Granulocyty: funkcje i normy

Granulocyty to najliczniejsza grupa krwinek białych, czyli leukocytów, które odpowiadają za odporność naszego organizmu. Granulocyty dzielą się na neutrofile, bazofile i eozynofile. Podstawowym badaniem, z którego dowiedzieć się można o całkowitej ilości leukocytów jest morfologia krwi, bardziej szczegółowa jest natomiast morfologia krwi z rozmazem. Jaka dokładnie jest funkcja granulocytów i o czym świadczą zmiany ich ilości?

Spis treści

1. Neutrofile czyli granulocyty obojętnochłonne
2. Eozynofile czyli granulocyty kwasochłonne
3. Bazofile: granulocyty zasadochłonne

Granulocyty - zarówno neutrofile, bazofile i eozynofile - mają podobną morfologię: charakteryzują się one wielopłatowym jądrem komórkowym (ilość płatów wzrasta z wiekiem komórki) i ziarnistościami w cytoplazmie, to ich odczyn decyduje czy granulocyt jest kwasochłonny, zasadochłonny, czy obojętnochłonny. Wspomniana morfologia krwi z rozmazem informuje o ilościach poszczególnych grup granulocytów oraz o budowie ich jąder, co świadczy o wieku komórek.

Neutrofile czyli granulocyty obojętnochłonne

Spośród granulocytów najliczniejszą grupę stanowią neutrofile (obojętnochłonne), jest ich od 1800 do 8000 w mikrolitrze krwi i stanową od 60% do 70% wszystkich krwinek białych. W krążeniu przebywają one krótko – ok. 6 godzin po czym przechodzą przez ścianę naczynia (proces przechodzenia to diapedeza) i trafiają do pozostałych tkanek i narządów, głównie do przewodu pokarmowego. Zakażenie bakteryjne organizmu powoduje stymulację szpiku kostnego i zwiększone uwalnianie neutrofili, mają one zdolność chemotaksji, czyli dążą do miejsc, w których jest największe stężenie substancji wydzielanych przez bakterie i czynników osoczowych jak np.: czynnik C5a dopełniacza, leukotrieny, czy polipeptydy innych leukocytów.

Jednym z zadań neutrofili w miejscu zakażenia jest specyficzny sposób endocytozy - fagocytoza, czyli pochłanianie drobnoustrojów, aby była ona możliwa niezbędna jest wcześniejsza opsonizacja bakterii. Polega ona na przyłączeniu immunoglobulin G oraz czynników dopełniacza do patogenu, dzięki temu zostają one związane z receptorami na neutrofilach, a następnie wchłonięte i połączenie z ziarnistościami zawierającymi substancje neutralizujące drobnoustroje. Kolejne zadanie granulocytów obojętnochłonnych to egzocytoza w miejscu infekcji, w tym procesie zawartość ziarnistości komórkowych zostaje wydzielona na zewnątrz w procesie degranulacji, uwolnione zostają takie enzymy jak: defenzyny, mieloperoksydaza, proteazy, oksydaza NADPH, która produkuje wolne rodniki tlenowe, wszystkie te substancje pomagają zwalczyć zakażenie.

Wzrost ilości neutrofili w badaniach laboratoryjnych może świadczyć między innymi o:

• stanach zapalnych (np. zakażeniach bakteryjnych) w tym procesach autoimmunologicznych (np. reumatoidalne zapalenie stawów, dna moczanowa)
• białaczce szpikowej, gdy choroba dotyczy prekursorów granulocytów

Spadek ilości neutrofili natomiast obserwujemy w przypadku np.:

• niedokrwistości aplastycznej
• ostrych białaczkach, gdy nadmiernie produkowane są inne krwinki, produkcja neutrofili zostaje zmniejszona
• zakażeniach wirusowych
• chemio- i radioterapii

Oczywiście o rozpoznaniu tych chorób decyduje całość obrazu klinicznego i wyniki innych badań.

Eozynofile czyli granulocyty kwasochłonne

Eozynofile (granulocyty kwasochłonne) stanowią zdecydowanie mniej liczną grupę, ich ilość waha się od 50 do 400 krwinek/μl krwi, stanowią od 2% do 4% wszystkich krwinek białych. Podobnie jak neutrofile mają zdolność do chemotaksji, diapedezy i egzocytozy. Ich głównym zadaniem jest ochrona przed pasożytami, z tego powodu największą ich ilość znaleźć można w przewodzie pokarmowym, układzie oddechowym i moczowym. Zwiększona ich ilość świadczyć może o:

• zakażeniach pasożytniczych
• reakcjach alergicznych, w tym na leki
• płonicy
• chłoniakach i białaczkach
• chorobach skóry (np. łuszczyca)
• przewlekłych chorobach zapalnych (np. choroba Churga i Straussa)

Zmniejszoną ilość eozynofilii obserwuje się wyjątkowo.

Bazofile: granulocyty zasadochłonne

Bazofili (granulocyty zasadochłonne) - fizjologicznie jest poniżej 300/μl i stanowią tylko do 1% leukocytów. W zakresie funkcji podobne są do komórek tucznych, które znajdują się poza układem krwionośnym. Po stymulacji przez limfocyty T bazofile wydzielają histaminę i heparynę, pierwszy z mediatorów odpowiada za reakcje uczuleniowe – reakcje nadwrażliwości typu natychmiastowego, pokrzywkę czy wstrząs anafilaktyczny. Wzrost ilości bazofili obserwujemy między innymi w przebiegu białaczek.

Zmiany w ilości poszczególnych grup granulocytów świadczyć mogą o wielu nieprawidłowościach, mających miejsce w naszym organizmie, również groźnych. Odchyleń w rozmazie krwi nie można bagatelizować, a znajomość funkcji neutrofili, bazofili i eozynofilii znacznie ułatwia poszukiwanie przyczyn niewłaściwych wyników.

lek. Maciej Grymuza