfetamina, oraz o popularnych lekach, do których zalicza się adrenalinę, teofilinę, beta-blokery, czy beta2-mimetyki

D) zaburzenia metaboliczne i hormonalne przebiegu których często zgłaszane jest uczucie kołatania serca to nadczynność tarczycy, guz chromochłonny, menopauza, hipoglikemia oraz zaburzenia elektrolitowe

E) niedokrwistość

F) gorączka

G) ciąża

H) migrena

Kołatanie serca może wstępować zarówno u osób zdrowych, jak i być pierwszym objawem organicznej choroby serca. Warto jednak zaznaczyć, że ten subiektywny objaw niestety niezbyt dobrze koreluje z rzeczywiście istniejącymi zaburzeniami rytmu oraz częstości akcji serca.

Fizjologicznie, osoby zdrowe nie odczuwają rytmu serca w spoczynku. Przemijające odczucie niemiarowej, przyspieszonej akcji lub mocnego bicia serca pojawiać się może u nich podczas wysiłku fizycznego, pod wpływem silnych emocji czy stresowych sytuacji, a także być działaniem ubocznym przyjmowanych leków.

W większości przypadków zgłaszanego kołatania serca nie występują zaburzenia rytmu serca.

Mechanizm powstawania kołatania serca

Do kołatania serca najczęściej dochodzi z powodu zaburzenia powstawania bodźca w węźle zatokowo-przedsionkowym serca, czyli impulsu elektrycznego wywołującego skurcz mięśnia sercowego lub nieprawidłowego jego przewodzenia w układzie bodźcotwórczo-przewodzącym serca.

Kołatanie serca: podział kliniczny

Uczucie kołatania serca dzieli się ze względu na czas jego wystąpienia na kołatanie napadowe, które charakteryzuje się nagłym początkiem i nagłym końcem oraz na kołatanie nienapadowe, które narasta powoli, przyspiesza i ustępuje stopniowo. Wyróżnia się także podział kołatania ze względu na rytm akcji serca- kołatanie serca miarowe i niemiarowe.

Objawy towarzyszące kołataniu serca

Do symptomów towarzyszących kołataniu serca, które są często zgłaszane przez pacjentów lekarzowi pierwszego kontaktu, zalicza się zmęczenie, przyspieszony oddech, zawroty głowy oraz wzmożoną potliwość. U pacjentów może pojawiać się uczucie duszności i problem z utrzymaniem równowagi, a nawet zasłabnięcie czy omdlenie. Część osób zgłasza występowanie uczucia dyskomfortu w klatce piersiowej.

Kołatanie serca: diagnostyka

Kołatanie serca jest odczuciem subiektywnym zgłaszanym przez pacjenta. Może być odczuwane zarówno wtedy, gdy akcja serca jest rzeczywiście szybsza, wzmożona i niemiarowa, jak również w sytuacji, gdy jakiekolwiek obiektywne zmiany w rytmie serca nie występują.

Dlatego tak ważne jest zebranie dokładnego wywiadu oraz wykonanie badań laboratoryjnych, aby ustalić czynnik wywołujący kołatanie.

Należy zwrócić uwagę na wyniki specjalistycznych badań krwi, takich jak jonogram (ocena stężenia sodu, potasu, wapnia i magnezu we krwi obwodowej) oraz poziom hormonu tyreotropowego (TSH) i hormonów tarczycy (tyroksyna, trójjodotyronina).

Do dalszej diagnostyki, stosowane są spoczynkowe badanie elektrokardiograficzne (EKG), monitorowanie holterowskie (polega na wielogodzinnej rejestracji EKG u pacjentów prowadzących normalną dzienną aktywność), a także echokardiografia (czyli badanie ultrasonograficzne serca).

Warto jednak zaznaczyć, że bardzo często odczucie kołatania serca ma podłoże psychiczne i nie udaje się ustalić przyczyny zgłaszanych dolegliwości.

Kołatanie serca: diagnostyka

O włączeniu leczenia decyduje lekarz na podstawie wywiadu, badania fizykalnego pacjenta, a także wyników badań laboratoryjnych i echokardiograficznych.

Często do ustalenia diagnozy i zastosowania terapii niezbędna jest konsultacja u lekarza specjalisty psychiatry lub kardiologa, którzy ocenią ewentualne wskazania do stosowania farmakoterapii.

Gdy kołatanie serca jest jedynym objawem chorobowym prezentowanym przez pacjenta, a badania nie wykazały żadnych odchyleń od normy, lekarze często rezygnują z włączania specjalistycznych leków i zalecają prowadzenie oszczędzającego trybu życia, unikania nadmiernego stresu, picia mocnej kawy, herbaty czy alkoholu, wykonywanie ćwiczeń relaksacyjnych i terapię u psychologa.